مسافرت، دنیاى جدیدى را به روى مسافر مى گشاید، دنیایى که پیش از آن، چیزى درباره آن نمى دانست و یا هر چه داشت ساخته و پرداخته ذهن و خیال او بود، با سفر کردن این ذهنیت به عینیت و آن خیال به واقع تبدیل مى شود.
سفر; شناخت انسان را از جهان توسعه مى دهد.
سفر; انسان را از محیط بسته و محدودش به محیطى وسیعتر و گسترده تر مى برد.
سفر; به زندگى معنایى دیگر مى دهد و به آن عمق مى بخشد.
سفر; انسان را جهاندیده و با تجربه مى سازد.
سفر; معلّم و پندآموزى قوى و مؤثر است که دانشجویش مسافر و کتابش جهانِ طبیعت و صفحه آثار هستى و درسش آینده نگرى و هدفش حرکت در مسیر زندگانى بهتر است.
سفر; نشان از حس کنجکاوى انسان براى کشف و شناسایى مجهولات دارد.
سفر; از سه عنصر سلامتى، فراست و روشنایى ترکیب یافته و این کلمه رمزى است از این سه و آن سه ارمغانى است براى مسافر.
در سفر است که با اقوام و ملتها و فرهنگهاى گوناگون آشنایى بدست مى آید.
در سفر با گذشته تاریخ پیوند مى خوریم.
در سفر با قدرت و عظمت جهان که از آثار صنع صانع قدیر و عظیم و حکیم و علیم است بیشتر آشنا مى شویم.
در سفر به تواناییهاى خود و نقاط قوت و ضعف خویش، آگاهى مى یابیم.
در سفر همراهان را به خوبى مى توان شناخت.
به هر حال در هر سفرى راهى هست و راهروى و مقصدى در پیش، و توشه اى لازم و هر یک را چند و چونى است و آدابى چند، که به بیان آن مى پردازیم.
انواع سفر:
مسافرت با توجه به انگیزه ها و اهدافى که مسافر دارد تقسیمات مختلفى مى یابد و با توجه به آثار و اهداف مسافرت تقسیماتى دیگر پیدا مى کند.
بطور کلى مى توان مسافرت را به دو قسم تقسیم نمود:
1 ـ سفر ظاهرى
2 ـ سفر معنوى
مقصود از سفر ظاهرى، حرکت و جابجایى ظاهرى انسان از مکانى به مکان دیگر است و منظور از سفر معنوى; سیر و سلوک و انتقال روح انسانى است از حالات ظلمانى به حالات نورانى، و دارا شدن سنخیت لازم براى پیوند با معشوق ازل و ابد و انبیا و اولیا.
سفر ظاهرى خود تقسیماتى دارد که از این قرار است:
1 ـ سفر براى تحصیل علم و دانش «علوم الهى یا علوم بشرى».
2 ـ سفر براى کار، تحقیق وپژوهش و بررسى و مطالعه آثار گذشتگان و نیز مطالعه و بررسى بر روى اقوام و ملیتها و فرهنگهاى مختلف، و یا مطالعه در طبیعت و جهان هستى و...
3 ـ سفر براى حفظ دین و ایمان:
گاه براى فرد یا افرادى، زندگى در مکانى، موجب ضایع شدن و از بین رفتن دین و ایمان آنها مى شود، لذا تصمیم به هجرت و سفر به نقطه اى دیگر مى گیرد، جایى که این خطر یا نباشد یا کمتر باشد، نمونه روشن آن در صدر اسلام، مهاجرت مسلمانان از مکه به حبشه است.
4 ـ سفر براى تبلیغ دین.
مانند سفرهاى فضلا و روحانیون محترم به نقاط مختلف داخل یا خارج از کشور.
5 ـ سفر براى تجارت.
6 ـ سفر براى سیاحت.
7 ـ سفر براى زیارت.
اهداف سفر:
امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: از وصایاى پیامبر عزیز اسلام (صلى الله علیه وآله) به حضرت على (علیه السلام) این بود که:
اى على، سزاوار نیست انسان خردمند سفر نماید مگر در سه مورد (و براى یکى از این سه هدف):
1 ـ براى ترمیم معاش (تأمین زندگى خویش) یعنی کار.
2 ـ توشه اندوزى براى آخرت (با انجام سفرهاى واجب و مستحب).
3 ـ براى لذت حلال (تفریح). (عن الصادق (علیه السلام) عن آبائه فى وصیّة النبىّ (صلى الله علیه وآله) لعلىّ (علیه السلام) قال: یا علىّ لاینبغی للرّجل العاقل اَن یکون طاعِناً الاّ فی ثلاث: مرّمة لمعاش أو تزود لمعاد أو لذة فی غیر محرّم. وسائل الشیعه، ج8، ص248، روایت 2; و نیز نگاه کنید به روایت1، ص249، روایت 6 و 7).
آثار و فواید مسافرت:
1 ـ صحت و تندرستى:
رسول گرامى اسلام (صلى الله علیه وآله) فرمود: سفر کنید تا تندرست باشید. (وسائل الشیعه، ج8، ص250، قال رسول الله (صلى الله علیه وآله): سافِروا تصِحّوا).
