آیا خواندن نماز لیلة الرغائب بدعت است؟
-
روایت نماز« لیلة الرغائب»در کتب متعددی وجود دارد ،مرحوم شیخ حر عاملی در وسائل الشیعة آنرا تحت عنوان«باب استحباب صلاة الرغائب لیلة أول جمعة من رجب» آورده است که ترجمه قسمتی از روایت اینچنین است:
پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمودند «از شب جمعه‌ی اول این ماه غفلت نکنید، که همانا شبی است که ملائکه آنرا لیلة الرغائب نامیده اند، هرگاه ثلث شب سپری شد تمامی ملائک در کعبه و حوالی آن جمع شده، خداوند به آنها می‌فرماید: ای ملائکه‌ی من هر چه می‌خواهید از من سوال کنید، ملائکه می‌گویند: درخواست ما این است که صائمین این ماه را ببخشی؟ خداوند می‌فرماید: انجام دادم. سپس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: هر کس پنج شنبه اول ماه رجب روزه بگیرد، و بین عشاء ونافله آن دوازده رکعت نماز بخواند، به این نحو که بعد از هر دو رکعت سلام نماز را بگوید، ودر هر رکعت یک بار سوره حمد و سوره‌ی قدر را سه بار و سوره‌ی توحید را دوازده بار قرائت کند، بعد از فراغ از نماز بر من و آل من هفتاد بار صلوات بفرستد، بعد به سجده رفته و ذکر (سبوح قدوس رب الملائکة و الروح (را هفتاد بار تکرار کند، سپس سر از سجده برداشته و هفتاد بار ذکر (رب اغفر وارحم وتجاوز عما تعلم إنک أنت العلى الأعظم) را تکرار کند، دوباره به سجده رفته و همان ذکر را گفته و بعد از سر برداشتن از سجده حاجات خود را ذکر نماید، همانا که برآورده می‌گردد».[1]
بنابراین این نماز مدرک دارد و با وجود مدرک فرض بدعت بودن آن فرضی باطل است چون بدعت در صورتی است که یک عمل هیچ اصلی نداشته باشد و به همراه استناد به معصوم نیز صورت بپذیرد.
[1]. وسائل الشیعة،ج8ص100. ( 10172 ) 1 - الحسن بن یوسف المطهر العلامة فی إجازته لبنی زهرة باسناد ذکره قال : قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : رجب شهر الله ، و شهری ، ورمضان شهر أمتی ، ثم قال : من صامه کله استوجب على الله ثلاثة أشیاء : مغفرة لجمیع ما سلف من ذنوبه ، وعصمة فیما بقی من عمره ، وأمانا من العطش یوم الفزع الأکبر ، فقام شیخ ضعیف فقال : یا رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) ، إنی عاجز عن صیامه کله ، فقال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : صم أول یوم منه فان الحسنة بعشر أمثالها ، وأوسط یوم منه ، وآخر یوم منه ، فإنک تعطى ثواب من صامه کله ،
ولکن لا تغفلوا عن لیلة أول جمعة منه فإنها لیلة تسمیها الملائکة : لیلة الرغائب ، وذلک إنه إذا مضى ثلث اللیل لایبقى ملک فی السماوات والأرض إلا ویجتمعون فی الکعبة وحوالیها ، ویطلع الله علیهم فیقول لهم یا ملائکتی ، سلونی ما شئتم ، فیقولون : یا ربنا ، حاجتنا إلیک أن تغفر لصوام رجب ، فیقول الله عز وجل : قد فعلت ذلک ، ثم قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : أما من أحد یصوم یوم الخمیس أول خمیس من رجب ثم یصلی ما بین العشاء والعتمة اثنتی عشرة رکعة ، فإذا فرغ من صلاته صلى على سبعین مرة یقول : اللهم صل على محمد وعلى آله ، ثم یسجد ویقول فی سجوده سبعین مرة : سبوح قدوس ، رب الملائکة والروح ، ثم یرفع رأسه ویقول : رب اغفر وارحم ، وتجاوز عما تعلم ، إنک أنت العلی الأعظم ، ثم یسجد سجدة ویقول فیها : ما قال فی الأولى ثم یسأل الله حاجته فی سجوده فإنها تقضى ،
قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : والذی نفسی بیده ، لا یصلی عبد أو أمة هذه الصلاة إلا غفر له جمیع ذنوبه ولو کانت مثل زبد البحر ، ویشفع یوم القیامة فی سبع مائة من أهل بیته ممن استوجب النار ، الحدیث . وهو طویل یشتمل على ثواب جزیل . ورواه ابن طاوس فی ( الاقبال ) مرسلا عن النبی ( صلى الله علیه وآله ) ، نحوه -
اگر کسی اشکال کند که سند این روایت ضعیف است،در پاسخ گفته می شود:
در مستحبات عمل فقها بر تسامح در بررسی دلیل آنها قرار گرفته و این از باب محتوای اخبار من بلغ هست که این اخبار در حد استفاضه اند و بعید نیست که از لحاظ معنا متواتر باشند که مفاد آنها این است:
به هرکس ثواب عملی از جانب رسول خدا«صلی الله علیه وآله» برسد«به اینکه پیامبر«ص» فرموده اگر این عمل را انجام دهید فلان ثواب به شما داده می شود» و بر طبق آن عمل نماید، خداوند ثواب آن عمل را به او می دهد ولو اینکه رسول خدا«صلی الله علیه وآله»این کلام را نفرموده باشد.
