زن وشوهر چه وظایفی نسبت به هم دارند؟
پرسش
پاسخ اجمالی
زندگی زناشویی قوام، تحکیم و استمرارش به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگر است. دین اسلام برای آن‌که محیط و اجتماع کوچک خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است؛ چرا که خداوند هر جا حقی در نظر گرفته، تکلیفی را هم مقرّر نموده است. در این مقال به مناسبت پرسش از وظایف زنان در برابر مردان، برخی از مهم‌ترین وظایف شرعی و قانونی زن در برابر شوهر، یا به تعبیر دیگر؛ حقوق مردان نسبت به زنان را بیان می‌کنیم:
1. پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسئله‌ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است. البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت، شرع و قانون باشد و باعث سوء استفاده شوهر شود.
2. تمکین زن نسبت به مرد: زن باید در نزدیکی جنسی و دیگر بهره‌های شهوی مرد با او، حالت پذیرش و آمادگی در حد توانایی جسمی و روحی، بنابر انتظار عرف داشته باشد. مگر این‌که دارای عذر شرعی و قانونی مثل عادت زنانگی، مریضی و ... باشد.
3. تبعیت از مرد در محل اقامتگاه و مسکن، مگر این‌که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشد و یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.
4. تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل، در حد عرف، مگر این‌که برای انجام تکالیف دینی؛ مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی، برای زن وجود داشته باشد.
5. تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، در صورتی که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیت و جنسیت زن و مرد نباشد.
1. پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسئله‌ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است. البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت، شرع و قانون باشد و باعث سوء استفاده شوهر شود.
2. تمکین زن نسبت به مرد: زن باید در نزدیکی جنسی و دیگر بهره‌های شهوی مرد با او، حالت پذیرش و آمادگی در حد توانایی جسمی و روحی، بنابر انتظار عرف داشته باشد. مگر این‌که دارای عذر شرعی و قانونی مثل عادت زنانگی، مریضی و ... باشد.
3. تبعیت از مرد در محل اقامتگاه و مسکن، مگر این‌که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشد و یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.
4. تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل، در حد عرف، مگر این‌که برای انجام تکالیف دینی؛ مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی، برای زن وجود داشته باشد.
5. تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، در صورتی که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیت و جنسیت زن و مرد نباشد.
پاسخ تفصیلی
ذات حق تعالی زن و مرد را از جهت جسمی و روحی به‌گونه‌ای آفرید که بدون هر یک نه پیدایش و بقای آنان امکان‌پذیر است و نه نیازهای جسمی و روحی هر یک، بدون دیگری به‌طور کامل بر آورده می‌شود و نه تکامل روحی و دینی هر یک به صورت فردی و اجتماعی امکان‌پذیر می‌باشند. گویا هر یک پاره‌ای از یک موجود کامل‌اند و بدون هم ناقص و نسبت به هم مکمل‌اند.
خدای متعال با توجه به آفرینش آن‌چنانی زن و مرد و تفاوت‌های روحی و جسمی آن دو، حقوق و تکالیف[1] زناشویی و خانوادگی خاصی به صورت مشترک و خاص برای هر یک قرار داده است تا تأمین کننده نیازهای دنیوی و اخروی هر یک به صورت کامل باشد.
این حقوق و تکالیف از سه نگاه: فقهی،[2] اخلاقی و حقوقی[3] مدّ نظر عالمان دین بوده است که در این‌جا چون سؤال از وظایف حقوقی زن در قبال شوهر است و از آن‌جا که وظایف اخلاقی هم روح، مکمل و ضامن وظایف قانونی‌اند،[4] و وظایف فقهی هم فرق چندان زیادی با وظایف حقوقی و قانونی زن ندارد، به اختصار به بیان این حقوق و تکالیف از نظر اخلاقی و حقوقی می‌پردازیم.
