نقل از آدینه امید

همسر علامه طباطبایی در آن آخر عمرشان نزدیک یک ماه در بستر بیماری بودند. وقتى علامه دید همسرش مریض شده، اصلا اجازه نمى داد وى از بسترش بلند شده و کارى انجام دهد و در این مدت، لحظه‌اى از کنار همسرش جدا نمی‌شد، تمام کارهایش را تعطیل کرده، و به مراقبت او می‌پرداخت.

اما بعد از چندى آن همسر فداکار دار فانى را وداع گفت. این رخداد تأثیر عمیقى در روح و روان علامه گذاشت، زیرا مهر و محبت این زن باوفا همچون شیر و شکر با ایشان در آمیخته بود و زندگانى خوشى که بر اساس ‍وفا و صفا بنیان نهاده شده بود، به هم ریخت.

وقتى یکى از شاگردانش به خاطر این فاجعه پیام تسلیتى براى استادش فرستاد، ایشان در پاسخ، با آن که چندین بار حمد خدا را بجا آورده بود، نوشتند:

«با رفتن او براى همیشه خط بطلانى به زندگانى خوش و آرامى که داشتیم ، کشیده شد».

علامه طباطبایى تا سه چهار سال پس از فوت آن مرحوم، هر روز سر قبرش مى‌رفتند و بعد از آن هم که فرصت کمترى داشتند، به طور مرتب دو روز در هفته ، یعنى دوشنبه‌ها و پنج شنبه‌ها، بر سر مزارش حاضر مى‌شدند و امکان نداشت این برنامه را ترک کنند، و مى‌گفتند:بنده‌ى خدا مى بایستى حق شناس باشد؛ اگر آدم حق مردم را نتواند ادا کند، حق خدا را هم نمى تواند ادا نماید.» ( زن روز، شماره ى 892، ص 7.)

یکى از شاگردان برجسته و محترمش ، آیت الله شیخ یحیى انصارى، مى‌گفت: «وقتى همسر علامه مرحوم گردید، ایشان پولى را به من داد تا به کسى بدهم که تا یک سال هر شب جمعه براى آن مرحوم در حرم مطهر، زیارت حضرت فاطمه‌ى معصومه سلام الله علیها بخواند.»(جرعه هاى جان بخش ، ص 390)

مرحوم علامه طباطبایی همواره از همسر خود به عنوان زنی صبور و شکیبا یاد می کرد و در قدردانی از محبت های همسرش کوتاهی نمی نمود ، او در این خصوص از رفتار خوب خود ذکری به میان نمی آورد و همه خوبیها را به همسرش نسبت می داد. (مجله زن روز، ش 892. )

دختر علامه می گوید: " رفتارشان با مادرم بسیاراحترام آمیز و دوستانه بود. همیشه طوری رفتارمی کردند گویی مشتاق دیدار مادرم هستند. ما هرگز بگو مگو و اختلافی بین آن دو ندیدیم . به قدری نسبت به هم مهربان ، فداکار و با گذشت بودند که ما گمان می کردیم هرگز با هم اختلافی ندارند . آنها واقعاً با هم مانند دو دوست بودند. (مجله زن روز، ش 892. )

علامه پس از مرگ همسر می گفت:

"مرگ حق است ، همه باید بمیریم ، من برای مرگ همسرم گریه نمی کنم. گریه من برای صفا ، کدبانوگری و محبتهای خانم است ؛ ما زندگی پر فراز و نشیبی داشته ایم . در نجف اشرف با سختیهایی مواجه می شدیم که من از حوائج زندگی و چگونگی اداره آن بی اطلاع بودم. در طول مدت زندگی ما هیچگاه نشد که خانم کاری بکند که من حداقل در دل بگویم کاش این کار را نمی کرد. » (مهر تابان، ص 25. )

فرمایش مرحوم آیت الله سیّد علی قاضی

علامه حسن زاده:خاطره ای از مرحوم حضرت آیت الله آقای سیدمحمدحسن الهی درباره استاد بزرگ اخلاق و عرفان، آیت الله العظمی میرزا علی آقا قاضی دارم.