شیخ انصاری در این رابطه می فرمایند:
«أخبار من بلغ : الأخبار المستفیضة التی لا یبعد دعوى تواترها معنى : فمنها : مصححة هشام بن سالم عن أبی عبد الله علیه السلام قال :
(من بلغه عن النبی صلى الله علیه وآله شئ من الثواب فعمله ، کان أجر ذلک له ، وإن کان رسول الله صلى الله علیه وآله لم یقله. ومنها : حسنة أخرى - کالصحیحة - له ، عن أبی عبد الله إلیه السلام أیضا ، قال : ( من سمع شیئا من الثواب على شئ فصنعه کان له أجره وإن لم یکن کما بلغه) .[1]
این امر در بسیاری از مستحبات جاری است و منحصر به این نماز نیز نمی شود.
وبر فرض اخبار من بلغ برای کسی ثابت نباشد،انجام عمل رجاء و به قصد مطلوبیت و نه ورود هیچ منع شرعی ای ندارد و به این اعمال بدعت گفته نمی شود.
برای اطلاع بیشتر به بحث بدعت و ارکان آن به این لینک مراجعه بفرمائید:
http://www.askdin.com/showthread.php?t=8215
[1]. شیخ انصاری در این رابطه می فرمایند:«أخبار من بلغ : الأخبار المستفیضة التی لا یبعد دعوى تواترها معنى : فمنها : مصححة هشام بن سالم عن أبی عبد الله علیه السلام قال :
(من بلغه عن النبی صلى الله علیه وآله شئ من الثواب فعمله ، کان أجر ذلک له ، وإن کان رسول الله صلى الله علیه وآله لم یقله. ومنها : حسنة أخرى - کالصحیحة - له ، عن أبی عبد الله إلیه السلام أیضا ، قال : ( من سمع شیئا من الثواب على شئ فصنعه کان له أجره وإن لم یکن کما بلغه.رسائل فقهیة،شیخ انصاری،ص142 -
جمع بندی :
سؤال اول: آیا خواندن نماز لیلة الرغائب بدعت است؟
پاسخ:روایت نماز« لیلة الرغائب»در کتب متعددی وجود دارد ،مرحوم شیخ حر عاملی در وسائل الشیعة آنرا تحت عنوان«باب استحباب صلاة الرغائب لیلة أول جمعة من رجب» آورده است که ترجمه قسمتی از روایت اینچنین است:
پیامبرصلی الله علیه وآله فرمودند «از شب جمعه‌ی اول این ماه غفلت نکنید، که همانا شبی است که ملائکه آنرا لیلة الرغائب نامیده اند، هرگاه ثلث شب سپری شد تمامی ملائک در کعبه و حوالی آن جمع شده، خداوند به آنها می‌فرماید: ای ملائکه‌ی من هر چه می‌خواهید از من سوال کنید، ملائکه می‌گویند: درخواست ما این است که صائمین این ماه را ببخشی؟ خداوند می‌فرماید: انجام دادم.
سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس پنج شنبه اول ماه رجب روزه بگیرد، و بین عشاء ونافله آن دوازده رکعت نماز بخواند، به این نحو که بعد از هر دو رکعت سلام نماز را بگوید، ودر هر رکعت یک بار سوره حمد و سوره‌ی قدر را سه بار و سوره‌ی توحید را دوازده بار قرائت کند، بعد از فراغ از نماز بر من و آل من هفتاد بار صلوات بفرستد، بعد به سجده رفته و ذکر (سبوح قدوس رب الملائکة و الروح ) را هفتاد بار تکرار کند، سپس سر از سجده برداشته و هفتاد بار ذکر (رب اغفر وارحم وتجاوز عما تعلم إنک أنت العلى الأعظم) را تکرار کند، دوباره به سجده رفته و همان ذکر را گفته و بعد از سر برداشتن از سجده حاجات خود را ذکر نماید، همانا که برآورده می‌گردد».[1]
بنابراین این نماز مدرک دارد و با وجود مدرک فرض بدعت بودن آن فرضی باطل است چون بدعت در صورتی است که یک عمل هیچ اصلی نداشته باشد و به همراه استناد به معصوم نیز صورت بپذیرد.
سؤال دوم: با توجه به اینکه سند این روایت قوی نمی باشد چگونه می توان به محتوای آن عمل نمود؟
پاسخ:در مستحبات عمل فقها بر تسامح در بررسی دلیل آنها قرار گرفته و این از باب محتوای اخبار من بلغ هست که این اخبار در حد استفاضه اند و بعید نیست که از لحاظ معنا متواتر باشند که مفاد آنها این است:
به هرکس ثواب عملی از جانب رسول خدا«صلی الله علیه وآله» برسد«به اینکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده باشند اگر این عمل را انجام دهید فلان ثواب به شما داده می شود» و بر طبق آن عمل نماید، خداوند ثواب آن عمل را به او می دهد ولو اینکه رسول خدا صلی الله علیه وآله این کلام را نفرموده باشد.
شیخ انصاری در این رابطه می فرمایند:
«أخبار من بلغ : الأخبار المستفیضة التی لا یبعد دعوى تواترها معنى : فمنها : مصححة هشام بن سالم عن أبی عبد الله علیه السلام قال :
(من بلغه عن النبی صلى الله علیه وآله شئ من الثواب فعمله ، کان أجر ذلک له ، وإن کان رسول الله صلى الله علیه وآله لم یقله. ومنها : حسنة أخرى - کالصحیحة - له ، عن أبی عبد الله إلیه السلام أیضا ، قال : ( من سمع شیئا من الثواب على شئ فصنعه کان له أجره وإن لم یکن کما بلغه) .[2]
این امر در بسیاری از مستحبات جاری است و منحصر به این نماز نیز نمی شود. وبر فرض اخبار من بلغ برای کسی ثابت نباشد،انجام عمل رجاء و به قصد مطلوبیت و نه ورود هیچ منع شرعی ای ندارد و به این اعمال بدعت گفته نمی شود.