وظایف اخلاقی: وظایف اخلاقی زن به زبان روایات در دو بخش ارزش و اهمیت وظایف شوهر داری، و خود وظایف طرح می‌شود:
خدای متعال با توجه به آفرینش آن‌چنانی زن و مرد و تفاوت‌های روحی و جسمی آن دو، حقوق و تکالیف[1] زناشویی و خانوادگی خاصی به صورت مشترک و خاص برای هر یک قرار داده است تا تأمین کننده نیازهای دنیوی و اخروی هر یک به صورت کامل باشد.
این حقوق و تکالیف از سه نگاه: فقهی،[2] اخلاقی و حقوقی[3] مدّ نظر عالمان دین بوده است که در این‌جا چون سؤال از وظایف حقوقی زن در قبال شوهر است و از آن‌جا که وظایف اخلاقی هم روح، مکمل و ضامن وظایف قانونی‌اند،[4] و وظایف فقهی هم فرق چندان زیادی با وظایف حقوقی و قانونی زن ندارد، به اختصار به بیان این حقوق و تکالیف از نظر اخلاقی و حقوقی می‌پردازیم.
وظایف اخلاقی: وظایف اخلاقی زن به زبان روایات در دو بخش ارزش و اهمیت وظایف شوهر داری، و خود وظایف طرح می‌شود:
1. ارزش و اهمیت شوهر داری:
الف. پیامبر خدا(ص) فرمود: «اگر سجده کردن برای غیر خدا جایز بود، هر آیینه به زن دستور می‌دادم که به شوهرش سجده کند».[5]
ب. «حق شوهر بر زن، از هر حق دیگری بیشتر و برتر است».[6]
ج. «جهاد زن، تحمل او بر آزارهای شوهر است».(در روایت آمده است که:جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلجهاد زن، حسن شوهرداری است.
د. «زن نباید شوهرش را غضبناک کند و لو شوهرش او را آزرده باشد( البته شوهر به جهت آزار واذیتی که به زن روا می دارد نزد خدا مؤاخذه خواهد شد ودر برخی از آزار واذیت ها زن حق دارد که در دادگاه مربوطه شکایت نماید.»).[8]
هـ. «زنی که شوهرش از او ناراضی باشد( ونارضایتی شوهر هم وجه شرعی وعقلی و... داشته باشد)، اعمال او مورد قبول واقع نمی‌شود».[9]
و. «زنی که قدردان شوهرش نباشد، ثوابی برای اعمال او نیست».[10]
2. وظایف اخلاقی شوهرداری
الف. «زن نباید میل و نظر به غیر شوهرش داشته باشد و الاّ نزد خدا زنا کار محسوب می‌شود».[11]
ب. «زن باید پاسخ‌گوی نیازهای جسمی و بهره‌های شهوی مرد و لو در پشت پالان شتر باشد و هر بامداد و شامگاه در صورت درخواست مرد، خود را بر او عرضه کند و الاّ مورد لعن فرشتگان خواهد بود».
ج. «زن بدون اجازه شوهرش، نباید روزه مستحبی بگیرد. بدیهی است این از باب مثال است و الاّ هر امر مستحبی این گونه خواهد بود».
د. «طولانی شدن نماز زن، نباید مانع پاسخ‌گویی سریع نیازهای مرد باشد».
هـ. «زن نباید، بدون اجازه شوهرش، چیزی ولو صدقه، به کسی بدهد».
ح. زن بدون اجازه شوهرش، نباید از خانه بیرون برود و الاّ مورد لعن فرشتگان آسمان و زمین و فرشتگان رحمت و غضب خواهد بود».[12]
ط. «زن آرایش و نمایش برای شوهرش نماید و برای غیر شوهرش بوی خوش استفاده نکند و الاّ نماز او مورد قبول واقع نمی‌شود».[13]
وظایف حقوقی و قانونی
وظایف حقوقی و قانونی زن به دو صورت وظایف مشترک زن و مرد، و وظایف مختص زن بیان می‌شود:
الف. وظایف مشترک
1. حسن معاشرت: زن و مرد وظیفه دارند در زندگی مشترک خانوادگی و زناشویی، نسبت به هم خوش‌رفتار، خوش‌رو و خوش‌گو باشند و از هر گونه بدرفتاری، ترش روی و بدگویی دوری نمایند، مگر این‌که عذر شرعی، قانونی و عرفی داشته باشند.
