خبرگزاری حوزه/ در دعای بیست ‌و چهارم روز ماه مبارک رمضان می‌خواهیم؛ اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ، وأعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک، وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ ولا أعْصیکَ، یا جَوادَ السّائلین.

خدایا من از تو می‌خواهم در آن آنچه تو را خشنود سازد، و پناه مى برم بتو از آنچه تو را بیازارد، واز تو توفیق فرمان برداریت وترک نافرمانیت را در آن می خواهم، اى بخشنده سائلان.

در دعای روز بیست و چهارم سه مطلب مطرح است:

1.         رضای خدا؛

2.         اذیت خدا؛

3.         اطاعت خدا.

 چه اعمالی موجب رضایت و خشنودی خداست؟

در فراز اول می خوانیم: «اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ» خدایا من از تو میخواهم در آن آنچه تو را خشنود سازد.

ما نسبت به رضا و اذیت خدا یک سری روایات داریم که با این اعمال رضایت و خشنودی خدا حاصل می شود، و برخی رفتار و اعمال دیگر سبب ناراحتی و غضب خداوند میشود.

در ابتدا باید دید مقصود از غضب و رضای خدا چیست؟ فردی که کاری انجام دهد که موجب غضب و خشم خدا است یعنی مستحق عذاب خداوند شده است.

رضایت و غضب خداوند مانند خرسندی وخشم ما نیست، چرا که وقتی ما خشمناک می شویم از حالتی به حالت دیگر منتقل می شویم، وخداوند از عارض شدن این امور منزه است، بلکه مقصود از خشم وغضب خدا یعنی عقاب و عذاب خدا؛ ورضایت و خشنودی خدا یعنی ثواب خداست.

 یک سری از اعمال موجب رضایت و خرسندی خدا است مانند: اطاعت از رسول خدا (ص) وفاطمه زهرا (س) وتمامی امامان معصوم (ع)، آمرزش خواهی فراوان، تواضع، پرداخت صدقه فراوان به مستمندان و رضایت به قضای او داشتن، کمک رسانی به مردم موجب سزاواری اجر و ثواب است.

برخی از نشانه های رضایت خدا از بنده

در مورد نشانه های رضای خدا روایت شده است که حضرت موسی به خداوند فرمود: « خدایا! خبرم بده که نشانه راضی شدن تو از بنده ات چیست؟ خداوند وحی فرستاد که اگر، ببینی من بنده ام را آماده می‌کنم تا اطاعت مرا بکند و از گناهان بازش دارم این علامت رضای من است» .

این به معنای بستر سازی است که بازتاب عملکرد مثبت خود بنده است، که لیاقت آن را یافته است که از این بستر بهره جوید واز این عنایت ویژه الهی بهره گیرد.

در روایت دیگری پیرامون نشانی رضایت خداوند از بنده آمده است: « اگر دیدی انسان های فقیر و افتاده را دوست داری و از انسان های ستمگر بیزاری این علامت رضای خدا است.»

مقام رضا در روایات معصومین و بزرگان

مقدم داشتن رضای خدا بر رضای مخلوق خود علامت رضایت مند  قرار گرفتن انسان است، فردی به امام حسین(ع) نامه نوشت: که ای آقای من؛ از خیر دنیا و آخرت خبرم ده. حضرت در پاسخ نوشتند: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ هرکس به خاطر اینکه رضایت خدا را به دست آورد کاری انجام دهد ولی مردم از آن ناخرسند باشند خداوند او را از شر مردم حفظ می خواهد کرد، و هرکس رضایت مردم را به قیمت خشم خدا به دست آورد خداوند وی را به مردم واگذار نهد» . 

رسول اکرم(ص) می فرماید:« هرکس به قیمت غضب خالق در پی رضایت مخلوق باشد؛ خداوند آن مخلوق را بر وی چیره خواهد ساخت.»

امام زین العابدین(ع) می فرماید:« رضایت انسان به چیزی که خوش نمی دارد، بالاترین درجات یقین است.»  

رضایت آدمی به قضا وخواست خدا همانند مرگ عزیزان، گرفتاری، بیماری، و.. بالاترین درجات یقین است، خیلی انسان باید قوی باشد که به راحتی تسلیم قضا وخواست الهی باشد، و شکوه کند.

