آیةالله حاج شیخ اسماعیل صالحی مازندرانی، به سال 1312 ه . ق در یکی از روستاهای سوادکوه، در خانواده ای روحانی چشم به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم حجت الاسلام ملاّ رحمةالله از روحانیون شریف و مورد احترام اهالی سواد کوه بود، که در کنار فعالیت های مذهبی به کشاورزی نیز اشتغال داشت. آیةالله صالحی1، در نوجوانی برای تحصیل علوم حوزوی راهی بابل شد و پس از مدتی به تهران و قم عزیمت نمود. عشق به تحصیل چنان سراسر وجودش را فرا گرفت که فقر و سختی های طاقت فرسا را به راحتی تحمل میکرد.

{ایامی بر ما گذشت که امکان به دست آوردن نان، حتی به اندازه بسیار کم، فراهم نمیشد. از لحاظ مالی سخت در مضیقه بودم. یک زمان سخت گرسنه شدم و دو روز چیزی برای خوردن نداشتم. وضعیت طوری شده بود که جرأت نمیکردم از حجره بیرون بیایم چون احتمال داشت از حال بروم و معلوم شود که گرسنه ام.}

معظم له سطوح عالی و مقداری از دروس خارج فقه و اصول را در محضر اساتید و بزرگان حوزهی علمیه مشهد فرا گرفت و پس از 6 سال اقامت در جوار بارگاه ملکوتی حضرت ثامن الحجج7 در سال 1339 برای ادامه تحصیل عازم شهر قم شد. ایشان بیش از 40سال در حوزهی علمیه قم به تدریس فقه، اصول، فلسفه و سایر علوم اسلامی مشغول بود. از جمله اساتید ایشان آیةالله العظمی بروجردی، آیةالله العظمی حاج میرزا هاشم آملی، آیةالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی، علامه سید محمدحسین طباطبایی، آیةالله میرزا جواد تهرانی، آیةالله حاج شیخ حسینعلی مروارید5 و ... میتوان اشاره کرد.

فعالیتهای سیاسی

آیةالله صالحی مازندرانی در کنار تحصیل و تدریس و تألیف، در فعالیت های سیاسی حضوری فعال داشت. در سالهای 1331 و 1332 با رفت و آمد به منزل مرحوم آیةالله سید ابوالقاسم کاشانی با مسایل سیاسی کشور آشنا شد و در متن مبارزات مردمی علیه رژیم ستمشاهی پهلوی قرار گرفت. با شروع نهضت امام خمینی (قدس سره) در سال 1342 به کانون گرم مبارزات پیوست و در سال 1353 همزمان با دستگیری و تبعید عده ای از مدرسان عالیقدر حوزه علمیه قم، دستگیر و مدتی در زندان های رژیم از جمله زندان ساواک و شهربانی قم، قزل قلعه، اوین و قصر تهران زندانی شد. معظم له پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای خدمت به نظام در مجلس خبرگان رهبری ایفای نقش نمود.

تألیفات

آیةالله صالحی مازندرانی1 یافته های علمی خویش را در زمینه های گوناگون به رشته تحریر درآورد. برخی از آثار وی که به زیور چاپ آراسته شده عبارت است از:

ـ مفتاح البصیره فی فقه الشریعة؛ این کتاب در حال حاضر در سه جلد بوده که شامل شرح مبسوط و استدلالی همراه با نقد بر عروه الوثقی است که به واسطه مدارک و مستندات دقیق، در نوع خود بینظیر است.

ـ رساله توضیح المسایل،

ـ مناسک حج،

ـ استفتاءآت )جلد اول و دوم(

و شرح کفایةالاصول )جلد اول(

غروب خورشید

پس از عمری تلاش و مجاهدت، صبحگاه روز جمعه 9 شهریور 1380 ه . ش روح بلند و ملکوتی آیةالله صالحی مازندرانی به ملکوت اعلی پیوست و در صحن مطهر کریمه اهل بیت سلام الله علیها  به خاک سپرده شد.

