انجام پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری - مرکز مشاوره و راهنمایی انجام پایان نامه و سمینار

نسیم معرفت

به نام خدا

** آیین های پنجگانه در آیه 17 از سوره حج

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ الصَّابِئِینَ وَ النَّصارى‌ وَ الْمَجُوسَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیدٌ . همانا خداوند در روز قیامت بین مؤمنان یعنی مسلمانان و یهودیان و صابِئین و نَصارى‌ و مجوس و مُشرکان ، حُکم و داورى کرده و حقّ را از باطل جدا می نماید . همانا خداوند بر هر چیزى گواه و از همه چیز آگاه و دانا است. (سوره حج آیه 17)

در قرآن کریم علاوه بر دین و آیین اسلام از چهار دین و آیین دیگر نیز یاد شده است که عبارتند از 1- آیین مَسیحیّت یا تَرسا یا نَصرانی با کتاب آسمانی اِنجیل 2-آیین یهود یا جُهود یا کلیمی با کتاب آسمانی تورات . البته فرق هایی نیز بین این تعبیرات وجود دارد 3- آیین مَجوس یا زردُشت«زرتُشت» یا آتش پرست یا گبر . البته اگر چه به مَجوسی ها ، آتش پرست می گویند ولی بر اساس آیات و روایات وارده مَجوس به معنای آتش پرستی نیست. در روایتی از پیامبر اکرم «صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ» در باره مَجوس چنین آمده است : اِنَّ المَجُوسَ کانَ لَهُم نَبِیُُّ فَقَتَلُوهُ وَ کِتابُُ اَحرَقُوهُ : جماعتِ مجوس پیامبر و کتاب آسمانی ای داشتند که پیامبرشان را به قتل رساندند و کتابش را آتش زدند .« وَسائِلُ الشّیعه جلد 11- ابوابُ جِهادِ العَدُوِّ . باب 49 صفحه 96.» . قابل ذکر است که در اینکه مَجوس چیست و آیا آیین مجوس همان آیین زردُشت است یا نه ؟ اختلاف نظرهای مختلفی وجود دارد ولی به هر حال چون در آیین مَجوس یک سِری عقائد انحرافی و شرک آمیز و مخالف با شریعت اسلام وجود دارد لذا به نوعی در قرآن و نیز در روایات از مجوس مذمّت شده است 4- صابئین . کلمه صابئین سه بار در قرآن کریم آمده است : در سوره بقره آیه 62 چنین آمده است : إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصاری‏ وَ الصَّابِئینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ . کسانی که به اسلام و پیامبر اسلام «صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ» ایمان آورده اند،و کسانی که به آئین یهود گرویدند و نَصاری و صابئان (ستاره پرستان و پیروان حضرت یحیی «ع» و حضرت نوح «ع») هر گاه به خدا و روز رستاخیز ایمان آوَرند ، و عمل صالح انجام دهند ، پاداششان نزد پروردگارشان مُسلّم است و هیچ گونه ترس و اندوهی برای آنها نیست. هر کدام از پیروان ادیان الهی ، که در عصر و زمان خود ، بر طبق وظایف و فرمان دین عمل کرده اند ، مأجور و رستگارند. و نیز در سوره مائده آیه 69 چنین آمده است :إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصاری‏ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ .آنها که ایمان آورده اند ، و یهود و صابئان و مسیحیان ، هر گاه به خداوند یگانه و روز جزا ، ایمان بیاورند ، و عمل صالح انجام دهند ، نه ترسی بر آنهاست ، و نه غمگین خواهند شد. و همچنین در آیه 17 از سور حجّ آمده است : إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ الصَّابِئینَ وَ النَّصاری‏ وَ الْمَجُوسَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ شَهیدٌ . مسلّماً کسانی که ایمان آورده اند ، و یهود و صابئان [ ستاره پرستان ] و نَصاری و مَجوس و مُشرکان ، خداوند در میان آنان روز قیامت داوری می کند و حق را از باطل جدا می سازد . خداوند بر هر چیز گواه و از همه چیز آگاه است . از نظر ریشه تاریخی می توان گفت که صابئین گروهی بودند که قبل از آیین زردشت «زرتُشت» زندگی می کرده اند و در صدر اسلام دارای جمعیت زیاد و مشهور بودند و به تدریج جمعیّتشان به کمی و کاستی گرایید و اکنون نیز با پراکندگی جمعیتی که دارند تعدادشان شاید به صد هزار هم نرسد . در اینکه صابئین چه کسانی هستند اختلاف زیادی بین صاحبنظران وجود دارد . اختلاف از نظر واژه صابئین و نیز اقسام صابئین و اعتقادات آنها و اینکه کدام دسته از آنها از اهل کتاب هستند و کدام دسته از آنها از اهل کتاب نیستند و اینکه آیا جِزیه گرفتن از آنها جایز است یا نه و ... ؟. برخی از علماء و مُحققان بر این باورند که آنها مُوحِّد هستند ولی به تأثیر ستارگان و تقدیس اَجرام فَلَکی نیز اعتقاد وافر دارند . صابئین دو دسته هستند : 1- مَندائیان 2- حَرّانیان .مَندا «mand»به معنای عرفان و شناخت و علم است . اصطلاحِ (مَندا اِد حَیِی « mand «ed haii ») به معنای عرفان و شناخت هستی است. این واژه بیان گر هستی شناسی مَندایی می باشد. مَندایی یعنی کسی که منسوب به عرفان میباشد. صابئین معتقد به عُقول کُلِّیه‏ بودند .به اعتقاد آنها عقول کلیه ، عُقول و روحانیان و مُدبِران آسمانی هستند که هر یک از آنها کلی هستند و تدبیر کننده موجودات و حوادث زمینی می باشند. هر مدبِّر و روحانی آسمانی بر یک فَلَک آسمانی استقرار دارند و هفت عقل و روح و مدبِّر بر هفت فَلَک و سیّاره (سَیّارات و اَفلاکِ سَبعَه) حکمرانی می کنند و معتقدند که این عقول کلیه واسطه بین خدا و انسان می باشند . روی این جهت صابئین به تأثیرات کَواکِب و سیّارات و ستارگان و تقدیس آنها اعتقاد و باور وافر دارند .