نقل است که موسى گفت: خدایا! مرا به انجام کاری راهنمایی ام کن که اگر انجام دهم به رضای تو دست یابم، خدا وحی فرستاد: فرزند عمران! رضای من در ناخشنودی توست، وتو تاب آن را نداری، موسى سر به سجده نهاد وگریه کنان گفت: خدایا، تو تنها با من سخن گفتی، وبا هیچ کس پیش از من اینگونه سخن نگفتی، آیا مرا به انجام کاری که موجب رضا وخوشنودیت هست راهنمائی نمی کنی؟! خداوند وحی فرستاد: «رضای من در رضای تو به خواست وقضای منست» .  

امام صادق(ع) می فرماید:« در عجبم از مسلمانی که تمام خواست وقضایی که خداوند برای مقدر می دارد جز خیر برایش نیست، حتی اگر بدن او قطعه قطعه شود، ویا حکومت شرق و غرب را به وی بدهند در هر حال خیر وصلاح او در آنست.»

گاه در روایات خشم ورضای بعضی از بزرگان دین را برابر با خشم ورضای خدا دانسته اند، همانند این سخن معروف رسول خدا (ص) در باره دختر خود که فرمود:« رضای فاطمه رضای من است و خشم او خشم منست؛ هرکس او را دوست می دارد مرا دوست داشته، وهرکس او را خوشنود سازد من را خوشنود ساخته است.»  این حدیث خود اثبات کننده موقعیتی ویژه برای حضرت زهرا (س) است، چون ایشان  را بگونه ای معرفی کرده است که خرسندی وخشم او ملاک ومعیار گردیده است، واز طرف دیگر موضع گیری مثبت ویا منفی ایشان عین موضع گیری رسول خدا (ص) و بلکه خود خداست..

در روایات شیعه و اهل سنت آمده است که حضرت زهرا (س) مقامی دارد که رضایت حضرت رضای خدا است. حاکم نیشابوری حدیث صحیحی را آورده است که رسول خدا(ص) به فاطمه زهرا (س) فرمود: «خدا در خشم تو خشمناک، ودر رضای تو راضی است.» 

این به مانند یک چک سفید امضا می ماند برای تایید تمام عملکردها وموضع گیری های ایشان است، بنابر این آشکار می شود که غضب حضرت فاطمه زهرا(س) غضب یک انسان عادی نیست، چرا که خشم او خشم خدا وسرور او سرور خداست.  اینگونه احادیث مهر تایید کامل به تمامی عملکردها، موضع گیریها و رفتار حضرت زهرا(س) میزند. اگر کسی در خط فاطمه زهرا(س) باشد یعنی در خط خدا است، واگر کسی ملاحظه اشخاص را کند ونتواند موضعی درست را اتخاذ کند در نقطه مقابل حضرت زهراست.

چگونه خدا اذیت می شود؟

در فراز دوم می خوانیم:«و أعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک» و پناه مى برم بتو از آنچه تو را بیازارد.

اذیت حالتی نیست که بر خدا عارض شود؛ خدا منزه است از این که دستخوش موارد و تغییرات اینگونه واحوالی واقع گرددد.

خداوند در سوره احزاب می فرماید:« إِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهینا»

آنها که خدا و پیامبرش را آزار مى‏دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و براى آنها عذاب خوارکننده‏اى آماده کرده است

در این آیه اذیت خدا و پیامبر(ص) مورد اشاره قرار گرفته است؛ این آیه در رابطه با امیرالمومنین    ? و حضرت زهرا (س) شده است. 

همه مسلمانان این سخن رسول خدا (ص) را آورده اند که فرمود:« هرکس فاطمه را بیازارد من را آزرده است و هرکس من رابیازارد خدا را آزرده است.»

همچنین در روایات به نقل از رسول خدا(ص) آمده است:« هرکس علی را بیازارد من را آزرده است  و هرکس من را بیازارد خدا را آزرده است.»

تمام این احادیث اثبات کننده موقعیت بسیار عالی، وفضیلت بسیار بزرگ برای امام علی?و حضرت فاطمه زهرا (س) است. وقتی که اذیت فاطمه زهرا (س) اذیت رسول خدا (ص) شد، واذیت ایشان اذیت خدا گردید، معنای آن بر طبق آیه شریفه این است که هرکس در مقابل فاطمه و علی ? قرار بگیرد آزار خدا وپیامبر را موجب شده است، واو مستحق عذاب ونفرین ودوری از رحمت خداست.