گفت و گویی کوتاه به مناسبت سالگرد ارتحال ایشان نشریه "نامه جامعه" گفت و گویی با دختر گرامی معظم له سرکار خانم ملیکه صالحی مازندرانی که سالها شاگرد پدر بوده و در جامعةالزهرا(علیها السلام) نیز تحصیل، تدریس و خدمت نموده است، انجام داده که از نظر خوانندگان عزیز میگذرد:

بهره  علمی شما از محضر پدر بزرگوارتان چگونه بود؟

به دلیل این که فرزند آن عالم بزرگ بودم، از همان ابتدای کودکی با علوم حوزوی آشنا شدم و نزد ایشان کتاب های فقهی، چون تبصره علامه حلّی، شرح لمعه شهید ثانی، جامع المقاصد محقق، مکاسب و رسائل شیخ انصاری و کفایةالأصول آخوند خراسانی5، و نیز علوم مربوط به فلسفه را فرا گرفتم. پدرم با آن که خود مشغول مطالعه، تألیف و تدریس بودند، امّا به هنگام مراجعه من و طرح اشکال درسی با جدیّت کمک میکردند.

در مورد ویژگی های اخلاقی ایشان بفرمایید.

این بخش از جالبترین مقاطع زندگانی فقیه مجاهد آیةالله صالحی مازندرانی است که به نکات مهمی از آن بسنده میکنم. بزرگترین ویژگی ایشان قدرت مقابله با هوای نفس و عدم تعلق به دنیا بود. چنان که میفرمود: در طی این همه سال که از منزل به قصد تحصیل و تدریس خارج میشدم، حتی برای یک بار مقاصد دنیوی و مالی ملحوظ نشد. با کمی دقت میتوان عمق معنای این جمله را فهمید که انسان باید به حدی از درجات معنوی رسیده باشد که بتواند این ادعا را بکند و نسبت به آن صادق باشد. او در پی مقام نمیدوید، بلکه مقام در مسابقه با او باز میماند! عشق و محبت ایشان به اهل بیت علیهم السلام  به حدی بود که با شنیدن نام معصومین  تمام وجودشان به لرزه میافتاد. ایشان به حدی متواضع بود که در مقابل هر سن و مقامی ادب و احترام فراوان میکرد و کینه کسی را بر دل نمیگرفت. پدرم در مورد این حالت قلبی فرمود: در قلب و دل من ذره ای غبار کینه و کدورت نسبت به هیچ بنده ای از بندگان خدا وجود ندارد.(مگر کسانی که مورد لعن ونفرین خدا وپیغمبر ص باشند....)

کمک پنهانی به نیازمندان

یکی از خصایص ایشان دستگیری پنهانی از مستمندان بود ولی این کار را هرگز تا آخرین لحظه حیات آشکار نکرد. بسیاری از این گونه مسایل را از افرادی شنیدیم که حتی تا آن روز نام و چهره آنان را در زمان حیات ایشان نشنیده و ندیده بودیم.

کنترل زبان

ایشان مهار زبان خویش را آنقدر در دست داشت که هرگز حرمت و حریم هیچ انسانی را از بین نمیبرد، چون معتقد بود آبروی مؤمن از حفظ آبروی خویش مهمتر است.

امید به فضل و رحمت خداوند

پدرم در مقابل هیچ کمبود و محرومیتی سرخم نمیکرد و هیچگاه مأیوس و ناامید نمیشد و مکرر میفرمود: اگر نشاطی را که در وجودم هست بخواهم به تمام مردم دنیا صادر کنم، کم نمیآورم.

در تربیت طلاب به چه نکاتی اهمیت میدادند و نحوه برخوردشان با قشر بانوان حوزو چگونه بود؟

راز محبوبیت و موفقیت آیةالله صالحی در ارتباط با شاگردانش، ایجاد رابطه عاطفی و پدرگونه با آنان بود. از منظر این آیت الهی مهم فقط تدریس نبود، بلکه رفتار و منش او ابتدا شاگرد را تزکیه و سپس تعلیم میکرد. او با چشمانی که نهان آدمی را میخواند، از درد شاگردان خود مطلع میشد و در رفع رنج و ناراحتی آنها آنچنان میکوشید که پدر برای نجات فرزندش تلاش میکند. در حد توان سعی میکرد که مرهم زخم دردمندها باشد. ایشان علاوه بر دلجویی از شاگردانشان نسبت به خانواده های آنها نیز حساسیت و لطف خاصی داشت و بارها خطاب به آنها میفرمود: مبادا نسبت به خانواده هایتان رفتار بدی داشته باشید. منزل مسکن است، محراب(محل جنگ ونزاع) نیست. ایشان هرگاه به یاد رژیم پهلوی و ظلم های آنها بر طلاب می افتاد متأثر میشد. از این که بانوان توانستند در عرصه انقلاب به رشد و بالندگی برسند و توانایی های خود را در زمینه های مختلف ثابت کنند شاد و خرسند بود. بنده نیز با تشویق و سفارش ایشان به تحصیل علوم دینی و حوزوی پرداختم.

