ادب و انسانیت از فهم سرشار و ادراک حقایق سرچشمه می گیرد و بی ادبی از جهل و نادانی.

یکی از تفاوتهای انسان با حیوان، ادب است، زیرا انسانها در اثر درک حقایق، ادب دارند و حیوانات فاقد آن هستند و هرچهانسانیت کسی کامل تر شود، ادب و تربیت او بیشتر می شود.

پیامبر بزرگوار  اسلام فرمودند:

" اَکْرِمُوا اولادَکُمْ وَ أَحْسِنُوا آدابَهُم " 1 .

فرزندان خود را محترمبدارید و با آداب خوب و پسندیده با آنان رفتار نمایید.

" رَحِمَ اللَّهُ عبداً أعانَ ولَدَهُ علی برِّه بالإحسان إلیه، و التألّفله و تعلیمه و تأدیبه " 2

رحمت خدا بر کسی که در احسان و محبت بهفرزند خود کوشا باشد و به او آداب خوب و نیک بیاموزد.

در اوایل طلبگی خود یاد دارم که یکی از اساتید بنده این شعر زیبا را زیاد می خواند، خیلی فکر کردم تا تنوانستم همین چند بیت را بخاطر بیاورم:  

پیش ارباب خرد مایه ایمان ادب است              لاجرم پیشه مردان سخندان، ادب است
بى ادب را به سماوات بقا منزل نیست            در سماوات بقا منزل مردان، ادب است
دامن عقل و ادب گیر که در راه یقین                بر سر گنج وجود تو نگهبان، ادب است
آدمی زاده اگر بى ادب است، آدم نیست          فرق در جنس بنى آدم و حیوان، ادب است

عاقبت هرچه کند خواجه پشیمان گردد            آنچه از وی نشوی هیچ پشیمان، ادب است

کردم از عقل سؤالی که بگو ایمان چیست؟     عقل در گوش دلم گفت که ایمان، ادب است

گر به قرآن بکنی با چشم بصیرت نظری           آیه آیه همگی معنی قرآن، ادب است

گر تو خواهی که قدم بر سر ابلیس نهی         با ادب باش بیبین قاتل شیطان، ادب است

چند روزی که در این خانه تن میهمانی            با ادب باش که خاصیت میهمان، ادب است

حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرماید:

" ثلاثه?ٌ لیسَ معهُنَّ غُربه?ٌ: حُسنالأدب و کفّ الأذی و مجانبه?ُ الریب ".3

سه چیز است که شخص با داران بودنآنها احساس غربت نمی کند: ادب پسندیده و بی آزاری نسبت به مردم و دوری ازشک و تردید.

در پایان جا دارد فرازی از رساله حقوق حضرت امام سجاد (علیه السلام) را که در رابطه با رعایت ادب در برابر استاد است، بیان کنم:

"" حق استادت اینست که: او را محترم و بزرگ شمرده، در حضور او و رو به روی اونشسته و به حرفهای او گوش فرا دهی، صدایت بلندتر از استاد نباشد، هرگاه کسیاز او سؤالی کرد پیش از او مبادرت به جواب ننمایی، در حضور او با کسی سخننگویی، نزد او غیبت کسی نکنی، اگر پشت سر او بد گفتند دفاع کنی، عیبش رابپوشانی، فضائل او را آشکار نمائی، با دشمنانش همنشین نشوی و دوستانش رادشمن نداری، هنگامی که چنین کنی فرشتگان الهی گواهی می دهند که تو به سراغاو رفته ای و برای خدا از او علم آموخته ای، نه برای خلق خدا ""

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشتها:

1. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 168، ابواب احکام الأولاد، باب 63، ح 3.

2. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 169.

3. مستدرک الوسائل، ج 3، ص 625.

4. تحف العقول، ص 266.