در دعای امروز چهار جهت مطرح شده است:    

1.       بهشت؛

2.       جهنم؛

3.       قرآن؛

4.       آرامش دل.

تاملی در حقیقت بهشت و جهنم

در بین همه ادیان الهی بهشت و جهنم مطرح و مورد اتفاق است؛ یعنی تمام ادیان آسمانی نسبت به اصل مبدأ و معاد مانند همند، و به خدا و روز رستاخیز عقیده دارند، گرچه ادیان پیش از اسلام دستخوش تحریف وتغییراتی شده است، اما بطور کلی این دو مطلب پذیرفته شده است، وهمه می پذیرند که جایگاه انسان های خوب وپرهیزکار بهشت، و پیروان شیطان در جهنم خواهد بود. این مورد اتفاق همه ادیان آسمانی است و اصل قضیه همان است که بیان شد، گرچه در جزئیات ممکن است تفاوتهایی در کار باشد.

در دنیایی که ستمکاران حاکم هستند و ظلم پیشه می کنند، باید فردایی باشد که حق مظلوم بدرستی ستانده شود، در دنیا حتی اگر حکومت خوبی سر کار باشد واز نظام دادرسی خوبی هم برخودار باشد، ولی باز به معنای آن نخواهد بود که حتما وبدرستی حق ستمکشیده ستانده شود، فرض کنید که قاضی عادلی است که زیر بار رشوه نمی رود، ولی او باید بر حسب ظاهر حکم کند، اما اینکه آیا واقع قضیه همین است یا خیر مطلب دیگری است، قاضی که علم غیب ندارد تا بتواند به واقع قضیه آگاه شود، او بر اساس بینه و قسم، اقامه شهود واقرار، قضایا را فیصله می دهد وحکم نهایی خود را صادر می کند، که ممکن است با واقعیت منطبق ویا غیر منطبق باشد.

سرانجام باید جایی و روزی باید باشد تا حکم به واقع داده شود، و حق واقعی ستانده وبه حق دار رسد، باید خدا و قیامتی باشد که نمود آن دادرسی، برخورداری از نعمتهای بهشت، ویا افتادن در آتش جهنم است، واین اقتضای عدل الهی است.

با این پیش درآمد وارد توضیح دعا شویم، در فراز اول دعای امروز می خوانیم:

«اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ الجِنانِ» خدایا در این روز بر من درهای بهشت را بگشا.

بهشت و جهنم در آیات و روایات

آیات و روایات بسیاری درباره بهشت و جهنم وارد شده است که به برخی از آنها اشارتی می شود:

ایمان و عمل صالح راه رسیدن به نعمت های بهشتی 

خداوند می فرماید:« وَ بَشِّرِ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فیها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فیها خالِدُون‏»[1]

و کسانى را که ایمان آورده و کارهاى نیک و شایسته کرده‏اند مژده ده که ایشان را بهشت هاست که از زیر آنها جویها روان است، هر گاه میوه‏اى از آنها روزى آنان شود گویند: این همان است که پیش از این- در دنیا- روزى ما شده بود، (ولی اینها بهتر وبرتر است) و آن میوه‏هاى همانند (در خوبی وزیبایی) به ایشان دهند، و در آنجا همسرانى پاک و پاکیزه دارند، و جاودانه‏ در آن خواهند بود.

همچنین در سوره آل عمران آمده است:« وَ سارِعُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقین‏»[2]

و بشتابید به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى که پهنای آن آسمانها و زمین است که برای پرهیزگاران آماده شده است.

امام صادق(ع) می فرماید:« از شیعیان ما نیست کسی که چهار چیز را انکار کند: معراج، سؤال در قبر، آفرینش بهشت ودوزخ وشفاعت.»[3]

اصل آفرینش انسان بر این است که بهشتی باشد، ودر بهشتی که پیامبان الهی وعده اش را دادند جای گزیند. جهنمی بودن خلاف اصل وسرنوشت شومی است که انسان خود برای خود رقم می زند، امام صادق(ع) به شیعیان خود فرمود: «شما برای بهشت آفریده شدید، وبسوی آن در حرکتید»[4].