به عنوان یکی از شاگردان آن بزرگوار چگونه خصوصیات رفتاری و اخلاقی معظم له را الگو قرار داده اید؟

سعی میکنم ایشان را الگوی زندگی خویش قرار دهم و به توصیه های استادانه و پدرانه ایشان پایبند باشم. از میان خصوصیات اخلاقی ایشان، آنچه تأثیر عمیق در من نهاد؛ اخلاق حسنه و احترام به هم نوعان بود.

شما که سالها در محضر آن بزرگوار بوده اید، برای زنده نگه داشتن راه ایشان چه توصیه ای دارید؟

عالم همیشه زنده است اگرچه حضور فیزیکی اش در بین نباشد. به کسانی که قصد دارند برای خود الگویی در زندگی انتخاب کنند توصیه میکنم که با زندگی و شخصیت ممتاز عالمان دین از نزدیک آشنا شوند.

گلچینی از سخنان ارزشمند آیةالله صالحی مازندرانی

دوران جوانی، وقت ساختن و پیشرفت است ولی در سنین بالاتر وقت سوختن و ذوب شدن و تحلیل رفتن است. هرچه عمر بالا میرود رشد پایین میآید. دام های مختلف برای شما )جوانان( نهاده شده که شماها را شکار کنند؛ زیرا افراد مسن و پیر نیازی به شکار ندارند، چون آنها در دست صیاد هستند، به خصوص صیاد مرگ، صیاد پیری و خستگی و یأس و زمینگیر شدن. کودکان هم نیازی به شکار شدن ندارند، چون توان زیادی ندارند که صیادان و شکارچیها احساس خطر کنند. نسلی که دشمن از او احساس خطر میکند و در کمین اوست، نسل جوان و نوجوان است و برای این کار جاذبه های زیادی را در معرض نمایش و تماشا گذاشتند و میگذارند. امروز میخواهم از دفاع مقدس دفاع کنم، زیرا دفاع مقدس هم گاهی احتیاج به دفاع جانانه دارد، چون بعضی از ناآگاهان و دشمنان میخواهند دفاع رزمندگان اسلام را دفع و بلکه دفن کنند تا دیگر از دفاع خبری نباشد. حتی جمعی بر این عقیده اند تا مدافعین این دفاع مقدس را دفع یا دفن کنند تا دیگر از بسیج و سپاه و ارتش خبری نباشد. باید جاذبه در حد اعلی باشد و دافعه در حد ضرورت. سعی کنید متعهد متخصص باشید. در تعهد، سرآمد و در تخصص، کارآمد. ما مبلغان که ایام عاشورا میخواهیم مردم را تبلیغ کنیم، آنها را به سوی بهشت سوق دهیم و از رفتن به جهنم باز داریم، باید از خودمان شروع کنیم. اول اصلاح نفس کنیم؛ با جهاد اکبر جهاد با نفس اگر نتوانستیم بر آن مسلط شویم چگونه میتوانیم تولیت نفوس دیگران را به عهده بگیریم. کسی که نتواند چشم و گوش خود را پاک کند، چه گونه میتواند چشم و گوش کسانی را که پای منبر و صحبت او مینشینند پاک کند؟!

. برگرفته از کتاب سیمای زعامت و مرجعیت فقیه صالح )آیةالله العظمی صالحی مازندرانی( نوشته محمدعلی صالحی.

http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/0/0/63438

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

تذکر: ایشان (حضرت آیت الله صالحی مازندرانی)    استاد اینجانب (سید اصغر سعادت ) در درس خارج فقه واصول بودند. خداوند اورا با اهل بیت پیغمبر علیهم السلام محشور فرماید. برای شادی روحش:  الفاتحه مع الصلوات