خداوند در سوره احزاب در ضمن آیه 53 می فرماید:« وَ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ» .

و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید.

در برخی روایات این آیه نیز در شـان امیرالمؤمنین و ائمه معصومین(ع) تفسیر شده است . چون در زمان حیات پیامبر (ص) کسانی بودند که ایشان را با بداخلاقی ها و رفتارهای خود اذیت می کردند. پیامبر (ص) در جنگ ها بسیار آزار دیدند در جنگ احد دندان و پیشانی پیامبر (ص) شکست. البته عمق آزار واذیت ایشان بسیار زیاد وگسترده است تا آنجایی که فرمود: « آن قدر که من اذیت شدم هیچ پیامبری اذیت نشد.» 

در احادیث آمده است:« هرکس مومنی را اذیت کند اعلام جنگ با خدا کرده است.» 

همچنین در روایات نقل شده است: «کسی که مؤمنی را اذیت کند من را آزرده، وهرکس من را بیازارد خدا را آزرده است، وهرکس خدا را بیازارد در تورات، انجیل، زبور وقرآن ملعون و از رحمت او به دور است.»

رسول اکرم (ص) می فرماید:« کسی که بنا حق همسایه اش را اذیت کند خداوند بوی بهشت را بر وی حرام می کند وجهنمی خواهد بود، وکسی که حق همسایه را ضایع کند از ما نیست، وپیوسته جبرئیل درباره همسایه سفارش نمود که گمان بردم حکم ارث بری همسایه از همسایه را خواهد آورد.»

زندگی های ماشینی و آپارتمان نشینی ا مروز خود فرهنگی خاص لازم دارد، ومستلزم آن است که بیشتر به حقوق همسایگان پایبند باشیم.

همچنین در احادیث ذکر شده است:« هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد؛ خدا هیچ کاری را از وی قبول نمیکند حتی اگر شب ها عبادت کند و روزها روزه بگیرد و اموال خود را در راه خدا خرج کند، وجایگاهش اتش می شود؛ وهمچنین است اگر مردی همسرش را بیازارد وبه او ستم کند».

درخواست توفیق، در طاعت و فرمانبرداری حق متعال

در فراز سوم می خوانیم:«وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ ولا أعْصیکَ.»

و از تو خواهم توفیق در آن براى اینکه فرمانت برم ونافرمانى تو ننمایم اى بخشنده سائلان.

بحث طاعت در آیات زیاد است؛ خداوند در سوره نساء آیه 59 می فرماید:«  یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ منکم »

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالامر(اوصیاى پیامبر) را!.

این منصب وجایگاه در دیدگاه شیعه، در اختیار معصومان وجانشینان آنانند که برخوردار از علم وعدالتند، اما از نگاه اهل عامه هرکس بر مسند قدرت تکیه زند ولی امر وواجب الاطاعه است، حتی اگر فاسد وفاسق باشد!

اطاعت خدا اصل است. امام باقر (ع) به جابر فرمود: «ای جابر، به شیعیانم خبر ده که هیچ خویشی بین ما وخدا وجود ندارد، هیچ کس جز با اطاعت وفرمان برداری به خدا نزدیک نمی شود، ای جابر، هرکس اطاعت خدا کند وما را دوست بدارد دوست وولی ما خواهد بود، وهرکس نافرمانی خدا کند دوستی ما او را سود نخواهد رساند.»

وفرمود:« هیچ کس به خدا نزدیک نمی شود مگر با طاعت خداوند، هرکس فرمان بردار خدا باشد دوست ماست، و هرکس نافرمانی او کند دشمن ما است، و به ولایت ما نمی رسد مگر با عمل و ورع.» 

بنابراین انسان مؤمن و متدین باید در چهارچوب اطاعت کردن از خداوند  قرار بگیرد و از معصیت و گناه دور باشد.  در این فراز از دعا توفیق طاعت وفرمان برداری ودوری از گناه ونافرمانی را می خواهیم.

 در پایان می گوییم: «یا جَوادَ السّائلین» اى بخشنده سائلان.

سائل یعنی فردی که فقیر است، و خداوند جواد است یعنی بسیار بر درخواست کنندگان بخشنده است.