امام سجاد (علیه السلام) فرموده اند: به حج و عمره بروید تا بدنهاى شما سالم بماند. (همان، ص5، قال على بن الحسین (علیهما السلام): حجّوا و اعتمروا تصّح أبدانکم. و ص9، قال على بن الحسین (علیهما السلام): حجّوا واعتمروا تصحّ أجسامکم).
2 ـ پند آموزى و عبرت گیرى
با مسافرت و مطالعه و بررسى آثار بجامانده از گذشتگان، انسان به بىوفایى دنیا و زوال قدرتها و مقامها پى مى برد و نیز به عاقبت نافرجامِ ستمگران و ظالمان آگاهى مى یابد و همه اینها براى او درس عبرت و پندى آموزنده مى گردد که مبادا همان راه را برود و آنچنان به زر و زینت دنیا و پُستهاى آن دل خوش کند که گذشتگان کردند. یکى از دلایل ترغیب به سفر، در قرآن همین است:
قرآن کریم: } قُلْ سِیرُوا فِی الاْرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ (نمل: 69، نکـ : آل عمران: 137، انعام: 11، نحل: 36، عنکبوت: 20، روم: 42).
3 ـ آشنایى بیشتر با عظمت و قدرت پروردگار متعال
با دیدن وسعت جهان (آنهم در کره خاکى) و زیبائیهاى گوناگون و عجایب و شگفتیهاى فراوان آن بیشتر در برابر خالق متعال سرِ خضوع و خشوع فرود مى آوریم:
سعدى گفته است:
اگر مطالعه خواهد کسى، بهشت برین را *** بیا مطالعه کن، گو، به نوبهار زمین را
شگفت نیست اگر از طین به درکند گل نسرین *** همان که صورتِ آدم کند سُلاله طین را
4 ـ آشنایى با فرهنگها و ملیت هاى مختلف
خداوند در قرآن فرموده است: ما شما را از نرى و ماده اى آفریدیم و شما را جماعت ها و قبیله ها قرار دادیم تا با یکدیگر آشنا شوید.( حجرات: 13). طبیعى است یکى از راههاى تحقّق این هدف و یا مقدمه آن، مسافرت است.
5 ـ سود مادى (ازدیاد رزق وروزى)
امام سجاد (علیه السلام) فرمود: «به حج و عمره بروید تا تندرست باشید و رزق شما توسعه یابد» (وسائل الشیعه، ج8، ص5 و 9).
یکى از راههاى ارتباط با اقوام دیگر، رابطه اقتصادى و تجارى است که معمولاً از طریق سفر حاصل مى گردد و عایدات و منافعى را به دو طرف معامله (افراد باشند یا ملّتها و یا دولتها) مى رساند.
در شعرى منسوب به امیرمؤمنان على بن ابى طالب (علیه السلام) چنین آمده است:
(اگر در شهرى دچار تنگى روزى شدى و امیدى به توسعه آن نداشتى، کوچ کن (وراه سفر پیش گیر) چرا که زمین پروردگار وسیع و طول و عرض آن زیاد و از مشرق تا مغرب است. دیوان منسوب به امام على (صلى الله علیه وآله)، ص36:
و اذا رأیت الرّزق ضاقَ ببلدة *** و خشیتَ فیها اَن یضیق المکسب
فارْحَل فأرض اللهِ واسعة الفضا *** طولا و عرضاً، شرقها و المغرب
به مناسبت، در همین جا چند بیت شعر دیگر که منسوب به حضرت امیر (علیه السلام) است مى آوریم:
(از وطن خویش بدنبال کسبِ کمال بیرون برو و راه غربت و سفر را در پیش گیر; زیرا که در سفر پنج فایده نهفته است:
1 ـ روحیه انسان با نشاط مى شود.
2 ـ سود مادى براى تأمین زندگى در پى دارد.
3 ـ به انسان علم و آگاهى مى بخشد.
4 ـ آداب و سنّتها را مى آموزد.
5 ـ با انسانهاى بزرگوار، دوست و آشنا و همراه مى گردد.
اگر بگویى: سفرکردن، خوارى و ذلت، و رنج و محنت به همراه دارد و
پیمودن بیابانها و به جان خریدن سختیها و دشواریها را در پیش دارد، پاسخ این
است که:
براى جوانمرد، مرگ، بهتر از ماندن و زندگى کردن در بین سخن چینان و بدگویان و حسودان است (دیوان منسوب به امام على (علیه السلام)، ص45:
تَغرَّبْ عن الأوطان فی طلبِ الْعُلى *** و سافِر ففی الأسفارِ خمس فوائد
تفرّجُ هَمٍّ وَاکْتِسابُ مَعیشة *** و علمٌ و آدابٌ و صُحْبةُ ماجد
فان قیل فی الأسفار ذلٌّ و مِحنةٌ *** و قَطْعُ الفیافى و ارتکابُ الشدائد
فموتُ الفتى خیرٌ له من قیامهِ *** بدار هَوان بین واش و حاسد
با مطالبی که بیان شد، علت اهتمام اسلام به مسافرت و سفر مشخص شد و با انواع مسافرتها نیز آشنا شدیم. و دانستیم که سفر کاری نیز می تواند به عنوان مسافرت تلقی شود.

http://akhlagh.porsemani.ir/content/%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%D9%81%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85