بسم الله الرحمن الرحیم

کلیک کنید:لباس شهرت چیست؟

لباس شهرت (چکیده) - مرکز موضوع شناسی احکام فقهی

دین اسلام به عنوان کاملترین دین الهی دستوراتی همه  جانبه برای زندگی انسان دارد. از جمله این دستورات، احکام مربوط به پوشش و لباس است که برای هر نوع آن حکمی ذکر شده . هدف نوشتار حاضر بررسی موضوع لباس شهرت است، تا با مشخص شدن موضوع و مفهوم لباس شهرت مصادیق آن در زمان خودمان را تا حد توان باز شناسی کنیم.

کلید واژه ها : لباس، شهرت، صیت، زیُّ ، ثوب.

 مقدمه:

اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله وسلم) که در مذهب شیعه تحقق یافته، هیچگاه از اندیشه اصلاح جهانی فاصله نگرفته است اما گاهی سردمداران ظلم باعث شدند تا برخی از تعالیم اصلاح گرانه اسلام کمتر مورد توجه واقع شوند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و مطرح شدن اندیشه صدور انقلاب اسلامی ، تعالیم جهانی اسلام ، دوباره مطرح شدند. رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی) این تعالیم را تحت عنوان بدیع تمدن سازی اسلامی گرد آوردند و افزودند یکی از مهمترین جلوه های هر تمدنی، سبک زندگی است.

بی تردید از برجسته ترین مظاهر سبک زندگی ، سبک پوشاک است چرا که آحاد جامعه را دربر می گیرد. به همین دلیل یکی از دغدغه های مهم مراکز دین پژوهی تعیین مصادیق پسندیده و نیز ناپسند لباس و پوشاک است. اهمیت پرداختن به این بحث آنگاه روشن تر می شود که توجه بیگانگان را به دنیای مُد وپوشاک در نظر داشته باشیم. همچنین توجه به حس زیبایی طلبی انسان از مسائلی است که اهمیت موضوع این نوشتار را به خوبی نشان میدهد.

دین مبین اسلام که همواره برتر است «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»  توجه خاصی به ظاهر جامعه اسلامی و مسئله پوشاک به عنوان مصداقی مهم از آن داشته به طوری که در ابواب مختلفی از  کتب فقهی بحث پوشاک مطرح شده است. یکی از این موارد ، مسئله «لباس شهرت» است.

اهمیت وسابقه لباس:

اولین نیازی که انسان پس از خوردن از درخت ممنوعه پیدا کرد لباس و پوشش بود.

"فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ"(اعراف22)

چون از آن درخت تناول کردند زشتیهایشان (مانند عورات و سایر زشتیهاى پنهان) بر آنان آشکار گردیدو به پوشیدن خویش از برگهاى بهشت پرداختند .

در آیه دیگر ازنعمتهای الهی دانسته است ومی فرماید:

"یا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُوارِی سَوْآتِکُمْ وَ رِیشاً"(اعراف26)

اى فرزندان آدم! همانا بر شما لباسى فروفرستادیم تا هم زشتى (برهنگى) شما را بپوشاند و هم زیورى باشد

فایده این لباس که براى شما فرستاده ‏ایم، تنها پوشانیدن تن و مستور ساختن زشتی ها نیست بلکه لباس تجمل و زینت که اندام شما را زیباتر از آنچه هست نشان مى ‏دهد، (" ریش" در اصل واژه عربى، به معنى پرهاى پرندگان است و از آنجا که پرهاى پرندگان لباسى طبیعى در اندام آنها است، به هر گونه لباس، نیز گفته مى‏شود، ولى چون پرهاى پرندگان غالبا به رنگهاى مختلف و زیبا است، یک نوع مفهوم زینت در معنى کلمه" ریش" قرار دارد)(تفسیر نمونه، ج‏6، ص213)

از این آیه شریفه نکاتی را می توان بدست آورد.

1. لباس، زمانى نعمت الهى است که بدن را بپوشاند. «یُوارِی سَوْآتِکُمْ»

2. گرچه در تهیّه ‏ى لباس، علاوه بر عوامل طبیعى انسان‏ها نیز تلاش مى‏کنند، ولى همه‏ ى اینها به دست خداست. «أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً»

3. پوشش و پوشاندن کار خداست، «أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُوارِی»، ولى برهنگى و برهنه کردن کار شیطان است. «فَوَسْوَسَ» ... «لِیُبْدِیَ لَهُما ما وُورِیَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما»

4. لباس، نعمت الهى است، «لِباساً یُوارِی» و برهنگى و خلع لباس، کیفر گناه«فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما»

5. پوشش و آراستگى با پوشاک و لباس‏هاى زیبا، مطلوب و محبوب خداوند است. «قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساًوَ رِیشاً»

6. آراستن و زینت و بهره ‏بردن از لباس‏هاى زیبا تا آنجا که به اسراف کشیده نشود، مانعى ندارد.

