دعاى سوم صحیفه سجادیه 

الصلاه على حمله العرش

اللهـم و حـمـله عـرشـک الذین لایفترون من تسبیحک و لایسامون من تقدیسک و لا یستحسرون من عبادتک و لا یوثرون التقصیر الجد فى امرک و لا یغفلون عن الوله الیک .

و اسـرافـیـل صـاحـب الصـور الشـاخـص الذى یـنـتـظـر مـنـک الاذن و حـلول الامـکـر فـیـنـبـه بـالنـفـخـه صـرعـى رهـائن القـبـور و مـیـکـائیـل ذوالجـاه عـنـدک و المـکـان الرفـیـع مـن طـاعـتـک و جبرئیل الامین على وحیک المطاع فى اهل سماواتک المیکن لدیک المقرب عندک و الروح الذى هو عـلى مـلائکـه الحـجـب و الروح الذى هـو مـن امـرک فـصـل عـلیـهـم و عـلى المـلائکـه الذیـت مـن دونـهـم مـن سـکـان سـمـاواتـک و اهـل الامـانـه عـلى رسـالاتک و الذین لاتدخلهم سامه من دوب و لااعیاء من لغوب و لافتور و لا تـشـغلهم عن تسبیحک الشهوات و لا بقطعهم عن تعطیمک سهو الغفلات الخشع الابصار فلا یرومون النظر الیک النواکس الادقان الذین قد طالت رغبتهم فیما لدیک المستهترون بذکر و المـتـواضـعـون دون عـظـمتک و جلال کبریائک و الذین یقولون اذا نظروا الى جهنم تزفر عـلى اهـل مـعـصـیـتـک سـبـحـانـک مـا عـبـدنـاک حـق عـبـادتـک فـصـل عـلیـهـم و عـلى الروحـانـیـیـن مـن مـللئکـتـک و اهـل الزلفـه عـنـدک و جـمـال الغـیـب الى رسـلک و المـوتـمـنـیـن عـلى و حـیـک و قـبائل الملائکه الذین اختصصتهم لنفسک و اغنیتهم عن الطعام و الشراب بتقدیسک و اسکنتهم بـطـون اطـبـاق سـمـاواتـک و الذیـن عـلى ارجـائهـا اذا نـزل الامـر بـتـمـام وعـدک و خـزان المـطـر و زواجـر السحاب و الذى بصورت زجره یسمع زجـل الرعـود و اذا سـبـحـت بـه حـفـیـفه السحاب التمعت صواعق البروق و مشیعى الثلج و البـرد و الهـابـطـیـن مـع قـطـر المـطـر اذا نـزل و القـوام عـلى خـزائن الریاح و الموکلین بـالجـبـال فـلا تـزول و الذیـن عـرفـتـهـم مـثـاقـیـل المـیـاه و کـیـل مـاتـحـویـه لواعـج الامـطـار و عـوالجـهـا و رسـلک مـن المـلائکـه الى اهـل الارض بـمـکروه ماینزل من البلاء و مجبوب الرخاء و السفره الکرام البرره و الحفظه الکـرام الکـاتـبـیـن و مـالک المـوت و اعـوانـه و مـنـکـر و رضـوان و سـدنه الجنان و الذین لایعصون الله ما امرهم و یفعلون مایومرون و الذین یقولون سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبى الدار و الزبانیه الذین اذا قیل لهم خذوه فغلوه ثم الجحیم صلوه ابتدروه سراعا و ام یـنظروه و من او همنا ذکره و ام نعلم مکانه منک و باى امر و کلته و سکان الهواى و الارض و المـاء و مـن مـنـهـم عـلى الخـلق فـصـلل عـلیـهـم یـوم یـاتـى کـل نـفـس مـعـهـا سـائق و شـهید وصل علیهم صلوه تزیدهم کرامه على کرامتهم و طهاره على طـهـارتـهـم اللهـم و اذا صـلیـت عـلى مـلائکـتـک و رسـلک و بـلغـتـهـم صـلاتـنـا عـلیـهـم فضل علیهم بما فتحت لنا من حسن القول فیهم انک جواد کریم .

درود بر فرشتگان حامل عرش

بـار خـدایـا! درود بـفـرسـت بر حمل کنندگان عرش که از تسبیح تو سست نمى شود و از تـقـدیس تو ملال نمى گیدند و به ستوه نمى آیند و از پرستش تو در مانده و عاجز نمى گـردنـد و تـقـصـیر و کوتاهى را بر کوشش در کوشش در فرمانبرى از دستورات اختیار نمى نمایند و از شیفتگى به سوى تو غفلت و فراموشى ندارند.

درود بفرست بر اسرافیل ، صاحب صور که چشم گشوده و بر هم نمى نهد، منتظر دستور و فـرمـان تـواست ، تا در صور خود بدمد و اسیران گور و خفتگان در قبر را به بر پا شدن محشر آگاه کند.