----------------------------------------------------------------------------------
[1]. وسائل الشیعة،ج8ص100. ( 10172 ) 1 - الحسن بن یوسف المطهر العلامة فی إجازته لبنی زهرة باسناد ذکره قال : قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : رجب شهر الله ، و شهری ، ورمضان شهر أمتی ، ثم قال : من صامه کله استوجب على الله ثلاثة أشیاء : مغفرة لجمیع ما سلف من ذنوبه ، وعصمة فیما بقی من عمره ، وأمانا من العطش یوم الفزع الأکبر ، فقام شیخ ضعیف فقال : یا رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) ، إنی عاجز عن صیامه کله ، فقال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : صم أول یوم منه فان الحسنة بعشر أمثالها ، وأوسط یوم منه ، وآخر یوم منه ، فإنک تعطى ثواب من صامه کله ،
ولکن لا تغفلوا عن لیلة أول جمعة منه فإنها لیلة تسمیها الملائکة : لیلة الرغائب ، وذلک إنه إذا مضى ثلث اللیل لایبقى ملک فی السماوات والأرض إلا ویجتمعون فی الکعبة وحوالیها ، ویطلع الله علیهم فیقول لهم یا ملائکتی ، سلونی ما شئتم ، فیقولون : یا ربنا ، حاجتنا إلیک أن تغفر لصوام رجب ، فیقول الله عز وجل : قد فعلت ذلک ، ثم قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : أما من أحد یصوم یوم الخمیس أول خمیس من رجب ثم یصلی ما بین العشاء والعتمة اثنتی عشرة رکعة ، فإذا فرغ من صلاته صلى على سبعین مرة یقول : اللهم صل على محمد وعلى آله ، ثم یسجد ویقول فی سجوده سبعین مرة : سبوح قدوس ، رب الملائکة والروح ، ثم یرفع رأسه ویقول : رب اغفر وارحم ، وتجاوز عما تعلم ، إنک أنت العلی الأعظم ، ثم یسجد سجدة ویقول فیها : ما قال فی الأولى ثم یسأل الله حاجته فی سجوده فإنها تقضى ،
قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) : والذی نفسی بیده ، لا یصلی عبد أو أمة هذه الصلاة إلا غفر له جمیع ذنوبه ولو کانت مثل زبد البحر ، ویشفع یوم القیامة فی سبع مائة من أهل بیته ممن استوجب النار ، الحدیث . وهو طویل یشتمل على ثواب جزیل . ورواه ابن طاوس فی ( الاقبال ) مرسلا عن النبی ( صلى الله علیه وآله ) ، نحوه.
[2]. رسائل فقهیة،شیخ انصاری،ص142. - http://www.askdin.com/thread12463.html
- *****************************************************************
- کیفیت نماز لیلةالرغایب
کیفیت آن چنان است که روز پنجشنبه اوّل آن ماه را روزه میداری چون شب جمعه داخل شود ما بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز می‌گذاری هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه اِنّا اَنْزَلْناهُ و دوازده مرتبه قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ می‌خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می‌گوئی« اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الاُْمِّیِّ وَعَلی آلِهِ» پس به سجده می روی و هفتاد مرتبه می‌گوئی:« سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ» پس سر ازسجده برمی‌داری وهفتاد مرتبه می‌گوئی«رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِیُّ الاَعْظَمُ» پس باز به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گوئی:« سُبُّوحٌ قُدّوُسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ» پس حاجت خود را می‌طلبی که انشاءالله برآورده خواهد شد.- *******************************************************************
اعمال لیله الرغائب
بدانکه اولین شب جمعه ماه رجب را«لیلة الرغاب»(یعنى شب دلدادگان)مىگویند و براى آن عملى با فضیلت بسیار از حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله وارد شده که آن را سیّد در کتاب«اقبال»و علاّمه حلى در«اجازه بنى زهره»نقل کردهاند،بعضى از فضیلت آن اینکه به سبب انجام آن گناهان بسیار آمرزیده مىشود،و نیز نمازى در آن وارد شده که هرکه آن را به جاى آورد هنگام شب اوّل قبرش حق تعالى ثواب آن را به نیکوترین صورت و با روى گشاده و درخشان و زبانى گویا به سوى او مىفرستد،پس به او مىگوید:اى حبیب من تو را بشارت باد که از هر شدّت و سختى نجات یافتى،بنده مىگوید تو کیستى؟به خدا سوگند من چهرهاى زیباتر از چهره تو ندیدم،و سخنى شیرینتر از سخن تو نشنیدم،و بویى بهتر از بوى تو نبوییدم!!پاسخ میدهد:من ثواب آن نمازم که در فلان شب،از فلان ماه،از فلان سال به جاى آوردى امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا کنم،و مونس تنهایى تو باشم،و هراس را از تو برگیرم و هنگامىکه در صور(شیپور قیامت) دمیده شود،در عرصه قیامت سایهاى بر سرت خواهم افکند،پس خوشحال باش که خیر هرگز از تو جدا نخواهد شد.کیفیت این نماز چنین است: اولین پنجشنبه ماه رجب را روزه مىدارى،چون شب جمعه داخل شود،ما بین نماز مغرب و عشا،دوازده رکعت نماز بجاى مىآورى،هر دو رکعت با یک سلام به این ترتیب که در هر رکعت یک مرتبه سوره«حمد»و سه مرتبه«سوره قدر»و دوازده مرتبه«سوره توحید»مىخوانى و هنگامى که از نماز فارغ شدى هفتاد مرتبه مىگویى:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] .