جهنم و حقیقت آن در لسان آیات و روایات

در فراز دوم دعا می خوانیم:« واغْلِقْ عَنّی فیهِ أبوابَ النّیرانِ» و درهای جهنم را بر من ببند.

جهنم نقطه مقابل بهشت است؛ مطالب پیرامون بسیار زیاد است اما اشاره ای مختصر می کنیم. 

خداوند در سوره ق می فرماید:« یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزید»[5]

 (به خاطر بیاورید) روزى را که به جهنم مى‏گوییم: «آیا پر شده‏اى؟» و او مى‏گوید: «آیا افزون بر این هم هست؟!

از خدا کمک بخواهیم این مسیر سرانجام ما نباشد.

جهنم کمین گاه طاغوتیان است خداوند در سوره نبا می فرماید:« إِنَّ جَهَنَّمَ کانَتْ مِرْصاداً  لِلطَّاغینَ مَآباً »[6]

همانا دوزخ کمینگاه است، سرکشان- کافران لجوج و معاند- را بازگشتگاه است.

پیامبر اکرم (ص) می فرماید:« اول کسی که وارد بر آتش جهنم می شود امیر و حاکمی است که با عدالت رفتار نمیکند».

مخلدین در جهنم چه کسانی هستند؟

مسئله خلود وجاودانه بودن برخی در جهنم فوق حد تصور است، خداوند می فرماید: «وَ الَّذینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ»[7]

و کسانى که کفر ورزیدند ونشانه های ما را دروغ انگاشتند دوزخیانند و در آن جاودانه‏اند.

این جاودانگی برای برخی از جهنمیان، وبرای همه بهشتیان است، در آیات 81 و82 سوره بقره می خوانیم:

«بَلى‏ مَنْ کَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها خالِدُونَ»[8]

آرى، هر که کار بدى کند و گناهش او را فراگیرد آنان دوزخیانند و در آن جاودانند، و کسانى که ایمان آورند و کارهاى نیک و شایسته کنند، آنان بهشتیانند و در آن جاودانند.

هماهنگی خلود و عدل الهی

ممکن است سؤال شود چرا برخی در جهنم مخلد وبرای همیشه در آن ماندگار خواهند بود، وچرا بهشتیان در بهشت جاویدانند؟ کسی که شصت هفتاد سال در دنیا عمر کرده است وبه فسادگری پرداخته چرا باید برای همیشه در آتش عذاب ماندگار شود؟

علت این امر آن است که آن فرد گناهکار اگر برای همیشه در دنیا باقی می ماند در پی فساد و جنایت می بود، ولی عمر او بیش از آن به وی مجال نداد، واهل بهشت هم همین گونه اند، که اگر در دنیا ماندگار می شدند برای همیشه به صلاح ونیکی مشغول بودند، واین راز خلود وجاودانگی در بهشت وجهنم است، امام صادق (ع) می فرماید: « اهل آتش مخلد در آتش می شوند به سبب نیت هایشان، چرا که قصد ونیتشان این بود که اگر همیشه باقی مانند معصیت خدا را پیوسته انجام دهند، و اهل بهشت نیز در بهشت جاویدانند، چون قصد ونیتشان این بود که اگر در دنیا ماندگار ماندند برای همیشه خدا را اطاعت کنند. به  واسطه این نیت ها است که آنان واینان برای همیشه در جایگاهشان ماندگار خواهند بود، آنگاه حضرت این آیه را خواند: «قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلى شاکلته‏ » بگو: «هر کس طبق روش (و خلق و خوى) خود عمل مى‏کند.»[9]

باید همیشه جهنم را یاد آورده وازعذاب سخت آن ترسید، پیش از آنکه ترس ما هیچ سودی به ما نرساند، در سوره فجر می خوانیم: « وَ جی‏ءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ الْإِنْسانُ وَ أَنَّى لَهُ الذِّکْرى‏ یَقُولُ یا لَیْتَنی‏ قَدَّمْتُ لِحَیاتی‏ فَیَوْمَئِذٍ لا یُعَذِّبُ عَذابَهُ أَحَدٌ وَ لا یُوثِقُ وَثاقَهُ أَحَدٌ»[10]

و در آن روز دوزخ آورده شود- هویدا گردد- در آن روز آدمى به یاد آرد -و به خود آید-، و به یادآوردن کجا او را سود دهد؟ گوید: اى کاش براى زندگانى‏ام [کار نیک‏] پیش مى‏فرستادم. پس در آن روز، هیچ کس به [مانند] عذاب او (خداى) عذاب نکند و هیچ کس به [مانند] بندکشیدن او به بند نکشد.

