اعضای ائتلاف شامل داعش را چه گروه‌هایی تشکیل می‌دهند؟

گروه بین‌الملل مشرق - پایگاه خبری "ایلاف"، در تحلیلی به بررسی هویت واقعی گروه‌های مسلحی پرداخت که زیر پرچم "داعش" بر موصل مسلط شده‌اند.

در این تحلیل آمده است: چند روز پس از سقوط شهر موصل، مرکز استان نینوا در شمال عراق به دست عناصر دولت اسلامی عراق و شام و کشیده شدن دامنه عملیات نظامی به دیگر شهرهای شمال عراق، کم کم واقعیت ها آشکارتر شده است تا مشخص شود آنانکه در این مناطق با عنوان داعش می جنگند چیزی جز نیروهای وابسته به یک ائتلاف مثلث یا مربع نیستند. ائتلافی که داعش تنها یکی از اعضای آن است.

بر اساس آنچه منابع محلی آگاه از فعالیت های میدانی در مناطق درگیری در عراق نقل می‌کنند، این ائتلاف متشکل از عناصر وابسته به جریان "نقشبندیه" یعنی گروهی وابسته به حزب بعث سکولار به سرکردگی "عزت ابراهیم الدوری"، دومین فرد در رژیم صدام، گردان انقلاب بیستم (1920)، گردان الجیش الاسلامی و جیش المجاهدین (گروه‌های مسلح تندرو) هستند.

این پایگاه خبری سعودی مدعی است: این ائتلاف یک هدف مشخص دارد و آن براندازی نظام سیاسی کشور به ریاست شیعیان است. این عملیات بزرگترین ضربه را به رهبران سیاسی عراق وارد کرده است و به نظر می رسد اوضاع برای دولت عراق همچنان رو به وخامت است .

بر اساس این گزارش، شواهد تأیید می کند نیروهایی که در عملیات موصل و پس از آن مناطق دیگر شمال عراق به اقدام مسلحانه روی آوردند اعضای یک ائتلاف چندجانبه هستند چرا که تصور سقوط شهری در حد و اندازه موصل بسیار دشوار است و چنین اتفاقی بسادگی و با اقدام مسلحانه یک گروه، رخ نخواهد داد. نکته دیگر نیز تجربه ای است که از داعش وجود دارد زیرا این گروه پس از حدود شش ماه حضور مسلحانه در فلوجه از توابع استان الانبار، موفق نشد این شهر را به طور کامل به تسلط خود در آورد. ارتش عراق از دسامبر گذشته تاکنون در فلوجه درگیری مسلحانه دارد.

افسران سابق ارتش منحل‌شده عراق (ارتشی که پس از سقوط بغداد در سال 2003 منحل شده بود) از چهره های حاضر در این ائتلاف هستند. حضور این افسران سبب شد سقوط شهرها یکی پس از دیگری آسان شود زیرا آنان از افسران باتجربه ای هستند که درجنگ هشت ساله ایران و عراق، جنگ دوم خلیج فارس در سال 1991 و همچنین حمله سال 2003 آمریکا به عراق حاضر بودند و به قوانین نبردهای چریکی آگاهند.

شاهد دیگری که ثابت می کند عملیات موصل عملیات چند گروه مسلح در قالب یک ائتلاف است اینکه پس از سقوط موصل و پس از آن تکریت که از پایگاههای عمده حزب بعث عراق به شمار می آید، برای این دو شهر فرماندار تعیین شد در شرایطی که داعش در ادبیات سیاسی خود واژه فرماندار ندارد و از والی استفاده می کند.

ایلاف می‌افزاید: شاهد دیگر تعیین فرمانداران وابسته به حزب بعث برای این شهرهاست. البته آشکار است که تعیین فرماندار برای شهرهای ساقط شده یک اقدام نمادین و صوری است اما بزرگ ترین ماجراجویی در برابر دولت مرکزی عراق به شمار می آید و نشان می دهد «شورای نظامی انقلابیون» در پی افزایش نفوذ خود در شهرهای موصل و تکریت است.

شورای نظامی انقلابیون که به نظر می رسد شورایی وابسته به حزب بعث عراق است "هاشم جماس"، از اعضای حزب بعث و از نظامیان سابق در رژیم صدام را به عنوان فرماندار موصل تعیین کرد و در تکریت از توابع استان صلاح‌الدین نیز "احمد عبدالرشید"، استاندار صلاح‌الدین در دوران حاکمیت صدام را به سمت فرماندار تعیین کرد.

