سفارش تبلیغ
صبا ویژن

 

برنامه نهج البلاغه نوین - دانلود | کافه بازار

***نسیم معرفت***


ترجمه و شرح خطبه 143 نهج البلاغه؛ بخش دوم: استغفار، راه افزایش روزی

متن نهج البلاغه

إِنَّ اللَّهَ یَبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّیِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَکَاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَیْرَاتِ، لِیَتُوبَ تَائِبٌ وَ یُقْلِعَ مُقْلِعٌ وَ یَتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ وَ یَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ، وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً»؛ فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ وَ اسْتَقَالَ خَطِیئَتَهُ وَ بَادَرَ مَنِیَّتَهُ.
 

فرهنگ لغت

ترجمه

ایزد تعالى بندگانش را که مرتکب اعمال ناشایست شوند، به کاسته شدن میوه هاشان و نگه داشتن برکات از ایشان و فرو بستن خزاین خیرات به روى آنان مى آزماید. تا توبه کنندگان توبه کنند و گناهکاران از گناه کردن باز ایستند و پندگیرندگان پند گیرند. و آن که اراده گناه کرده و منزجر گردد.
خداوند، آمرزش خواستن را سبب فراوانى روزى و رحمت بر آفریدگان قرار داده، که فرماید: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده است. تا از آسمان برایتان پى در پى باران فرستد. و شما به اموال و فرزندان مدد کند.» پس، خداوند رحمت کند کسى را که به توبه روى آورد و از خطاهاى خود بخشش طلبد و بر مرگ خود پیشى گیرد و تدارک امر آخرت کند.
 

خداوند بندگانش را به وقت اعمال بدشان به کمبود میوه ها، و باز داشتن برکات، و بستن در خیرات آزمایش مى کند، تا توبه کننده توبه کند، و گناهکار دل از گناه قطع نماید، و پند گیرنده پند گیرد، و خوددارى کننده از گناه خوددارى کند.
و خداوند سبحان توبه را سبب فراوانى روزى و رحمت بر خلق قرار داد و فرمود: «از خداوند آمرزش بخواهید، که او بسیار آمرزنده است. بعد از توبه شما باران آسمان را فراوان بر شما ببارد. و شما را به اموال و فرزندان مدد دهد.» پس رحمت خدا بر کسى که توبه را استقبال کند، و از گناهانش پوزش خواهد، و پیش از فرا رسیدن مرگ به اعمال شایسته بپردازد.
 

2. فلسفه آزمایش ها:
خداوند بندگان خود را که گناه کارند، با کمبود میوه ها، و جلوگیرى از نزول برکات، و بستن در گنج هاى خیرات، آزمایش مى کند، براى آن که توبه کننده اى باز گردد، و گناهکار، دل از معصیت بکند، و پند گیرنده، پند گیرد، و باز دارنده، راه نافرمانى را بر بندگان خدا ببندد، و همانا خدا استغفار و آمرزش خواستن را وسیله دائمى فرو ریختن روزى، و موجب رحمت آفریدگان قرار داد و فرمود: «از پروردگار خود آمرزش بخواهید، که آمرزنده است، برکات خود را از آسمان بر شما فرو مى بارد، و با بخشش اموال فراوان و فرزندان، شما را یارى مى دهد، و باغستان ها و نهرهاى پر آب در اختیار شما مى گذارد».
پس رحمت خدا بر آن کس که به استقبال توبه رود، و از گناهان خود پوزش طلبد، و پیش از آن که مرگ او فرارسد، اصلاح گردد.
 

خدا، بندگان خود را به کیفر کارهاى زشت آنان، مبتلا سازد به کاهش میوه درختان، و به ناباریدن باران، و بستن گنجینه هاى خیر به روى ایشان، تا توبه خواه توبه کند، و معصیت کار دل از معصیت بکند، و پند گیرنده پند بپذیرد، و بازدارنده، راه نافرمانى را بر بندگان بگیرد.
و خدا آمرزش خواستن را وسیلت پیوسته داشتن روزى بر روزى خواران قرار داده است، و موجب رحمت برآفریدگان، و فرموده است: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ، مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهارا». پس خدا بیامرزد کسى را که پیشباز توبه رود، و از گناهانش بخشش طلبد، پیش از آنکه مرگش برسد.
 

