به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ نگار،

صحیفه سجادیه از معتبرترین و مهم‌ترین کتب اسلامی پس از قرآن است که مجموعه‌ای از دعاهای امام سجاد (ع) است که خود حضرت انشاء کرده و امام باقر (ع) آن را به نگارش درآورده است.

سند این کتاب به امام باقر (ع) و در برخی موارد به زید فرزند دیگر امام سجاد (ع) بازمی‌گردد و انتساب صحیفه سجادیه به حضرت زین‌العابدین (ع) موردقبول تمام علمای اسلام از همه‌ی فرقه‌هاست و هیچ‌کس دراین‌باره تردیدی ندارد. بسیاری از علما این مجموعه ارزشمند را ازجمله متواترات دانسته‌اند که کمترین نیازی به بررسی صحت‌وسقم سند آن نیست.

بنا بر روایت جعفر بن محمد حسنی، اصل صحیفه‌ی سجادیه مشتمل بر هفتادوپنج دعاست. متوکل بن هارون که این کتاب را گردآوری کرده معتقد است یازده فقره دعا از اصل دعاها مفقودشده؛ و به همین دلیل شصت‌وچهار دعا را روایت کرده است.

در روایت محمد بن احمد بن مسلم مطهری فقط پنجاه‌وچهار دعا چنانکه امروزه هم از صحیفه می‌بینیم موجود است؛ بنابراین از اصل صحیفه بیست‌ویک دعا افتاده است و در حال حاضر آنچه از صحیفه کامله سجادیه باقی‌مانده است، همین 54 دعاست.

نام‌های دیگر صحیفه سجادیه                                     

این کتاب را با اسامی زبور آل محمد (ع)، انجیل اهل‌بیت، خواهر قرآن و صحیفه کامله نیز می‌شناسند اما صحیفه سجادیه مشهورترین نام آن است.

به پاره‌ای از پوست یا کاغذی که در آن چیزی می‌نویسند «صحیفه» گفته می‌شود و چون دعاها را روی صحیفه می‌نوشتند به خود دعاها نیز صحیفه گفته‌اند.

نظر چند تن از علما و مراجع درباره صحیفه سجادیه

امام خمینی (ره) در جلد اول مکاسب المحرمه مضمون عالی و فصاحت و بلاغت و مقبولیت این کتاب در نزد اصحاب امامیه را، موجب وثوق آن شمرده است؛ همچنین در وصیت‌نامه خود، صحیفه سجادیه را از افتخارات شیعه خوانده است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی: «در درجه اول باید اذعان و اعتراف داشته باشیم که زبان ما الکن و ناتوان است از اینکه درباره این کتاب بزرگ تربیتی، علمی و معرفتی – که آن را به‌حق، زبور آل محمد (ع) نامیده‌اند- سخنی عرض کنیم ... کتاب صحیفه سجادیه که از لسان مبارک امام زین‌العابدین سید الساجدین و نور العارفین حضرت علی بن الحسین علیه السلام در مقام عبودیت، خضوع و خشوع به درگاه ذات لایزال الهی باحالت ابتهال و تضرّع و زاری عرض شده است همه‌اش برای انسان‌های تشنه‌ی معارف زلال توحیدی، درس و حکمت و دانش است؛ درس خداشناسی، پیامبر شناسی و امام شناسی؛ درس مکارم بزرگ اخلاقی، درس سخن‌گفتن انسان نیازمند با خالق هستی، درس عبودیت و بندگی‌نمودن، درس عزت و شرف انسانی، درس خدمت به بندگان، درس حریت و فداکاری، درس مبارزه با ظلم و ستمگری، درس رهایی از تعلّقات نفسانی و مبارزه با هوای نفس، درس حقوق انسان‌ها بر یکدیگر؛ حقوق پدر و مادر به فرزندان و حقوق فرزندان بر والدین و بالاخره درس بنده‌ی راستین خدا بودن و انسان‌زیستن است. امروز ما می‌توانیم با سربلندی تمام به دنیا اعلام کنیم عالی‌ترین دانشگاه علم، معرفت و اخلاق در دین مقدس اسلام و آن‌هم در پناه کتاب شریف «صحیفه سجادیه» به روی همه شیفتگان اخلاق و معرفت گشوده شده و همه می‌توانند در این دانشگاه به فراخور حال خود، کسب فیض نموده و معنای واقعی انسان‌بودن و راه درست و صحیح سعادت و تکامل را درک نمایند. دعاهای صحیفه سجادیه همه به‌خصوص دعای مکارم الاخلاق، منشور بلند زندگی و سند چشم‌انداز قرون و اعصار مردم دنیا می‌باشد».