بنده در گذشته به مدت بیست و پنج سال در ایام تعطیلات حوزه تهران و قم، به شهرمان آمل میرفتم و روزی چند درس و بحث برای آقایان و سروران خودم داشتم و جلسات پربرکتی بود.

چندی قبل مرحوم آقای الهی مریض شده و در بیمارستان نکویی قم بستری شده بودند، من هم در خدمتشان بودم.

ایشان پس از بهبودی، چند روزی قبل از عزیمت من به آمل به شهر تبریز رفتند. در آمل در مسجد سبزه میدان مشغول درس و بحث و اقامه نماز شدم.

روز دوم پس از نماز به منزل آمدم. پس از ناهار آماده استراحت شدم، ولی بچه ها با سر و صدا و بازی نگذاشتند، من که خسته بودم با بچه ها و مادرشان دعوا کردم، در حالی که نباید دعوا میکردم، بالاخره در محیط خانواده پدر باید با عطوفت رفتار کند.

پس از لحظاتی ناراحت شدم، به حدی که اشکم جاری شد. از خانه بیرون رفتم و مقدرای میوه و شیرینی برای بچه ها خریدم تا شاید دلشان را به دست آورم و از ناراحتیم کاسته شود.

جناب رسول الله صل الله علیه و آله و سلم فرمود: دلی را نشکن که اگر شکسته شد قابل التیام نیست، چنانچه اگر ظرف سنگینی شکست، با لحیم اصلاح نمی شد.

زمین و آسمان بر من تنگ شد و احساس کردم که نمیتوانم در آمل بمانم. از آمل بیرون آمده، به قصد عزیمت به تبریز و محضر آقا سیدمحمدحسن الهی به تهران آمدم. پاسی از شب گذشته بود، به خیابان باب همایون رفته و پس از تهیه بلیط عازم تبریز شدم.

هنگام اذان صبح به تبریز رسیدم و به مدرسه طالبیه رفتم. پس از خواندن نماز صبر کردم تا مقداری از روز بگذرد.

آنگاه پس از پرس و جو به منزل آقای الهی رفتم.

وقتی در زدم خانمی پشت در آمد. خودم را معرفی کردم و پرسیدم: آقا تشریف دارند ،پس از چند لحظه آقا خودشان آمدند  و پس از خوشامدگویی مرا به منزل بردند.

پس از لحظاتی احوالپرسی اظهار داشتند: من نمیدانستم شما قم هستید یا آمل؟ لذا میخواستم نامه ای به اخوی (علامه طباطبائی) بنویسم تا نامه را به شما برسانند.

با تعجب عرض کردم: آقا چه اتفاقی افتاده که میخواستید مرا در جریان بگذاری؟

فرمودند: من خدمت آقای قاضی مشرف شدم و سفارش شما را به ایشان کردم. ولی حاج آقای آملی! (استاد خیلی مؤدب بودند و مرا حاج آقای آملی خطاب میکردند) ایشان از شما راضی نبودند.

با شنیدن این جمله تا لاله گوش سرخ شدم، عرض کردم: آقا چطور؟ چرا راضی نبودند؟

فرمودند: ایشان به من گفتند: آقای آملی چطور هوس این را دارد در حالی که با عائله اش اینطور رفتار میکند؟

بعد فرمود: حاج آقای آملی! داستان رفتار با عائله چیست؟

زبانم بند آمد و اشکم جاری شد و بالاخره به ایشان ماجرا را عرض کردم .

فرمود: آقا! چرا؟ اینها امانت خدا در دست ما هستند.

به قم بازگشتم و کل ماجرا را نیز خدمت آقای علامه طباطبائی عزیز عرض کردم و ایشان هم تعجب کرد و پس از سکوت زیادی فرمود: «آقای قاضی بزرگمردی بود.»

جمع پراکنده    

به کوشش : محسن برزگر

 ناشر :  اشک یاس

کتابسرای قائم / قم / تلفن : 0251-7739525

 چاپ چهارم  / 1383