به نام خدا
موانع تهذیب و خودسازی
خیلى از چیزهاست که انسان را بیچاره کرده، از تهذیب و تحصیل باز مى‌دارد. یکى از آنها، براى بعضى، همین ریش و عمامه است وقتى عمامه کمى بزرگ شد و ریش بلند گردید، اگر مهذب نباشد از تحصیل باز مى‌ماند مقید مى‌گردد مشکل است بتواند نفس اماره را زیر پا گذارد و پاى درس کسى حاضر شود. شیخ طوسى، علیه الرحمه، در سن پنجاه و دو سالگى درس مى‌رفته است، در صورتى که در سن بین بیست و سى بعضى از این کتابها را نوشته است.
کتاب تهذیب را گویا در همین سن و سال به رشته تحریر در آورده(1) . و در پنجاه و دو سالگى در حوزه درس مرحوم سید مرتضى?علیه الرحمه، حاضر مى‌شده که به آن مقام رسیده است. خدا نکند پیش از کسب ملکات فاضله و تقویت قواى روحانى ریش انسان کمى سفید و عمامه بزرگ گردد، که از استفاده‌هاى علمى و معنوى و از تمام برکات باز مى‌ماند.
تا ریش سفید نشده کارى کنید تا مورد توجه مردم قرار نگرفته‌اید فکرى به حال خود نمایید. خدا نکند انسان پیش از آنکه خود را بسازد جامعه به او روى آورد و در میان مردم نفوذ و شخصیتى پیدا کند که خود را مى‌بازد خود را گم مى‌کند. قبل از آنکه عنان اختیار از کف شما ربوده شود خود را بسازید و اصلاح کنید. به اخلاق حسنه آراسته شوید رذایل اخلاقى را از خود دور کنید در درس و بحث اخلاص داشته باشید تا شما را به خدا نزدیک سازد. اگر در کارها نیت خالص نباشد، انسان را از درگاه ربوبى دور مى‌کند. طورى نباشد که پس از هفتاد سال وقتى نامه عمل شما را باز کنند ببینند، العیاذ باللّه، هفتاد سال از خداوند عز و جل دور شده اید.
قضیه آن «سنگ» را شنیده‌اید که به جهنم سرازیر شد؟ پس از هفتاد سال صداى آن از قعر جهنم به گوش رسید. به حسب نقلى حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود پیرمرد هفتاد ساله‌اى بود که مرد، و در این مدت هفتاد سال رو به جهنم مى‌رفت(2)
مواظب باشید مبادا پنجاه سال، بیشتر یا کمتر، در حوزه‌ها با کد یمین و عرق جبین جهنم کسب نمایید باید به فکر باشید.
در زمینه تهذیب و تزکیه نفس و اصلاح اخلاق برنامه تنظیم کنید استاد اخلاق براى خود معین نمایید جلسه وعظ و خطابه، پند و نصیحت تشکیل دهید. خودرو نمى‌توان مهذب شد. اگر حوزه‌ها همین طور از داشتن مربى اخلاق و جلسات پند و اندرز خالى باشد، محکوم به فنا خواهد بود. چطور شد علم فقه و اصول به مدرّس نیاز دارد، درس و بحث مى‌خواهد، براى هر علم و صنعتى در دنیا استاد و مدرس لازم است، کسى خودرو و خودسر در رشته‌اى متخصص نمى‌گردد، فقیه و عالم نمى‌شود، لیکن علوم معنوى و اخلاقى، که هدف بعثت انبیا و از لطیفترین و دقیقترین علوم است، به تعلیم و تعلم نیازى ندارد و خودرو و بدون معلم حاصل مى‌گردد؟ کرارا شنیده‌ام سید جلیلی معلم اخلاق و معنویات استاد فقه و اصول، مرحوم شیخ انصارى(3)، بوده است.