شورای نظامی انقلابیون در سال 2012 و در اوج اعتراضات استان‌های سنی‌نشین به ویژه اعتراضات اهالی استان الانبار علیه دولت نوری المالکی تشکیل شده بود. این شورا متشکل از رهبران اعتراضات اهل تسنن علیه دولت المالکی و افسران ارتش رژیم صدام است.

در ادبیات دینی داعش حزب بعث، حزبی کافر به شمار می‌آید اما وقتی هدف داعش با هدف حزب بعث مشترک شود آن وقت این گروه تندرو، مانعی در دوستی با کافر هم نمی‌بیند.

در ائتلاف گروههای مسلح، گردان های تحت حمایت حارث الضاری (رئیس هیئت علمای اهل تسنن عراق) نیز عضویت دارند. الضاری از حمایت کشورهایی بهره می برد که به اصل «دشمن دشمن من دوست من است» معتقدند.

در نگاه کلی حوادث این روزهای عراق نتیجه به اوج رسیدن اختلافات نوری المالکی با رقبای سیاسی اوست. این اختلافات تا حدی رشد کرده است که دیگر دوستی برای نوری المالکی باقی نماند و این شرایط حتی در ارتش کشور نیز دیده می شود. به همین منظور برخی کارشناسان از اتفاقات اخیر در عراق، با عنوان کودتای نظامی علیه نظام سیاسی یاد کرده اند. آنچه نظریه کودتای نظامی را تأیید می کند عقب‌نشینی یک باره و بدون مقاومت ارتش عراق از شهرهاست.

ایلاف می‌افزاید: تحلیلی دیگر نیز برای اتفاقات اخیر عراق وجود دارد؛ بر اساس این تحلیل گفته می شود این اتفاقات، یک اقدام برنامه‌ریزی‌شده برای ضربه‌زدن به نوری المالکی بود که در انتخابات پارلمانی به پیروزی رسید. او پس از پیروزی در انتخابات همه توانش را به کار گرفت تا برای سومین بار متوالی نخست‌وزیر عراق شود در مقابل دشمنان او نیز توان‌شان را به کار گرفته‌اند تا مانع نخست‌وزیری مجدد او شوند.

البته برخی از تحلیلگران این نظریه را رد می کنند اما اظهار نظر اخیر نوری المالکی تا 50 درصد این نظریه را تأیید می‌کند.

نوری المالکی پس از اتفاقات اخیر خواستار تشکیل ارتش موازی در کشور شد زیرا دیگر به ارتش کشور اعتمادی ندارد.

با آنکه گروههایی که در قالب ائتلاف مسلحانه علیه نظام سیاسی عراق ائتلاف کردند از نظر اندیشه سیاسی و دینی رویکرد اختلافی و حتی متضاد دارند اما به نظر نمی رسد با ادامه یافتن شرایط کنونی در عراق، به زودی شاهد بروز اختلاف میان این گروههای گروههای حاضر در این ائتلاف باشیم زیرا مهم ترین وجه مشترکی که خلأ اندیشه های متضاد اعضای ائتلاف را می پوشاند هدف مشترک آنهاست. هدف مشترک همه زیر مجموعه های این ائتلاف، رویارویی با ارتش و شبه نظامیان وفادار به دولت است و غالب ارتش و شبه نظامیان وفادار به نخست وزیر نیز از شیعیان هستند.

این پایگاه خبری سعودی می‌افزاید: اگر گروههای مسلح حاضر در این ائتلاف ناهمگون، به بغداد برسند باید منتظر نبردی طولانی مدت باشیم. چنین نبردی پای شبه نظامیان مختلف داخلی و حتی پای برخی از کشورهای منطقه ای را به درگیری ها در عراق باز خواهد کرد و حضور شبه نظامیان شیعه مورد حمایت ایران تنها بخشی از مداخله خارجی خواهد بود.

با وجود اختلاف عقیدتی بسیار آشکار داعش با دیگر گروه‌های حاضر در ائتلاف مخالفان دولت عراق، بروز چنین اتفاقی می‌تواند زمینه را برای تداوم هرچه بیشتر عمر این ائتلاف هموار کند و عراق را درگیر جنگی کند که مشابه آن مدت زمانی است در سوریه آغاز شده است.