2. معاضدت (همکاری): زن و مرد باید در پیشبرد و تحکیم زندگی خانوادگی، همکاری و همراهی داشته باشند و معیار این همکاری هم بنا بر انتظار عرف و فرهنگ زمان و مکان و موقعیت آن دو است. از باب نمونه، اگر عرف خانه داری، بچه داری، شیردهی بچه را به عهده زن می‌داند و کارهای بیرون خانه را به عهده مرد می‌داند، هر دو در این امور محوله، همکاری نمایند.
3. تربیت فرزند: زن و مرد، هر دو موظف‌اند در حد توانایی و مقتضای عرف زمان و مکان و موقعیت در رشد و پرورش فرزند، کوشش نمایند.
4. وفاداری: زن و مرد نباید رابطه نامشروع با فرد دیگری داشته باشند.
ب. وظایف مختص زن نسبت به مرد
1. پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسئله‌ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است. البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت، شرع و قانون باشد و باعث سوء استفاده شوهر شود.
2. تمکین[14] زن نسبت به مرد: زن باید در نزدیکی جنسی و دیگر بهره‌های شهوی مرد با او، حالت پذیرش و آمادگی در حد توانایی جسمی و روحی، بنابر انتظار عرف داشته باشد. مگر این‌که دارای عذر شرعی و قانونی مثل عادت زنانگی، مریضی و ... باشد.
3. تبعیت از مرد در محل اقامتگاه و مسکن، مگر این‌که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشد و یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.
4. تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل، در حد عرف، مگر این‌که برای انجام تکالیف دینی؛ مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی، برای زن داشته باشد.
5. تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، در صورتی که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیت و جنسیت زن و مرد نباشد.
تا این‌جا وظایف و مسئولیت زن در قبال شوهر به طور اختصار بیان شد. در ادامه به تناسب به صورت فشرده تعهدات شوهر در برابر زن بیان می‌شود.
وظایف مردان در برابر زنان
وظایف مرد نسبت به زن، در دو بخش وظایف اخلاقی و وظایف حقوقی بیان می‌شود.
الف. وظایف اخلاقی از نظر روایات؛ در دو بخش ارزش رفتار نیکو با زنان، و الزامات رفتاری با آنان بیان می‌شود:
یک. ارزش رفتار نیکو با زنان:
1. دوستی با زنان از اخلاق انبیا بود.[15]
2. اظهار دوستی با زنان، هرگز از یاد آنان نمی‌رود.
3. گذشت و بخشش نسبت به زنان، اگر رفتار بدی را مرتکب شدند.
4. خوش‌رویی و خوش‌رفتاری با زنان.
5. بهترین مردان در نزد ذات حق تعالی، کسی است که بهترین رفتار را با زنان خود داشته باشند.
6. محبوب‌ترین مردان، کسی است که بیشترین نیکی را نسبت به زن خود نماید.
7. ترس از ذات حق تعالی که مبادا، حق زن خود را بجا نیآورد.
دو. الزامات اخلاقی
1. نگاه به زن به عنوان گل باشد نه خدمت کار، تا طراوت و شادابی آن حفظ شود و کاری فراتر از حد متعارف، از زن خواسته نشود.
2. تهیه وسایل بیشتر و بهتر زندگی تزئینی، پوشاکی، خوراکی، به ویژه در ایام عید.
3. مشورت با زن در امور مهمه زندگی.
4. رعایت اخلاق و حقوق هم بستری با زن.
ب. وظایف حقوقی
این وظایف به دو صورت مشترک و خصوصی می‌باشد، که قسم اوّل آن در وظایف حقوقی مشترک زن و مرد گذشت.
وظایف حقوقی مختص مرد نسبت به زن
الف. وظایف مالی و پرداخت نفقه
1. تهیه غذا، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
2. تهیه پوشاک، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
3. تهیه وسایل آرایشی و تزیینی، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
4. تهیه مسکن، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
5. تهیه لوازم منزل در حد متناسب زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
6. تهیه خدمتکار، اگر شأن اجتماعی و خانوادگی زن اقتضا دارد و یا اگر مریض است.