انبیاى خدا براى این مبعوث شدند که آدم تربیت کنند انسان بسازند بشر را از زشتیها، پلیدیها، فسادها و رذایل اخلاقى دور سازند، و با فضایل و آداب حسنه آشنا کنند:بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق. «بر انگیخته شدهام تا منشهاى نیک را کامل گردانم». (4)
چنین علمى که خداوند متعال نسبت به آن آن قدر اهتمام داشته که انبیا را مبعوث فرموده است، اکنون در حوزه‌هاى ما رواجى ندارد، و کسى به طور شایسته به آن اهمیت نمى‌دهد و بر اثر کمبود علوم معنوى و معارف در حوزه‌ها کار به آنجا رسیده که مسائل مادى و دنیوى در روحانیت رخنه کرده و بسیارى را از معنویت و روحانیت دور داشته است که اصلا نمى‌دانند روحانیت یعنى چه، یک نفر روحانى چه وظیفه‌اى دارد، چه برنامه‌اى باید داشته باشد. (5)
منابع:
(1). شیخ طوسى کتاب تهذیب را، که شرح مقنعه شیخ مفید است، در زمان حیات استاد خود (شیخ مفید، متوفى 413 ه. ق.) آغاز کرد. شیخ در این زمان نزدیک به 26 سال داشته است.
(2). کلمات مکنونه، فیض کاشانى، ص 123.
(3). سید على بن سید محمد (ف 1283 ه. ق.) از بزرگان زهد و عرفان زمان خود.
(4). مجمع البیان، ذیل تفسیر آیه چهارم سوره «قلم».
(5). جهاد اکبر? 21.
تهیه و فرآوری: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان
**************************************************
....شما وقتى وارد حوزه مى‌شوید، پیش از هر کار باید در صدد اصلاح خود باشید. و مادامى که در حوزه به سر مى‌برید، ضمن تحصیل باید نفس خود را تهذیب کنید؛ تا آن گاه که از حوزه بیرون رفتید و در شهر و یا محلى رهبرى ملتى را بر عهده گرفتید، مردم از اعمال و کردار شما، از فضایل اخلاقى شما، استفاده کنند، پند گیرند، اصلاح شوند. بکوشید پیش از آنکه وارد جامعه گردید خود را اصلاح کنید، مهذب سازید. اگر اکنون که فارغ البال مى‌باشید در مقام اصلاح و تهذیب نفس برنیایید، آن روز که اجتماع به شما روى آورد دیگر نمى‌توانید خود را اصلاح نمایید.
خیلى از چیزهاست که انسان را بیچاره کرده، از تهذیب و تحصیل باز مى‌دارد. یکى از آنها، براى بعضى، همین ریش و عمامه است! وقتى عمامه کمى بزرگ شد و ریش بلند گردید، اگر مهذب نباشد از تحصیل باز مى‌ماند؛ مقید مى‌گردد؛ مشکل است بتواند نفس اماره را زیر پا گذارد و پاى درس کسى حاضر شود. شیخ طوسى 12 ، علیه الرحمه، در سن پنجاه و دو سالگى درس مى‌رفته است، در صورتى که در سن بین بیست و سى بعضى از این کتابها را نوشته است! کتاب تهذیب را گویا در همین سن و سال به رشت? تحریر در آورده 13 . و در پنجاه و دو سالگى در حوز? درس مرحوم سید مرتضى 14 ، علیه الرحمه، حاضر مى‌شده که به آن مقام رسیده است. خدا نکند پیش از کسب ملکات فاضله و تقویت قواى روحانى ریش انسان کمى سفید و عمامه بزرگ گردد، که از استفاده‌هاى علمى و معنوى و از تمام برکات باز مى‌ماند. تا ریش سفید نشده کارى کنید؛ تا مورد توجه مردم قرار نگرفته‌اید فکرى به حال خود نمایید. خدا نکند انسان پیش از آنکه خود را بسازد جامعه به او روى آورد و در میان مردم نفوذ و شخصیتى پیدا کند که خود را مى‌بازد؛ خود را گم مى‌کند. قبل از آنکه عنان اختیار از کف شما ربوده شود خود را بسازید و اصلاح کنید. به اخلاق حسنه آراسته شوید؛ رذایل اخلاقى را از خود دور کنید؛ در درس و بحث اخلاص داشته باشید تا شما را به خدا نزدیک سازد. اگر در کارها نیت خالص نباشد، انسان را از درگاه ربوبى دور مى‌کند. طورى نباشد که پس از هفتاد سال وقتى نام? عمل شما را باز کنند ببینند، العیاذ باللّه، هفتاد سال از خداوند عز و جل دور شده‌اید. قضی? آن «سنگ» را شنیده‌اید که به جهنم سرازیر شد؟ پس از هفتاد سال صداى آن از قعر جهنم به گوش رسید. به حسب نقلى حضرت رسول (ص) فرمود پیرمرد هفتاد ساله‌اى بود که مرد، و در این مدت هفتاد سال رو به جهنم مى‌رفت! 15 مواظب باشید مبادا پنجاه سال، بیشتر یا کمتر، در حوزه‌ها با کد یمین و عرق جبین جهنم کسب نمایید! باید به فکر باشید. در زمین? تهذیب و تزکی? نفس و اصلاح اخلاق برنامه تنظیم کنید؛ استاد اخلاق براى خود معین نمایید؛ جلس? وعظ و خطابه، پند و نصیحت تشکیل دهید. خودرو نمى‌توان مهذب شد. اگر حوزه‌ها همین طور از داشتن مربى اخلاق و جلسات پند و اندرز خالى باشد، محکوم به فنا خواهد بود. چطور شد علم فقه و اصول به مدرّس نیاز دارد، درس و بحث مى‌خواهد، براى هر علم و صنعتى در دنیا استاد و مدرس لازم است، کسى خودرو و خودسر در رشته‌اى متخصص نمى‌گردد، فقیه و عالم نمى‌شود، لیکن علوم معنوى و اخلاقى، که هدف بعثت انبیا و از لطیفترین و دقیقترین علوم است، به تعلیم و تعلم نیازى ندارد و خودرو و بدون معلم حاصل مى‌گردد؟ ! کرارا شنیده‌ام سید جلیلى 16 معلم اخلاق و
معنویات استاد فقه و اصول، مرحوم شیخ انصارى 17 ، بوده است.
انبیاى خدا براى این مبعوث شدند که آدم تربیت کنند؛ انسان بسازند؛ بشر را از زشتیها، پلیدیها، فسادها و رذایل اخلاقى دور سازند، و با فضایل و آداب حسنه آشنا کنند: بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق. 18 چنین علمى که خداوند متعال نسبت به آن آن قدر اهتمام داشته که انبیا را مبعوث فرموده است، اکنون در حوزه‌هاى ما رواجى ندارد، و کسى به طور شایسته به آن اهمیت نمى‌دهد؛ و بر اثر کمبود علوم معنوى و معارف در حوزه‌ها کار به آنجا رسیده که مسائل مادى و دنیوى در روحانیت رخنه کرده و بسیارى را از معنویت و روحانیت دور داشته است که اصلا نمى‌دانند روحانیت یعنى چه، یک نفر روحانى چه وظیفه‌اى دارد، چه برنامه‌اى باید داشته باشد.
بعضیها فقط در صددند چند کلمه یاد بگیرند و بروند در محل خود، یا جاى دیگر، دستگاه، جاه و مقامى به چنگ آورند و با دیگران دست و پنجه نرم کنند! مانند آنکه مى‌گفته: بگذار «شرح لمعه» را بخوانم، مى‌دانم با کدخدا چه کنم! طورى نباشد که از اوّل نظر و هدف شما از تحصیل گرفتن فلان مسند و به دست آوردن فلان مقام باشد، و بخواهید رئیس فلان شهر یا آقاى فلان ده گردید. ممکن است به این خواسته‌هاى نفسانى و آرزوهاى شیطانى برسید، ولى براى خود و جامع? اسلامى جز زیان و بدبختى چیزى کسب نکرده‌اید. معاویه هم مدت مدیدى رئیس بود؛ ولى براى خود جز لعن و نفرت و عذاب آخرت بهره و نتیجه‌اى نگرفت.
لازم است خود را تهذیب کنید که وقتى رئیس جامعه یا طایفه‌اى شدید، آنان را نیز تهذیب نمایید. براى اصلاح و ساختن جامعه قدم بردارید؛ هدف شما خدمت به اسلام و مسلمین باشد. اگر براى خدا قدم بردارید، خداوند متعال مقلب القلوب است، دلها را به شما متوجه مى‌سازد: اِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّا . 19 شما در راه خدا زحمت بکشید، فداکارى کنید، خداوند شما را بى اجر نمى‌گذارد؛ اگر در این دنیا نشد، در آخرت پاداش خواهد داد. اگر جزا و پاداش شما را در این عالم نداد چه بهتر. دنیا چیزى نیست. این هیاهوها و شخصیتها چند روز دیگر به پایان مى‌رسد، مانند خوابى از جلو چشم انسان مى‌گذرد، لکن اجر اخروى لا یتناهى و تمام نشدنى خواهد بود.....
کتاب جهاد اکبر از امام خمینی ره از ص21 تا ص 25
http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/4218/1/21?ProjectID=16394 کتابخانه دیجتال نور
.: Weblog Themes By Pichak :.
