سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه، یازدهمین جلسه از درسنامه رزق حلال، نوشته حجت الاسلام علی اصغر ملک احمدی، جایگاه خمس در روزی حلال و تفاوت آن با مالیات را منتشر می‌کند.

خداوند متعال می فرماید: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‏ عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»

بدانید هر گونه غنیمتى به دست آورید، خمس آن براى خدا، و براى پیامبر، و براى ذى القربى و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه(از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه(باایمان و بى‏ایمان) [ روز جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده‏اید؛ و خداوند بر هر چیزى تواناست.(سوره انفال، 41)

امام زمان علیه السلام در توقیع شریف می فرماید: «حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیِّ بْنُ أَبِی الْحُسَیْنِ الْأَسَدِیُّ عَنْ أَبِیهِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ وَرَدَ عَلَیَّ تَوْقِیعٌ مِنَ الشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ الْعَمْرِیِّ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ ابْتِدَاءً لَمْ یَتَقَدَّمْهُ سُؤَالٌ بسم الله الرحمن الرحیم لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ‏ عَلَى مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ مَالِنَا دِرْهَماً»

ابو على بن ابى الحسین اسدى از پدرش روایت کرده است که گفت: دستخطى از طرف شیخ ابو جعفر بن عثمان عَمرى بدون سابقه و درخواست و تقدیم سؤال به من رسید به این مضمون بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ لعنت خدا، فرشتگان و همه مردم بر کسى که از مال ما یک درهم بر خود حلال شمارد. (کمال الدین و تمام النعمة، ج‏2، ص: 522)

نپرداختن خمس، هلاکت را به همراه دارد

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: هَلَکَ النَّاسُ فِی بُطُونِهِمْ وَ فُرُوجِهِمْ لِأَنَّهُمْ لَایُؤَدُّونَ إِلَیْنَا حَقَّنَا»

مردم به خاطر اینکه حق ما را نمی دهند غذا و آمیزش آنان ناپاک شده و سبب هلاکت آنان می شود.

(علل الشرائع، ج‏2، ص: 377)

امام باقر علیه السلام فرمود: «وَ لَا یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یَشْتَرِیَ مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً حَتَّى یَصِلَ إِلَیْنَا حَقُّنَا»

برای هیچ کس حلال نیست مال خمس نداده را خریداری کند، مگر اینکه مال ما را به ما برساند.                        (الکافی، ج‏1، ص: (545)

* نکاتی پیرامون خمس

به بیان قرآن کریم، شیطان مانع پرداخت خمس می‌شود و وعده فقر می دهد «الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ». (بقره، 268)

مثلاً می گوید: مالت کم می شود؛ ولی خداوند، وعده فضل و زیادی می دهد و می فرماید: «وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ» و هر چیزى را (در راه او) انفاق کنید، عوض آن را مى‏دهد و جاى آن را پر مى‏کند. (سبأ آیه 39)

اگر افرادی از مردم خمس نمی دهند، دیگران جز تبلیغ این مسأله وظیفه ای ندارند؛ در روز قیامت هر کس پاسخگوی رفتار خود بوده و به حساب هرکس جداگانه رسیدگی می شود.                                                     

خمس عبادت است و در عبادت، تعبد و مراعات دستور ضروری است. گیرنده خمس امام معصوم(ع) است و امام هم فقیه عادل را جانشین خود کرده است.

دستور دین است که خمس را به فقیه عادلی که اهل دین باشد، بپردازند؛ حال اگر خمس گیرنده، شرائط فقیه عادل را نداشت می توان به فقیه عادل دیگری مراجعه کرد، نه اینکه شخص در پرداخت خمس تکلیفی نداشته باشد.

مسلمان باید طبق تکالیف الهی عمل کرده و از عمل طبق سلیق? شخصی در پرداخت خمس احتراز کند.