(3) (پس نباریدن آسمان و نروئیدن زمین در موقع مقتضى بسبب بد کردارى بنده و گناه او است که مانع مستعدّ بودن براى قبول رحمت و افاضه جود و بخشش حقّ تعالى مى باشد، لذا) خداوند بندگان خود را که به کارهاى ناشایسته مشغولند بکم شدن میوه ها و باز داشتن برکات و بستن در خزینهاى نیکوئیها، مى آزماید تا توبه کننده متنبّه گشته توبه و بازگشت نماید، و گناه را از خود رانده ترک کند (دیگر مرتکب گناه نشود) و پند گیرنده پند پذیرد، و سر خرده منزجر گردد (گناه نکرده بکار زشت نگراید)
(4) و خداوند استغفار (آمرزش خواستن) را سبب فراوانى روزى و رسیدن رحمت و مهربانى قرار داده، و (در قرآن کریم سوره 71 آیه 12-10 فرموده: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً - یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً -وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ» یعنى از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده گناهان است (پس از توبه و بازگشت) ابر را مى فرستد که پى در پى بر شما ببارد، و شما را بمالها و پسران کمک مى دهد (اموال و اولاد شما را زیاد مى گرداند).
(5) پس خداوند رحمت کند (بیامرزد) مردى را که به توبه و بازگشت (از گناه) رو آورد، و گناهى را که مرتکب شده طلب فسخ نماید (بخواهد تا حقّ تعالى از کیفر کردار زشتش بگذرد) و بر مرگ خود پیشى گیرد (پیش از رسیدن مرگ از گناهان توبه و بازگشت نموده عمل صالح و کردار نیک را شعار خویش قرار دهد).
 

خداوند بندگان خویش را هنگامى که اعمال بد انجام دهند، به کمبود میوه ها و جلوگیرى از نزول برکات آسمان و بستن درهاى گنجهاى خیرات مبتلا مى سازد، تا توبه کاران توبه کنند، گنهکاران دست از گناه بکشند، پندپذیران پند گیرند، و عاصیان از معصیت باز ایستند.
خداوند سبحان استغفار از گناه را، سبب فزونى رزق و مایه رحمت خلق قرار داده است، و (در قرآن) چنین فرموده است: «از پروردگار خویش آمرزش بطلبید، که او بسیار آمرزنده است، برکات خویش را از آسمان بر شما فرو مى فرستد، و با بخشش اموال و فرزندان، شما را کمک مى کند، و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد» پس رحمت خدا بر آن کس که به استقبال توبه بشتابد، از خطاى خویش پوزش طلبد و (با اعمال صالح) بر مرگ پیشى گیرد.
 