7. مداوای بیماری زن، اگر زن مریض شد. [16]
ب. وظایف زناشویی و هم‌بستری مرد، نسبت به زن
قانون در این مورد ساکت است و به عبارت حسن معاشرت اکتفا کرده است.
اما فقها در دو قسمت؛ به این بحث پرداخته‌اند:
1. حق زن بر شوهر این است که اگر زن باکره است، پس از عروسی، هفت شب را نزد او بماند و اگر ثَیّبَه(زن شوهردار ومدخوله) باشد سه شب و پس از آن اگر دارای یک زن است، باید هر چهار شب یک شب نزد او بماند و سه شب دیگر آزاد است و هر گاه دارای چند زن است، باید نزد هر یک شبی را از چهار شب بگذراند.[17]
2. نزدیکی جنسی: شوهر مکلف است، هر چهار ماه یک بار با زن خود نزدیکی جنسی نماید و این از حقوق زن محسوب می‌شود.
ب. «زن باید پاسخ‌گوی نیازهای جسمی و بهره‌های شهوی مرد و لو در پشت پالان شتر باشد و هر بامداد و شامگاه در صورت درخواست مرد، خود را بر او عرضه کند و الاّ مورد لعن فرشتگان خواهد بود».
ج. «زن بدون اجازه شوهرش، نباید روزه مستحبی بگیرد. بدیهی است این از باب مثال است و الاّ هر امر مستحبی این گونه خواهد بود».
د. «طولانی شدن نماز زن، نباید مانع پاسخ‌گویی سریع نیازهای مرد باشد».
هـ. «زن نباید، بدون اجازه شوهرش، چیزی ولو صدقه، به کسی بدهد».
ح. زن بدون اجازه شوهرش، نباید از خانه بیرون برود و الاّ مورد لعن فرشتگان آسمان و زمین و فرشتگان رحمت و غضب خواهد بود».[12]
ط. «زن آرایش و نمایش برای شوهرش نماید و برای غیر شوهرش بوی خوش استفاده نکند و الاّ نماز او مورد قبول واقع نمی‌شود».[13]
وظایف حقوقی و قانونی
وظایف حقوقی و قانونی زن به دو صورت وظایف مشترک زن و مرد، و وظایف مختص زن بیان می‌شود:
الف. وظایف مشترک
1. حسن معاشرت: زن و مرد وظیفه دارند در زندگی مشترک خانوادگی و زناشویی، نسبت به هم خوش‌رفتار، خوش‌رو و خوش‌گو باشند و از هر گونه بدرفتاری، ترش روی و بدگویی دوری نمایند، مگر این‌که عذر شرعی، قانونی و عرفی داشته باشند.
2. معاضدت (همکاری): زن و مرد باید در پیشبرد و تحکیم زندگی خانوادگی، همکاری و همراهی داشته باشند و معیار این همکاری هم بنا بر انتظار عرف و فرهنگ زمان و مکان و موقعیت آن دو است. از باب نمونه، اگر عرف خانه داری، بچه داری، شیردهی بچه را به عهده زن می‌داند و کارهای بیرون خانه را به عهده مرد می‌داند، هر دو در این امور محوله، همکاری نمایند.
3. تربیت فرزند: زن و مرد، هر دو موظف‌اند در حد توانایی و مقتضای عرف زمان و مکان و موقعیت در رشد و پرورش فرزند، کوشش نمایند.
4. وفاداری: زن و مرد نباید رابطه نامشروع با فرد دیگری داشته باشند.
ب. وظایف مختص زن نسبت به مرد
1. پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسئله‌ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است. البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت، شرع و قانون باشد و باعث سوء استفاده شوهر شود.
2. تمکین[14] زن نسبت به مرد: زن باید در نزدیکی جنسی و دیگر بهره‌های شهوی مرد با او، حالت پذیرش و آمادگی در حد توانایی جسمی و روحی، بنابر انتظار عرف داشته باشد. مگر این‌که دارای عذر شرعی و قانونی مثل عادت زنانگی، مریضی و ... باشد.