شهید آیت‌الله صدر: صحیفه سجادیه مجموعه‌ای از دعاهای منقول از امام زین‌العابدین علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب از ائمه اهل‌بیت علیهم السلام می‌باشد... صحیفه سجادیه نمایانگر یک کار و تلاش اجتماعی بوده که شرایط آن مرحله، آن را بر امام (ع) تحمیل نموده بود، مضافاً بر اینکه این دعاها خود بسان یک میراث ربانی است که طی اعصار مختلف برای انسان‌ها منشأ خیروبرکت و مشعل هدایت و مدرسه اخلاق و تهذیب نفس بوده و انسانیت همواره نیازمند این میراث محمدی و علوی باقی خواهد ماند و هر زمان که وسوسه‌های شیطانی و فتنه‌انگیزی دنیا فزونی یابد نیاز انسان‌ها به این گنجینه فرهنگی، شدیدتر خواهد شد.

ابن شهرآشوب در کتاب مناقب خود می‌گوید: «وقتی در بصره نزد یکی از بلغاء از فصاحت صحیفه کامله سخن به میان آمد، او گفت: من هم می‌توانم مانند آن را بر شما املاء و بیان کنم. آنگاه قلم برداشت و سربه‌زیر افکند [و هیچ جمله‌ای نتوانست به زبان آورد] و در همان حال سرافکندگی از دنیا رفت.»

البته از علمای اهل تسنن نیز کسانی هستند که به تعریف از این کتاب پرداخته باشند؛ ابن جوزی در خصائص الائمه، ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه و حافظ سلیمان بن ابراهیم القندوزی در ینابیع المودة از صحیفه سجادیه نام‌برده، بخش‌هایی از دعاهای آن را نقل نموده‌اند. شیخ سبط بن جوزی پس از مطالعه و دقت نظر در صحیفه سجادیه می‌نویسد: «اگر زین‌العابدین و صحیفه او نبود، مسلمانان راه و روش مخاطبه با خدا و مکالمه و رازگویی با او را در مقام عرض حاجت به بارگاه ربوبی را نمی‌دانستند و او بود که شیوه گفتگو با آفریدگار بزرگ و شکوه بردن در سختی‌ها و گرفتاری‌ها به پیشگاه او را به ما آدمیان آموخت. «بنابراین، او نسبت به مردم تا روز رستاخیز، حق آموختن و آگاهاندن را دارد.»

ماجرای اهدای صحیفه سجادیه توسط آیت‌الله مرعشی نجفی به یک عالم سنی

در سال 1353 هـ. ق آیت‌الله مرعشی نجفی نسخه‌ای از صحیفه سجادیه را برای علّامه جوهری طنطاوی (دانشمند اهل سنت و مفتی اسکندریه و مؤلف تفسیر معروف «الجواهر فی تفسیر القرآن») به قاهره فرستاد. وی پس از دریافت و تشکر از چنان هدیه‌ای گران‌بها و ستایش فراوان در پاسخ نوشت: «نامه گرامی، مدتی پیش به‌ضمیمه کتاب صحیفه از سخنان امام زاهد اسلام، علی زین‌العابدین بن امام حسین شهید (ع) ریحانه مصطفی (ص) رسید. کتاب را با دست تکریم گرفتم و آن را کتابی یگانه یافتم که مشتمل بر علوم و معارف و حکمت‌هایی است که در غیر آن یافت نمی‌شود. به‌راستی‌که این از بدبختی ماست که تاکنون بر این اثر گران‌بهای جاوید که از میراث‌های نبوّت و اهل‌بیت است، دست نیافته بودیم، من هر چه در آن مطالعه و دقّت می‌کنم، آن را از گفتار مخلوق برتر و از کلام خالق پایین‌تر می‌یابم. راستی چه کتاب کریمی است! خدای شما را در برابر این پیشکش عالی، بهترین پاداش را ببخشد و به نشر علم و هدایت موفّق و مؤیّد بدارد. دیگر آنکه آیا کسی از علمای اسلام این کتاب را شرح کرده است؟ و آیا چیزی از آن شروح نزد شما یافت می‌شود یا نه؟»

آیه الله مرعشی در پاسخ به نامه‌ی علامه طنطاوی تعدادی از شروح صحیفه‌ی سجادیه را نام‌برده و به همراه آن کتاب «ریاض السالکین» و برخی کتب دیگر را برای وی ارسال می‌دارد که این بار نیز علامه طنطاوی از این نامه خوشحال شده، می‌نویسد: «نامه شریف به‌ضمیمه کتاب «ریاض السّالکین» در شرح صحیفه امام زین‌العابدین علی بن الحسین السِّبط و کتاب‌های دیگر که در باب خود از کتب بی‌نظیر بود رسید و من آن را به دانشمند فاضل سید محمّد حسن أعظمی هندی منشی کلّ جماعت اخوت اسلامی تسلیم کردم و او آن را به‌عنوان هدیه شما به من و هدیه من به جمعیت، در کتابخانه جمعیت گذاشته تا نفعش دائم‌تر و شامل‌تر و عمومی‌تر باشد؛ و من به حول و قوّه خدای تعالی آماده و مجهّزم که انشاء الله شرحی بر این صحیفه گرامی بنویسم.»

http://www.farhangnegar.ir/news/5574