خدایا!بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست
سپس به سجده مىروى و هفتاد مرتبه میگویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
آنگاه سر از سجده بر مىدارى و هفتاد مرتبه مىگویى:
رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ
پروردگارا!مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مىدانى بگذر،تو خداى برتر و بزرگترى
دوباره به سجده مىروى و هفتاد مرتبه مىگویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
سپس حاجت خود را مىطلبى که به خواست خدا برآورده خواهد شد.آگاه باش زیارت حضرت رضا علیه السّلام در ماه رجب مستحب است،و انجام آن در این ماه امتیاز خاصى دارد،همانگونه که انجام عمره در ماه رجب فضیلت دارد تا جایى که روایت شده انجام آن در این ماه،در فضیلت همتاى حج است و نیز نقل شده:حضرت سجاد علیه السّلام در ماه رجب به عمره مشرّف شده بود،و شب و روز نزد کعبه نماز مىخواند،و در حالى که پیوسته در سجده بود این ذکر از زبان ایشان شنیده مىشد:
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ
گناه از بندهات بزرگ شده،پس بگذر گذشت از سوى تو زیبا باشد.- http://www.erfan.ir/farsi/mafatih87/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%20%D9
سایت استاد شیخ حسین انصاریان
**********************************************************
کلیک کنید:لیلةالرغائب - ویکی‌پدیا، دانشنامه? آزاد
کلمه? «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی که مورد رغبت و میل است و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان می‌باشند. بنابر معنای اول «لیله الرغائب» شبی است که میل و توجه به عبادت و بندگی در آن بسیار است و بندگان خدا در این شب گرایش زیادی به رفتن به در خانه خدا و ارتباط و انس با او دارند. بر پایه? معنای دوم «لیله الرغائب» شبی است که در آن عطاء و بخشش خدا بسیار است و بندگان خداوند با رو آوردن به بارگاه خدا و خشوع در برابر بزرگی خدا، شایسته? دریافت انعام و عطا و بخشش بی کرانه? خدا می‌شوند.[2]
فضائل ماه رجب و لیلة الرغائب
آیا نماز «لیلة الرغائب» دارای سند است
تا چه زمانی از شب میتوان نماز لیله الرغایب را بجا آورد ؟
پاسخ:
در اولین شب جمعه ماه رجب مابین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز به عنوان نماز لیله الرغایب مستحب است ، هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه انّا أنزلناه‘ و دوازده مرتبه قل هوالله احد می خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می گویی« اللهم صل علی محمد النبی الامّی و علی اله» پس بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی « سبّوحٌ قدوسٌ رَبّ الملائکة وَ الرّوح» پس سر از سجده بر می داری و هفتاد مرتبه می گویی « رَبِّ اغفِر و أرحَم و تَجاوَز عَمّا تَعلَم إنَّک أنتَ العَلی الأعظَم» پس باز بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی «سبّوحٌ قدوسٌ رَبّ الملائکة وَ الرّوح» پس حاجت خود را می طلبی که إن شاء الله برآورده خواهد شد.(1)
چون به نظر مراجع معظم تقلید پایان وقت نماز عشا، نصف شب است. وقتی که شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرده و تقسیم بر دو کنیم، نصف شب شرعی معین می‌شود. نصف شب شرعی غالباً حدود 11 ساعت و یک ربع بعد از اذان ظهر است.(1) وقت استحباب نماز مذکور بین نماز مغرب و عشاء است شما هر اندازه نماز عشاء را به تاخیر بیندازید می توانید این نماز را بخوانید چون بین نماز مغرب و عشاء صادق است البته قضای نماز مستحبی را به قصد رجاء می توان خواند.
پی‌نوشت:
.1- قمی شیخ عباس،مفاتیح الجنان، کتابفروشی علمی،سال1345ش،- ، ص 288
2-توضیح المسایل مراجع ،ج 1، م 739 و740.
http://www.pasokhgoo.ir/node/35354
تاریخ : چهارشنبه 94/2/2 | 11:32 صبح | نویسنده : سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی | نظر
.: Weblog Themes By Pichak :.