پوشش هر جامعه ای وابسته به نظام اعتقادی و شرایط اقتصادی و اجتماعی و اقلیمی حاکم برآن جامعه است. در نظام اسلام هم با توجه به آیات فوق فلسفه ی پوشش علاوه بر حفاظت از سرما و گرما مایه زینت انسان است.اما این زینت دارای چارچوبی است و نباید وسیله ای برای خود نمایی، ریا، تفاخر و تکبر شود.

 و یکی دیگر از  مصادیقی که اسلام نهی نموده لباس شهرت است که ما به آن می پردازیم.

1. تبیین موضوع

انواع لباس در اسلام: 1) لباس شهرت 2) لباس مختص به جنس خاص3) تشبه به جنس مخالف 4) تشبه به کفار 5) طلا و ابریشم برای مردان 6) لباس غصبی 7) لباس زینت 8) لباس احرام.

2. ضرورت

باتوجه به این که لباس جزء نیاز های ابتدایی و همگانی بشر می باشد و با توجه به این که اسلام دین جامعی می باشد،لازم است که در جستجوی پوشش مطلوب و نامطلوب از نظر اسلام براییم.

برای بررسی مفهوم یک موضوع باید ابتدا بحث واژه شناسی را مطرح کرد و بعد از آن به معانی عرفی و احیاناً اصطلاحی آن موضوع پرداخت.

فصل دوم واژه شناسی:

در کتابهای لغت تعاریفی برای کلید واژه های مورد بحث ذکر شده است برای نمونه به چند تعریف اشاره می کنیم:

لباس:

لِبس= جامه ، پوشاک(فرهنگ معاصرص879)

لِبس=جامه و پوشش، لباس: آمیختگی فراهم آمدگی(فرهنگ جامع عربی –فارسی ج4و3ص1412)

در زبان عربی به استفاده از اشیائی مثل کمربند، انگشتر ، عینک و ... لبس می گویند.

شهرت:

شهرت= شهرة= آوازه، صِیت، اشتهار(معارف ومعاریف ج3ص106)

شهرت: آشکار شدن چیزی به زشتی و رسوایی،آشکاری، وضوح(فرهنگ جامع عربی –فارسی ج2و1ص774)

صِیت= آوازه، ذکر خیر، شهرت نیکو(معارف ومعاریف،ج،3،ص106)

زیّ: هیئة، سبک، رسم زندگی(فرهنگ نوین،ص286)

زیّ: شکل ظاهری، هیئت، فرهنگ(بزرگ سخن،ص3919)

تبرج: نمایان کردن،آشکارکردن،زینت کردن (فرهنگ جامع،ص80)

معانی عرفی :

مفهوم عرفی لباس تقریباً مفهوم لغوی آن است.هر آن چه که سبب پوشش و ستر بدن انسان و غیر آن شود را  لباس گویند.

در مورد مفهوم عرفی شهرت علاوه بر معانی لغوی نکته ی دیگری را باید افزود چرا که از نظر عرف شهرت به این معنی است انگشت نما شدن ، زبان زد شدن و به نوعی رفتار و زندگی کردن که سبب جلب توجه دیگران شود.

واژه صیت: همان شهرت است ولی در آنچه که مورد پسند جامعه است به کار می رود.

واژه زیّ: در نظر عرف تقریباً با معنای لغوی آن هم خوانی دارد و به معنی راه و رسم و سبک زندگی افراد یک جامعه ، گروه و یا صنف است.

معانی عرفی واژگان از دو جهت باید مورد توجه واقع شود.

•اولاً: ازمنظر روایات از این جهت که اهل بیت با زبان مردم سخن می گفته اند پس باید عرف آن زمان را مورد توجه قرار داد.

•دوماً: از جهت اینکه احکام روی موضوعات عرفی حمل شده اند پس در هر جامعه و صنفی باید مقتضیات زمان را در نظر گرفت و عرف زمانه را بدست آورد.