تفاوت خمس و مالیات

علاوه بر آنکه خمس یک فریضه الهی است، با مالیات کاملاً متفاوت است، مالیات بابت امکانات و تسهیلاتی مانند امنتیت، رعایت نظم، تامین رفاه جامعه و حقوق شهروندی و ... به هر دولتی چه ظالم یا غیرظالم پرداخت می‌شود، اما در خمس بخشی از مازاد درآمد به امام معصوم(ع) جهت پاسداری از ارزش‌های دینی پرداخت می‌گردد.

با یان توضیح می‌توان تفاوت‌های ذیل را در این دو مقوله شاهد بود

پرداختن خمس و زکات، نیاز به قصد قربت داشته و بدون آن صحیح نیست؛ برخلاف مالیات که قصد قربت لازم ندارد.

 خمس، زیر نظر فقیه جامع شرائط مصرف می شود، برخلاف مالیات که این چنین نیست و صرف هزینه‌های دولت در قبال خدمات می‌شود.

انسان در خمس و زکات، خود به حساب خویش رسیدگی می کند، به خلاف مالیات که بازرس و مأمور دولت به حساب رسیدگی می کند.

 خمس از مازاد درآمد گرفته می شود، به خلاف مالیات که از اصل درآمد گرفته می شود.

*آثار پرداخت خمس

پرداخت خمس مزایای بسیاری دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود:

*سبب پاکی نسل می شود

 امام باقر و امام صادق علیهما السلام می فرمایند: «لِتَطِیبَ وِلَادَتُهُمْ» پرداختن خمس، مال را پاک و موجب نسل پاک می شود. (الکافی، ج‏1، ص: 547)

*مایه تقویت دین است .

 حضرت رضا(ع) می فرمایند: الخمسُ عُونا عَلی دینِنا خمس حق ما اهل بیت (ع) و پشتوانه مکتب و راه ماست. همان ج 9 ص 538        

* سبب کمک به ائمه و یاران آنها می شود.

امام رضا علیه السلام می فرمایند: «وَ إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَى دِینِنَا وَ عَلَى عِیَالاتِنَا وَ عَلَى مَوَالِینَا ...» و به راستى، خمس، کمک ما بر دین ما است و بر عیالات ما و بر دوستان ما. (الکافی، ج‏1، ص: 548)

*طهارت مال

 با پرداخت خمس، بقیه اموال پاک می گردد؛ امام صادق علیه السلام می فرمایند: «یُؤدِّی خُمُسَنا و یَطیبُ له» هرکسی خمس ما را بدهد باقی در آمدش برای او پاک است. (بحار، ج 93، ص 193)

*حفظ آبروی دین

آبرو و دین مسلمان در برابر مخالفان محفوظ می ماند؛ امام رضا علیه السلام می فرمایند: «وَ مَا نَبْذُلُهُ وَ نَشْتَرِی مِنْ أَعْرَاضِنَا مِمَّنْ نَخَافُ سَطْوَتَهُ» به وسیله خمس، ما آبروی خود و طرفدارانمان را در برابر تهدیدات مخالفان حفظ می کنیم. (الکافی، ج‏1، ص: 548)

*کفاره گناهان

کفاره گناهان و ذخیره آخرت است. «وَ تَمْحِیصُ ذُنُوبِکُمْ وَ مَا تَمْهَدُونَ لِأَنْفُسِکُمْ لِیَوْمِ فَاقَتِکُمْ» زیرا پرداخت خمس، مایه پاک شدن گناهان شما و ذخیره‏اى براى روز بینوایی شماست. (الکافی، ج‏1، ص: 548)

کلید رزق است. «فَإِنَّ إِخْرَاجَهُ مِفْتَاحُ رِزْقِکُمْ» (الکافی، ج‏1، ص: 548)

«وَ إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَى دِینِنَا وَ عَلَى عِیَالاتِنَا» (الکافی، ج‏1، ص: 548)

همان گونه که در روایات متعدد ذکر شد، عدم پرداخت خمس موجب می شود که انسان شرعا نتواند در اموال خود تصرف نماید. بنابراین انسان باید حساب سالانه برای اموال خود قرار داده و حق خاندان رسالت را از مال خود جدا کند و به صاحبان آن بپردازد تا رزقی حلال و طیب برای او باقی بماند.

http://hawzahnews.com/detail/News/341413