شرح

پیام امام امیرالمؤمنین علیه ‏السلام، ج‏5، ص: 594-590

گناه و کمبود باران و برکات:
در این بخش امام (علیه السلام) براى آماده ساختن مردم جهت نماز و دعاى باران، به نکته مهمى اشاره کرده مى فرماید : «خداوند بندگان خویش را به هنگامى که اعمال بد انجام مى دهند به کمبود میوه ها و جلوگیرى از نزول برکات آسمان و بستن درهاى گنج هاى خیرات مبتلا مى سازد، تا توبه کاران توبه کنند، گنهکاران دست از گناه بکشند، پندپذیران پند گیرند و عاصیان از گناه باز ایستند». (إنَّ اللهَ یُبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الاَْعْمَالِ السَّیِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ، وَ حَبْسِ الْبَرَکَاتِ، وَ إغْلاَقِ خَزَائِنِ الْخَیْرَاتِ، لِیَتُوبَ تَائِبٌ، وَ یُقْلِعَ مُقْلِعٌ، وَ یَتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ، وَ یَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ).
سپس امام (علیه السلام) همچون طبیبى حاذق که پس از تشخیص درد، راه درمان را نشان مى دهد چنین مى فرماید : «خداوند سبحان استغفار از گناه را سبب فزونى رزق، و مایه رحمت خلق قرار داده است و (در سوره نوح آیات 10 و 11 و 12) چنین فرموده است : از پروردگار خود آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است، برکات خویش را از آسمان بر شما فرو مى فرستد، با بخشش اموال و فرزندان، شما را کمک مى کند، و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد!» وَقَدْ جَعَلَ اللهُ سُبْحَانَهُ الإسْتِغْفَارَ سَبَبَاً لِدُرُورِ(1) الرِّزْقِ وَرَحْمَةِ الْخَلْقِ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ: (اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إنهُ کَانَ غَفَّاراً * یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَاراً * وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَال وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَّکُمْ أَنْهاراً).
و در پایان چنین نتیجه مى گیرد : «رحمت خدا بر آن کس که به استقبال توبه بشتابد، از خطاى خود پوزش طلبد و (با اعمال صالح) بر مرگ پیشى گیرد» (فَرَحِمَ اللهُ امْرَأً اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ، وَ اسْتَقَالَ(2) خَطِیئَتَهُ، وَ بَادَرَ مَنِیَّتَهُ).
آرى هنگامى که درهاى رحمت الهى بر اثر کثرت گناهان بسته شود، چاره اى جز بازگشت به درگاه او و گشودن درهاى رحمت به وسیله استغفار و توبه حقیقى نیست، و جالب این که امام (علیه السلام) براى اثبات این مقصد از مناسب ترین آیه قرآن بهره گرفته و با آن استدلال مى کند، آیه اى که از زبان نوح پیامبر (علیه السلام)، خطاب به امتش سخن مى گوید و نشان مى دهد خداوند غفار، توبه کنندگان را مى پذیرد، باران هاى پر برکت براى آنها مى فرستد و سرمایه هاى مادى و نیروى انسانى آنها را تقویت مى کند، و وضع کشاورزى آنها را با آب هاى فراوان بهبود مى بخشد.
جمله «وَ بَادَرَ مَنِیَّتَهُ» (بر مرگ پیشى گیرد) اشاره به این است که توبه تنها براى رسیدن به رفاه مادى دنیا نیست، بلکه هدف مهمتر آن، نجات در آخرت است; چرا که اگر مرگ بر توبه پیشى گیرد، راهى براى جبران نیست، و اگر توبه و اعمال صالح بر مرگ پیشى گیرند، کلید نجات در سراى دیگر در اختیار اوست.
* * *
نکته:
بخشى از فلسفه بلاها:
در مورد فلسفه بلاها و آفات، سخن بسیار گفته اند و گفته ایم. آنچه از بسیارى از آیات قرآن و روایات اسلامى استفاده مى شود، یکى از علل آفات و حوادث سخت زندگى، آلودگى به گناهان است که در آیات و روایات به طور گسترده پیرامون رابطه این دو با یکدیگر سخن گفته شده است، حتى از بعضى از روایات استفاده مى شود کدام گناه با کدام نوع از بلا رابطه دارد، مثلاً زنا و بى عفتى، شرب خمر، کم فروشى، ربا خوارى و قطع رحم هر کدام سبب سلب کدام نعمت مى شود. در حدیثى مى خوانیم در کتاب على (علیه السلام) چنین آمده است که پیامبر (صلى الله علیه وآله) فرمود : هنگامى که زنا و بى عفتى آشکار گردد مرگ و میر ناگهانى زیاد مى شود، و هنگامى مردم کم فروشى کنند خدا آنها را به قحطى و کمبود نعمت ها گرفتار مى کند و هنگامى که زکات را نپردازند زمین برکات خودرا منع مى کند... و هنگامى که قطع رحم کنند ثروت ها در دست اشرار قرار مى گیرد، و هنگامى که امر به معروف و نهى از منکر ترک شود افراد شرور بر آنها مسلط مى شوند و نیکانشان دعا مى کنند و مستجاب نمى شود(3).
دلیل عقل نیز این معنا را تأیید مى کند که در میان گناه و قطع نعمت ها رابطه اى وجود دارد; زیرا فیض خداوند بر طبق شایستگى ها و لیاقت هاست، هنگامى که انسانها با گناه، عدم شایستگى خودرا اثبات کنند، قطع فیض الهى از آنها طبیعى است.