آرى در آن روز انسان متذکر ومتنبه خواهد شد، اما این تذکر چه سودى براى او دارد؟ پیامبر (ص) هنگام تلاوت این ایات رنگ مبارکشان متغیر می شد.

بنابر این در فراز دوم از خداوند درخواست می کنیم درب های جهنم بر روی ما بسته بشود

تلاوت قرآن به توفیق الهی است 

در فراز سوم دعا می خوانیم:«وَ وَفّقْنی فیهِ لِتِلاوَةِ القرآنِ» و به خواندن وتلاوت قرآن موفقم کن.

جایگاه ویژه قرآن در بین کتاب های آسمانی

قرآن تنها کتاب آسمانی است که دچار هیچ گونه تبدیل، تغییر وتحریف نشده است و در آن کم و زیادی را پیدا نکرده است چرا که این وعده الهی است. «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون‏»[11] ما قرآن را نازل کردیم؛ و ما بطور قطع نگهدار آنیم!

اسلام یک سری ویژگیهای مخصوص به خود دارد که مهمترین آن ها آن است که قرآن و کتاب آسمانی آن از تحریف مصون مانده است.

تورات و انجیل دستخوش تغییر وتحریف شده اند تا آن جا که نسبت های ناروایی به پیامبران الهی داده شده است. در بین انجیل ها تفاوت و حتی تضاد وجود دارد و انجیل های آنان یکی نیست، وامروز چهار وبلکه پنج انجیل در دست داریم، اما قرآن کریم دست نخورده و سالم باقی مانده است. این امتیازی است که فقط اسلام دارد.

دوم آنکه ما مسلمانان کعبه داریم که مسلمانان برای انجام حج تمتع ویا عمره به مکه مشرف می شوند، واین محل تجمع همه ایشان با همه فرهنگها، گویشها، اختلافات نژادی وجغرافیایی است.

سوم آنکه نسل رسول خدا (ص) محترم و باقی است، که خود یادآور رسول خدایند.

بنابر این امتیاز قرآن کریم آن است که دست نخورده باقی مانده وخواهد ماند.

گلادستون نخست وزیر پیشین انگلستان گفته بود: اگر بخواهیم بر مسلمانان چیره شویم باید قرآن را از آن ها بگیریم.

سفارش ائمه دین بر عمل به دستورات قرآن

امیرمؤمنان (ع) می فرماید:« بر شما باد که پیروی قرآن کنید و قرآن را پیشوای خود قرار دهید.»[12]

همچنین فرمودند:« مواظب باشید دیگران در عمل به قرآن از شما پیشی نگیرند»[13]

قرآن کتاب آسمانی است که برای همه زمانهاست، و هیچ گاه کهنه نمی شود؛ بحمد الله مسئله حفظ قرآن با تأکید فرمایشات مقام معظم رهبری جان گرفت وامروز در ایران صدها هزار حافظ قرآن داریم.

در روایات آمده است:« بهترین شما کسانی هستند که قرآن را یاد بگیرند و به دیگران یاد دهند»[14]. برخی از امامان ما در طول ماه مبارک چهل بار قرآن را ختم می کردند[15].

یاد خدا آرام بخش دلهاست

در فراز آخر می خوانیم:«یا مُنَزّلِ السّکینةِ فی قُلوبِ المؤمِنین» ای نازل کننده آرامش بر دل های مومنین.

خداوند می فرماید:«الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب»[16]

آنها کسانى هستند که ایمان آورده‏اند، و دلهایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش مى‏یابد!

بنابراین در فراز آخر بیان میداریم: ای خدایی که آرامش را به دلهای اهل ایمان می دهی، موارد درخواستی را به فضل و کرم خودت به من عطا کن: وارد شدن در بهشت، بسته شدن درب های جهنم بر ما، توفیق تلاوت قرآن کریم.

حجت‌الاسلام محمد امین پورامینی-نمی از یم رمضان