توجه شود که در معنی شهرت و زیّ، در نظر گرفتن اصناف، موجود در جامعه ی مورد بحث، مهم است و نیز زمان و مکان و تاریخی که قرار است برایش حکم صادر شود. چرا که ممکن است برای یک صنف جامعه پوشیدن لباسی خاص کاملاً برای همه مردم پسندیده و مورد قبول باشد اما اگر شخصی خارج از آن صنف آن لباس خاص را بپوشد از نظر مردم این رفتار مورد سوأل واقع شود و موجب انگشت نما شدن او شود.در حالیکه همان طور که گفتیم پوشیدن آن لباس برای خود آن صنف مطلوب و مورد قبول جامعه است و حتی گاهی اگر فردی بدون لباس مخصوص صنف خود دیده شود مورد سوأل واقع می شود، مثلا روحانی لباس غیر روحانی را بپوشد.همین گونه لباس قوم و گروهی خاص را در بین قوم دیگری پوشیدن و یا به سبک زندگی قومی در بین قوم دیگرظاهرشدن گاهی سبب شهرت می شود، مثلاً  لباس و سبک زندگی مردم شمال را در جنوب استفاده کردن ممکن است باعث شهرت شود. به همین ترتیب زمان و تاریخ نیز در صدق معنای شهرت تاثیر گذار است. به عنوان مثال اگر کسی لباس اقوام باستانی را امروزه بپوشد، حتی در یک محیط پر جمعیت کاملاً انگشت نما می شود. و این نکته در روایات نقل شده از ائمه علیهم السلام آمده است به عنوان نمونه:

صحیح حماد بن عثمان قال: «کنت حاضراً لأبی عبد اللّه (علیه السلام) إذ قال له رجل: أصلحک اللّه ذکرت أنّ علی بن أبی طالب (علیه السلام) کان یلبس الخشن، یلبس القمیص بأربعة دراهم و ما أشبه ذلک، و نرى علیک اللباس الجیّد، قال فقال له: إنّ علی بن أبی طالب (علیه السلام) کان یلبس ذلک فی زمان لا ینکر، و لو لبس مثل ذلک الیوم لشهر به، فخیر لباس کلّ زمان لباس أهله ..»(وسائل الشیعه، ج،5ص،17،ابواب احکام الملابس،ب7،ح7)

یکی از راویان می گوید:نزد امام صادق (علیه السلام) بودم مردی به آن حضرت گفت:به ما گفته اند که حضرت علی (علیه السلام) لباس خشن وکم قیمت می پوشید اما لباس شما لباس خوبی است.امام(علیه السلام)در جواب او فرمودند:حضرت علی (علیه السلام) آن لباس رادر زمانی می پوشیدندکه زشت نبود ولی اگر من دراین زمان آن لباس را بپوشم به آن شهرت پیدا می کنم.بهترین لباس برای هر زمان لباس اهل آن زمان است.

نکته ای که در ادامه بحث باید به آن توجه داشت این است که شهرت دو گونه است شهرت منفی و شهرت مثبت وآنچه که از نظر شرع مقدس مذموم شمرده شده است شهرت منفی است. با توجه به معنای شهرت که نمایان شدن وآشکار شدن است و اینکه به نظر قرآن تبرج مورد نکوهش است، انسان باید از هر نوع برج شدن و انگشت نما شدن خوداری نماید. آن جا که قرآن می فرماید:"وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى" (احزاب آیه33)

کلمه" تبرج" به معناى ظاهر شدن و آشکار شدن فوق العاده در برابر مردم است، همان طور که برجِ قلعه براى همه هویدا وآشکاراست.و این مذموم می باشد.

 در مقابل اگر انسان با نوعی از پوشش شناخته شود که برای او سبب آبرو و حفظ عفت شود و مورد آزار بد خواهان قرار نگیرد، نه تنها مذموم نیست بلکه پسندیده است. چنانچه در قرآن می خوانیم: "یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً" (احزاب آیه36)

« اى پیامبر به زنانت و دخترانت و زنان مؤمنان بگو روپوش خویش را به خود جمع کنند، این نزدیکتر است که شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند خدا آمرزنده و مهربان است».

مثال دیگری که می توان برای پسندیده بودن لباس خاص به آن اشاره نمود لباسی است که  افراد از صنف ها ی مختلف می پوشند مثلاً لباس نیروی انتظامی، یا لباس ارتش،سپاه و حتی لباس روحانیت،که سبب آوازه آنها می شود، لکن این شهرت و آوازه منفی نیست.یا مثلا چادر برای خانمها که به عنوان پوشش بانوان ایرانی مشهور شده است که شهرت مثبت است.در شرع مقدس، جنبه منفی شهرت است که مذموم شمرده می شود و برایش حکمی در نظر گرفته شده است.