بـار خـدایا!درود بفرست بر جبرئیل که امین وحى تواست ؛ آن فرشته بلند مرتبه اى که مطاع اهل آسمان هاست ؛ آن وجود با عظمتى که در پیشگاه مقدس تو ارجمند و مقرب است .

بـار خـدایـا!درود بفرست بر روح که گماشته بر فرشتگان حجب است و بر روح که از عالم امر است .

بار خدایا!درود بفرست بر فرشتگانى ؟ پایین تر از آنانند؛ آنها که ساکن آسمان هایند و در مـامـوریت هایى که از جانب تو دارند امینند. بر فرشتگانى که از هیچ کوشش و زحمت رد راه بندگى درماندگى و سستى به آنه رو نمى آورد و شهوات و خواهش هاى آنان را از تـسبیح تو باز نمى دارد و فراموشى که پیدایش آن از غفلت ها و بى خبرى هاست آنها را از تعظیم و بزرگ دانستن تو جدا نمى کند؛ فرشتگانى که چشم ها بسته اند و نگریستن بـه سـوى تـو را قـصـد نـمـى نـمـایـنـد، و در بـرابـر جلال و عظمت تو در کمال فروتنى اند، و رغبت و خواستشان به عنایات تو بسیار است ، و بـه ذکـر نـعـمـت هـاى گـران بـهـایـت حـریـصـنـد، و در مقابل بزرگواریت فروتنند.

خـداونـدا درود بـفـرسـت بـر فـرشتگانى که وقتى به جهنم بنگرند، که صداى هولناک شـعـله و بـرافـروخـتـگى اش به اهل گناه شنیده مى شود، از عمق هویتشان فریاد برآرند: مـنـزه و پـاکـى تو، ما تو را آن چنان که لایق پرستش تو است بندگى نکردیم . پس بر آنـان درود بـفـرسـت و بر فرشتگان روحانى ، و آنان که نزد تو قرب و منزلت دارند و آنـهـا کـه رسـانـنـده غـیب بر پیامبران تواند، و آنان که بر وحى تو امینند و بر اصناف گـوناگون فرشتگان که به عبادت خود اختصاصشان دادى ، و آنان را با تقدیس خود را خـوردنـى و آشـامـیـدنـى بـیـس نـیاز کردى و در درون طبقه هاى آسمان هایت جا دادى . و بر فـرشـتـگـانـى که در اطراف آسمان هایت توقف کرده اند و براى رسیدن فرمان به تمام گشتن وعده تو (روز رستاخیز) ساکتند.

درود بـفـرسـت بـر خزانه داران باران و رانندگان ابرها و بر فرشته اى که از صداى رانـدنـش بـانـگ رعـدها شنیده مى شود، و چون ابر خروشان با صداى راندن او با شنا در آیـد، شـعـله هـاى بـرق هـا بـدرخـشـد. و بـر فـرشـتـگـانـى که همراه برف و تگرگند و فرشتگانى که با دانه هاى باران به وقت باریدن فرود مى آیند و فرشتگانى که بر خزانه هاى بادها زمامدارانند و فرشتگانى که گماشته بر گوه هستند تا از هم نپاشند و بـر فـرشـتـگـانـى کـه سـنـجـش آبـهـا و پـیـمانه باران هاى سخت و رگبارها را به آنان شناسانده اى .

درود بـفـرسـت بـر فـرشـتگانى که به دستور تو بر گنهکاران بلا مى آورند و براى دوشتان و عاشقان رحمت و بر سفیران گرامى و نیکوکارت که وحى را به انبیا رساندند و بـر فـرشـتـگانى که حافظ اعمال ما هستند و بر ملک و یارانش و نکیر و منکر و بر رومان آزمـایـش کـنـنـده اهـل قبور و فرشتگانى که بر اطراف بیت المعورند طواف مى کنند. و بر مالک و زمامداران دوزخ و بر رضوان و کلیدداران بهشت .

درود فرست بر فرشتگانى که نافرمانى امر خدا نمى کنند و آن چه را مامورند انجام مى دهند. و بر فرشتگانى که به اهل ایمان در عالم آخرت مى گویند: سلام بر شما باد به سـبـب اسـتـقامتى که در طاعت حق و دورى از معصیت داشتید، پس ‍ خانه آخرت براى شما نیکو خـانـه اى است . و بر فرشتگانى که پاسبانند که هر گاه به آنان گفته شود: مجرم را بـگـیـریـد و در غـل و رنـجـیـر کشیده آن گاه جهنم ببرید؛ با شتاب به او رو مى آوردند و مـهـلتـش نـمـى دهـنـد. و درود فـرسـت بـر هر فرشته اى که نام او را ذکر نکردیم و مقام و منزلتش را در پیشگاه تو و این که به چه کارى او را گماشته اى ، ندانستیم .