اضافه بر این از آیات قرآن استفاده مى شود که هدف مهم دیگرى نیز در کار است، و آن، بیدار ساختن غافلان و بازگرداندن آنها به درگاه خداست، تا آن جا که از بعضى از آیات قرآن استفاده مى شود هر زمان پیامبرى براى هدایت قوم مشرک و گنهکارى فرستاده مى شد، خداوند براى فراهم ساختن زمینه هاى پذیرش دعوت آن پیامبر، مشکلات و گرفتارى هایى براى آن قوم فراهم مى ساخت، همان گونه که در آیه 94 سوره اعراف مى خوانیم : « (وَمَا اَرْسَلْنَا فِی قَرْیَة مِنْ نَبِیٍّ إِلاَّ أَخَذْنَا اَهْلَهَا بِالْبَأسَاءِ والضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَضَّرَّعُونَ); ما در هیچ شهر و آبادى پیامبرى نفرستادیم مگر این که اهل آن را به ناراحتى ها و خسارت ها گرفتار ساختیم، شاید (به خود آیند و به سوى خدا) بازگردند و تضرع کنند».
به این ترتیب یکى از اهداف مهم آفات و بلاها و حوادث دردناک، مسائل تربیتى است.
و در هر حال کلید گشوده شدن درهاى بسته فرونشستن امواج بلا، چیزى جز بازگشت به سوى خدا نیست. همان گونه که قرآن مجید مى گوید : « (وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَاْتَّقَوا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ وَالاَْرْضِ); اگر اهل شهرها و آبادیها ایمان مى آوردند و تقوا پیشه مى کردند برکات آسمان و زمین را بر آنها مى گشودیم»(4).
و در جاى دیگر مى فرماید : « (وَ ألَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الْطَّرِیقَةِ لاََسْقَیْنَاهُمْ مَاءً غَدَقَا); اگر آنها (جن و انس) در راه (ایمان و اطاعت خدا) استقامت ورزند، با آب فراوان آنها را سیراب مى کنیم»(5). وآیات دیگر.
در حدیث پر معنایى از على (علیه السلام) چنین مى خوانیم : کسى نزد امیرمؤمنان (علیه السلام)آمد عرض کرد : یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) ! گناهان فراوان کرده ام، دعا کنید خدا مرا ببخشد، فرمود : «برو استغفار کن».
دیگرى آمد عرض کرد : مزارع ما از کم آبى خشک شده، دعا کنید خدا باران بفرستد، فرمود : «برو استغفار کن».
سوّمى آمد و عرض کرد : یا امیرالمؤمنین فقیر و بیچاره ام، دعا کنید خداوند مرا بى نیاز کند، فرمود : «برو استغفار کن».
چهارمى آمد عرض کرد : یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) مال و ثروت فراوان دارم ولى فرزندى ندارم، دعا کنید خدا مرا فرزندى دهد، فرمود : «برو استغفار کن».
نفر پنجمى آمد و عرض کرد : یا سیّد الوصیین باغ و بستان ما میوه اش کم شده، دعا کنید خداوند برکت دهد و میوه بیشترى نصیب شود، فرمود : «برو استغفار کن».
ششمین نفر آمد عرض کرد : یا على ! در منطقه ما چشمه ها خشک شده و آب چشمه ها و کاریزها فرو رفته، دعا کنید از این گرفتاریها نجات یابیم، فرمود : «برو استغفار کن».
«ابن عباس» در آن جا حاضر بود، تعجب کرد، عرض کرد : یا امیرالمؤمنین هر کدام از این شش نفر تقاضایى داشتند، شما همه را یک جواب دادید، امام (علیه السلام) فرمود : پسر عم ! مگر کلام خدا را نشنیده اى که (در سوره نوح آیات 10 و 11 و 12) مى فرماید : (فَقُلْتُ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إنَّهُ کَانَ غَفّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدراراً * وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوال وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَّکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَّکُمْ أَنَهارًا)(6).
* * *
پی نوشت:
1. «درور» از مادّه «درّ» (بر وزن جرّ) به معنى ریزش شیر از پستان است، سپس در مورد باران و مانند آن نیز بکار رفته است و «درور رزق» به معنى ریزش روزى از سوى خداست.
2. «استقال» از مادّه «استقاله» به این معناست که شخصى را که زمین خورده کمک کنند تا برخیزد سپس به فسخ معامله یا تقاضاى عفو و بخشش از گناه نیز اطلاق شده است.
3. الکافى، جلد 2، صفحه 374، حدیث 2 (با کمى تلخیص).
4. اعراف، آیه 96.
5. جن، آیه 16.
6. تفسیر منهج الصادقین جلد 10، صفحه 19 (با کمى تلخیص). این حدیث به صورت فشرده ترى از امام مجتبى (علیه السلام) نیز نقل شده است. (مجمع البیان، جلد 10، صفحه 361).
 

....  ....  ....  ادامه دارد  ....

http://ahlolbait.com/article/15086/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AE%D8%B7%D8%A8 .

 

 

*************************************************

*** موضوعات و عناوین اخلاقی و تربیتی و اجتماعی و اعتقادی و حدیثی+پایگاه اندیشوران حوزه+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی


*** عناوین و موضوعات اخلاقی،تربیتی ، اجتماعی، سیاسی...+وبلاگ نسیم معرفت+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

 

 

*** مطالب حضرت آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی گیلانی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/623 . +کلیک کنید


*** مطالب حضرت آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی گیلانی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/623 . +کلیک کنید

 

 

***کتابخانه اینترنتی آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی ....+کلیک کنید

 

 

***کتابخانه اینترنتی آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی ....+کلیک کنید

 

 




تاریخ : شنبه 99/1/9 | 7:40 عصر | نویسنده : سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی | نظر


  • paper | رپورتاژآگهی | فال تاروت چهار کارتی
  • فروش رپورتاژ | بک لینک دائمی