3. تبعیت از مرد در محل اقامتگاه و مسکن، مگر این‌که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشد و یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.
4. تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل، در حد عرف، مگر این‌که برای انجام تکالیف دینی؛ مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی، برای زن داشته باشد.
5. تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، در صورتی که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیت و جنسیت زن و مرد نباشد.
تا این‌جا وظایف و مسئولیت زن در قبال شوهر به طور اختصار بیان شد. در ادامه به تناسب به صورت فشرده تعهدات شوهر در برابر زن بیان می‌شود.
وظایف مردان در برابر زنان
وظایف مرد نسبت به زن، در دو بخش وظایف اخلاقی و وظایف حقوقی بیان می‌شود.
الف. وظایف اخلاقی از نظر روایات؛ در دو بخش ارزش رفتار نیکو با زنان، و الزامات رفتاری با آنان بیان می‌شود:
یک. ارزش رفتار نیکو با زنان:
1. دوستی با زنان از اخلاق انبیا بود.[15]
2. اظهار دوستی با زنان، هرگز از یاد آنان نمی‌رود.
3. گذشت و بخشش نسبت به زنان، اگر رفتار بدی را مرتکب شدند.
4. خوش‌رویی و خوش‌رفتاری با زنان.
5. بهترین مردان در نزد ذات حق تعالی، کسی است که بهترین رفتار را با زنان خود داشته باشند.
6. محبوب‌ترین مردان، کسی است که بیشترین نیکی را نسبت به زن خود نماید.
7. ترس از ذات حق تعالی که مبادا، حق زن خود را بجا نیآورد.
دو. الزامات اخلاقی
1. نگاه به زن به عنوان گل باشد نه خدمت کار، تا طراوت و شادابی آن حفظ شود و کاری فراتر از حد متعارف، از زن خواسته نشود.
2. تهیه وسایل بیشتر و بهتر زندگی تزئینی، پوشاکی، خوراکی، به ویژه در ایام عید.
3. مشورت با زن در امور مهمه زندگی.
4. رعایت اخلاق و حقوق هم بستری با زن.
ب. وظایف حقوقی
این وظایف به دو صورت مشترک و خصوصی می‌باشد، که قسم اوّل آن در وظایف حقوقی مشترک زن و مرد گذشت.
وظایف حقوقی مختص مرد نسبت به زن
الف. وظایف مالی و پرداخت نفقه
1. تهیه غذا، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
2. تهیه پوشاک، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
3. تهیه وسایل آرایشی و تزیینی، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
4. تهیه مسکن، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
5. تهیه لوازم منزل در حد متناسب زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.
6. تهیه خدمتکار، اگر شأن اجتماعی و خانوادگی زن اقتضا دارد و یا اگر مریض است.
7. مداوای بیماری زن، اگر زن مریض شد. [16]
ب. وظایف زناشویی و هم‌بستری مرد، نسبت به زن
قانون در این مورد ساکت است و به عبارت حسن معاشرت اکتفا کرده است.
اما فقها در دو قسمت؛ به این بحث پرداخته‌اند:
1. حق زن بر شوهر این است که اگر زن باکره است، پس از عروسی، هفت شب را نزد او بماند و اگر ثَیّبَه(زن شوهردار ومدخوله) باشد سه شب و پس از آن اگر دارای یک زن است، باید هر چهار شب یک شب نزد او بماند و سه شب دیگر آزاد است و هر گاه دارای چند زن است، باید نزد هر یک شبی را از چهار شب بگذراند.[17]
2. نزدیکی جنسی: شوهر مکلف است، هر چهار ماه یک بار با زن خود نزدیکی جنسی نماید و این از حقوق زن محسوب می‌شود.
[1]. ر.ک: بقره، 233؛ نساء، 4؛ نحل، 72؛ و آیات دیگر قرآن مربوط به حقوق و تکالیف زن و مرد.