درود فـرسـت بـر فـرشـتـگـامى که در هوا و زمین و آب جاى دارند و بر آنان که بر تمام آفریده هایت گماشته شده اند. پس بر آنان درود فرست در روزى که هر کس مى آید و با او رانـنـده و گـواهـى (از فـرشتگان ) است ، و بر آنان درود فرست ؛ درودى که مقامى بر مقامشان و پاکیى بر پاکى شان بیفزاید.
بـار پـروردگـارا، چـون بـر فـرشـتـگان و رسولانت درود مى فرستى و درود ما نیز به ایـشـان مى رسانى ، پس به سبب گفتار نیکو (دعا و صلوات ) درباره ایشان که راه آن را تـو بـر مـا گـشـودى ، بـر مـا محتاجان نیز درود فرست و رحمتت را به گدایان و فقیران ارزانى دار که تو بسیار بخشنده و کریمى .

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

اسـلام ، هـمـان طـور کـه مـوجـودات نامحسوس فراوانى را به نام شیطان و فرزندانش (کـه بر آدمى گماشته شده و او را به بدى ها و گناهان دعوت مى کنند) به اثبات مى رساند موجودات نامحسوس دیگرى را نیز به نام فرشته ثابت مى گرداند، کـه بر همه جهات عالم گمارده شده اند و به خوبى هاى و نیکى ها دعوت و هدایت مى کنند و نـیـز بـرکـات را فـرو مـى فـرسـتـنـد، این موجودات فرشته نامیده مى شوند. بـنـابـرایـن ، فـرشـتـه مـوجـودى نـامحسوس است که مظهر خوبیها و نیکى ها و برکات و شیطان موجود نامحسوس ، خواهد بود که به نحوى مبدا بدى ها و گناهان است .

در بسیارى از مواردى مى شنویم و یا در اکثر، بلکه همه تابلوها و پوسترهاى نقاشى و مـیـنـیاتور مى بینیم که بعضى بى هیچ دلیلى فرشتگان را به صورت زنان تصور و ترسیم مى کنند و بیشتر افراد با شنیدن واژه ملائکه (فرشتگان ) تعدادى زن و یا دختر بـال دارد گـیـسـو لند و...را جلو چشمان خود مجسم صحیح و ایمان حقیقى به آنهاست . چنین مـسـائلى در حالى مطرح است که خداوند عزیز در کتب آسمانى ، به خصوص در قرآن مجید (نـزدیـک بـه نـود آیـه ) از وجود با برکت آنان و سهمشان در کار گردانى هستى ، چه در دنـیـا و چـه در آخـرت ، خـبـر داده و بـا مـسـائل خـرافـى از قبیل این که فرشتگان ، دختران خدایند، مبارزه کرده است .

درسـت هـمـین مسائل خرافى است که باید ما را بر انگیزاند تا این موجودات قدسى را، که هـم در دنـیـا، هـم در برزخ و هم در قیامت ، با آن ها سروکار داریم ، بیشتر و صحیح تر و به دور از هر گونه خرافه شناخته و بدان ها ایمان بیاوریم ؛ ولى متاءسفانه دانشوران و عـالمـان در ایـن زمـیـنـه کـار زیـادى نـکـرده انـد و لذا کـتـابـى مستقل و مدون در این زمینه وجود ندارد.

هـر چـنـد مـا انـسان ها در عالم ملک هستیم و فرشتگان از عالم امر و ملکوت هـسـتـنـد و شـنـاخـت مـوجـودات مـلکـوتـى و روحـانـى بـراى مـا دشـوار اسـت ، ولى ایـن دلیـل نمى شود که ما با وجود در دست داشتن آیات و روایات فراوان به این مساله توجه و عنایت لازم را نداشته باشیم .
به هر رو، این جانب مدتى بود که در پى شناخت فرشتگان ، در نظر داشتم ضمن معرفى ایـن مـوجـودات قـدسـى ، بـه بـى پـایـگـى خـرافـات و افـسـانـه کـه دربـاره آنـهـا جـعـل شـده است ، اشاره کنم ، بحمدالله و المنه ، به اعتراف به تقصیر و بضاعت علمى و مـعنوى ، با یارى ادله قرآنى و روایى و استدلالات عقلى تا حدى در این مسیر موفق شدم ، که امیدوارم به پیشگاه حضرت احدیت مقبول افتد.

ایـن کـتـاب ، کـه آغـاز و انـجامش با کلمات امام سجاد و امیر المومنین - علیهما السلام - مزین گـشـتـه ، از یـک مـقـدمـه و چـهـار فـصـل و یـک خـاتـمـه تشکیل یافته است : حقیقت فرشتگان ؛ اوصاف فرشتگان ؛ اصناف و مراتب فرشتگان ؛ و کارها و وظایف فرشتگان .

ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم
آبان 1374
مصادف با شهادت حضرت فاطمه زهرا (س )
علیرضا رجالى تهرانى

{نقل از کتابخانه معارف اسلامی}