برای اینکه مفهومی که در شرع از شهرت و زیّ مورد بحث واقع شده ، واضح تر شود باید به بررسی اقوال فقهاء و دین شناسان پرداخت.

مفهوم لباس شهرت در کلام بعضی فقهاءعصر حاضر:

•امام خمینی:

معیار لباس شهرت چیست؟ج: لباس شهرت لباسى است که پوشیدن آن براى شخص، بخاطر رنگ یا کیفیت دوخت یا مندرس بودن آن و علل دیگر مناسب نیست، به طورى که اگر آن را در برابر مردم بپوشد توجه آنان را به خود جلب نموده و انگشت نما مى شود(توضیح المسائل محشی،امام خمینی،ج2،ص1011،س1360)

•آیت الله اراکی:

لباس شهرت عبارت است از لباسی که پارچه یا رنگ یا دوخت آن براى کسى که مى خواهد آن را به پوشد، معمول نیست.(توضیح المسائل محشی،امام خمینی،ج2،ص1012،س166)

•آیت الله بهجت:

5214 - مقصود از لباس شهرت چیست و پوشیدن آن چه حکمى دارد؟ آیا چادر سفیدى که موجب انگشت  نما شدن شود از مصادیق لباس شهرت است؟

ج: لباس شهرت عبارت است از لباسى که از جهت جنس یا رنگ یا نحوه برش و دوخت و مانند آن خلاف شأن و زىّ پوشنده لباس باشد و پوشیدن چنین لباس هایى حرام است. بنابراین پوشیدن چادر سفید به اقتضاى محل پوشش و شخص پوشنده باید ملاحظه شود.(استفتائات،ج4،ص177)

•آیت الله تبریزى:

مقصود از لباس شهرت را بیان فرمایید؟ آیا به چادر سفید و یا عباى سفید و مثل اینها لباس شهرت گفته مى شود؟

ج: باسمه تعالى؛ لباسى که انسان مى پوشد، اگر لباسى باشد که موجب وهن به او شود یا طورى باشد که با پوشیدن آن بر دیگران فخر بورزد، بنابر احتیاط واجب باید ترک شود. و الله العالم(استفتائات جدید،ج1،ص361)

مبنا در لباس شهرت چیست و نظر شما نسبت به لباسهاى غربى به خصوص کراوات و امثالهم چیست؟

بسمه تعالى  - لباسى که مختصّ به طائفه اى است و انسان با پوشیدن آن بین مردم بدنام و مورد نکوهش قرار مى گیرد، چنانچه پوشیدن آن موجب اذلال نفس باشد جایز نیست. و نیز براى مؤمن سزاوار نیست لباسى بپوشد که او را از زىّ مؤمنین خارج کند، و اللّه العالم( استفتائات جدید،ج2،ص480)

هل أنّ المراد بلباس الشهرة ما لا یتعارف لبسه للذی یرید لبسه سواء من جهة اللون أم الخیاطة أم القماش؟

بسمه تعالى:: لباس الشهرة هو أن یلبس ما لا یتعارف لبسه من مثله کأن یلبس العالم لباس الجندی فی بعض الموارد، و قد قیل إنّه حرام و لکنّه غیر تام على الإطلاق، و اللّه العالم . (صراط النجاة،ج5،ص428،مسئله1334)

•آیت الله خامنه ای:

معیار لباس شهرت چیست؟ج: لباس شهرت لباسى است که پوشیدن آن براى شخص، به خاطر رنگ یا کیفیت دوخت یا مندرس بودن آن و علل دیگر مناسب نیست، به طورى که اگر آن را در برابر مردم بپوشد توجه آنان را به خود جلب نموده و انگشت نما مى شود.(اجوبة الاستفتائات،فارسی،ص 304س1360)

•آیت الله سبحانى:

702 - بنابر احتیاط واجب باید انسان از پوشیدن لباس شهرت که پارچه یا رنگ یا دوخت آن براى کسى که مى خواهد آن را بپوشد معمول نیست و نوعى ریاکارى حساب مى شود، خوددارى کند، ولى اگر با آن لباس نماز بخواند اشکال ندارد. (توضیح المسائل،ص228)

..............................................ادامه دارد..........................

کلیک:لباس شهرت (چکیده) - مرکز موضوع شناسی احکام فقهی

•

http://www.mozooshenasi.ir/index.php/component/k2/item/680-celebrity-dresses