[2]. فقها و مراجع عظام، بحث حقوقی و وظایف زن را در باب احکام عقد دائم، کتاب نکاح مطرح کرده‌اند.
[3]. در این‌جا لازم است فرق‌های احکام اخلاقی و قوانین حقوقی به طور مختصر ذکر شود: 1. حکم اخلاقی به حکم عقل و دین می‌باشد، در حالی که وضع قانون، توسط مقام صلاحیت‌دار مثل قوه مقننه، مجریه، قضائیه و یا هر مقام شایسته دیگر وضع می‌شود. 2. احکام اخلاقی ناظر به روابط فرد با خدا، با خود و با دیگران است، ولی قوانین حقوقی ناظر به روابط فرد با دیگران در یک جامعه است. 3. هدف نهایی اخلاق رسیدن به کمال انسانی و قرب به خداست؛ ولی هدف قانون تأمین مصالح دنیوی و نظم و ساماندهی زندگی آسوده و بی دغدغه است. 4. احکام اخلاقی بیشترین توجه را به نیت و انگیزه دارند، ولی قوانین حقوقی به ظاهر عمل توجه دارند. 5. قواعد اخلاقی دارای ارزش مثبت‌اند ولی قوانین حقوقی را به قصد ریا هم می‌توان انجام داد. 6. احکام اخلاقی هم واجب و مستحب‌اند، ولی قوانین حقوقی همه الزامی‌اند. 7. احکام اخلاقی ضامن اجرای درونی و اخروی دارد، ولی قوانین حقوقی قهر و تحمیل دولت است. رجوع شود به کتاب‌های فلسفه اخلاق.
[4]. همه مواد قانونی مورد استفاده در این پاسخ: از ماده 1112 تا 1117 قانون مدنی و قوانین دادرسی، مربوط به این مواد می‌باشد که از کتاب حقوق مدنی؛ ج 4، ص 5؛ دکتر حسین امامی و کتاب حقوق خانواده، ج 1، دکتر حسن صفایی و اسدالله امامی گرفته شده است.
[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 5، ص 508، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. درباره شرح این روایت ر.ک: «مدیریت و مسئولیت شوهر در زندگی»، سؤال 36904.
[6]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 214، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
[7]. شیخ صدوق، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 439، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[8]. الکافی، ج 5، ص 508.
[9]. همان، ص 507.
[10]. من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 440.
[11]. همان، ص 444.
[12]. یکی از فرق‌ها، این‌که بنابر دیدگاه فقها زن می‌تواند برای انجام کارهای خانه از شوهر مزد بگیرد، ولی حقوق‌دانان یا حداقل عده‌ای می‌گویند: این جزو وظیفه معاضدت است و در انجام وظیفه نباید طلب مزد کرد. کتاب حقوق خانواده، صفائی و امامی، ج 1، ص 162.
[13]. حلیة المتقین، فصل 6، ص 76 – 79.
[14]. در معانی تمکین عام و خاص، رجوع شود به: کتاب حقوق مدنی، ص 173.
[15]. طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ج 2، کتاب نکاح، ص 626.
[16]. بیشتر فقها، این را از وظایف مرد نمی‌دانند. کتاب حقوق مدنی، ص 343.
[17]. این دیدگاه مشهور است در قبال دیدگاه دیگر که می‌گوید، معیار دوری نکردن است. همان، ص 446.
تذکر:{ درمورد متن فوق الذکر (زن وشوهر چه وظایفی نسبت به هم دارند؟) چند کلمه از نظر تایبی واملایی اشکال داشت وتصحیح شد ونکاتی هم به جهت ضرورت اضافه شد که داخل پرانتز قرارداده شده است. ازطرف سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجانی}
گلزاری: 30درصد زوج‌ها فقط یک بچه دارند/
وجود 11 میلیون و 240 هزار مجرد زیر 35 سال در ایران
(...اگر راست باشد واقعا فاجعه است؟!!! سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی)
http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa925
تاریخ : جمعه 94/3/22 | 8:13 عصر | نویسنده : سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی | نظر
.: Weblog Themes By Pichak :.
