***مهدویت و آخرالزمان - مستند***
***تهران در آخرالزمان***
زَوراء کجاست؟
بنا بر مشهور نزد مردم، «زَوراء» همان «بغداد» است و در لغت عرب از مادّه «زَور» به معنای کژی و انحراف، ریشه می گیرد. بغداد را به این دلیل زوراء نامیده اند که مسیر رود دجله، نرسیده به این شهر منحرف می شود(1). زوراء از اسامی دجله نیز هست. البتّه زوراء در اصل نام بخش غربی و کهن بغداد است؛ چنان که به باغ قدیم واقع در منطقه کَرخ، در غرب بغداد، که هم اکنون نیز آثاری از آن بر جای مانده است، باغ زوراء می گویند.
نگارنده با پژوهش در روایات اسلامی، به ویژه اخبار مرتبط با حوادث آخرالزمان، چنین دریافته است که واژه «زوراء» دو کاربرد متفاوت داشته و در سخنان پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) و امام علی(علیه السلام) بر «بغداد»، و در کلمات کعب الأحبار، امام صادق و امام مهدی(علیهما السلام) بر تمام «ری» (تهران جدید) یا بر «پشت ری» که همان شهر «تهران» قدیم باشد، «زوراء» اطلاق شده است. همچنین، در سخنان یاران پیامبر اسلام(صلّی الله علیه وآله) و امام علی(علیه السلام)، مانند حُذَیفَه، گاهی مراد از «زوراء» همان «بغداد» و زمانی مقصود از «زوراء»، «پشت ری» یا بخش شمالی «تهران» جدید می باشد. در هر حال، در روایات اسلامی مرتبط با آخرالزمان، واژه های «ری» و «زوراء» تقریباً کاربرد و معنایی برابر با «تهران» دارند، مگر «پشت ری» که بر بخش شمالی تهران کنونی اطلاق می گردد.
1. در برخی منابع قدیم، مانند معجم البلدان (ج 3، ص 156، «زوراء»)، آمده است که بغداد را به دلیل کجی قبله اش زوراء نامیده اند. این وجه تسمیه از نظر ما پذیرفتنی نیست.
کاربرد زوراء در بغداد
حُذَیفَه می گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:
در زوراء رویدادی خواهد بود. گفتند: ای رسول خدا، زوراء چیست؟
فرمود: شهری است در مشرق، میان رودها که شرورترین آفریدگان خدا
و زورگویانِ امّت من در آنجا ساکن می شوند و چهار نوع عذاب می شود؛
با شمشیر، خسف، قذف و مسخ(1).
خَسْف، فرورفتن چیزی در زمین یا غرقشدن آن در آب است. مَسْخ، دگرگونی صورت و سیرت چیزی است به شکلی جز آنچه هست؛ مانند مبدّل شدن انسان اهلی دوپا به حیوان وحشی چهارپا. قَذْف، پرتاب کردن چیزی از مکانی به مکانی دیگر است؛ مانند سنگباران، بمبباران و موشکباران(2).
ابو قیس از علیّ بن ابی طالب(علیه السلام) نقل کرده است که او فرمود: شنیدم که پیامبر(صلّى الله علیه و سلّم) می فرماید:
میان دجله و فرات شهری خواهد بود که فرمانروایی بنی عبّاس
در آنجا می باشد، و آن شهر، زوراء است که در آنجا جنگی تکّه تکّه کننده
خواهد بود که در آن، زنان اسیر و مردان سر بریده می شوند؛
چنان که گوسفند سر بریده می شود.
ابو قیس گفت: به علی ع گفته شد: ای امیر مؤمنان، برای چه رسول خدا(صلّى الله علیه و سلّم) آن شهر را زوراء نامید؟ فرمود:
برای آنکه جنگ گرداگرد آنجا می چرخد تا آنکه تمام آن را می پوشاند(3).
امام باقر(علیه السلام) فرمود:
بی گمان، امیر مؤمنان(علیه السلام) هنگامی که از جنگ با خوارج بازگشت،
از «زوراء» گذر کرد و به مردم (همراهان خود) فرمود: آنجا «زوراء» است.
پس بروید و از آنجا دور شوید؛ زیرا فرورفتن به سوی این سرزمین،
از میخی که در سبوس گندم فرو رود، شتابان ترست...(4).
1. عقدالدرر، ص 117، ب 4، ف 2.
2. روزگار رهائی، ج 2، ص 854، بخ 17، با حذف و تصرّف اندک.
3. تاریخ بغداد، ج 1، ص 64.
4. بحار الأنوار، ج 33، ص 437، ب 27، ح 645.
کاربرد زوراء در ری و پشت ری
در خبری از کعب الأحبار، در بیان نشانه های ظهور قائم(علیه السلام)، واژه «زوراء» بر «ری» و «مُزَوَّرَه» بر «بغداد» اطلاق شده است:
… خرابی زوراء که همان ری است،
فرو رفتن مزوَََّره که همان بغداد است…(1).
امام صادق(علیه السلام)، در بیان حوادث آخرالزمان، از «پشت ری» یا بخش شمالی تهران جدید با نام «زوراء» یاد کرده است:
معاویة بن وَهب روایت می گوید: ابو عبدالله(علیه السلام)
این بیت شعر را که سروده ابن ابی عَقِب است، مَـثَل آورد:
"از آنان در زوراء هنگام چاشت"
"هشتاد هزار نفر چون شتر کشته می شوند"
سپس به من فرمود: زوراء را می شناسی؟ گفتم: فدایت شوم،
می گویند: همان بغداد است. فرمود: نه. آن گاه فرمود: تا کنون
وارد ری شده ای؟ گفتم: آری. فرمود: به بازار چهارپایان رفته ای؟
گفتم: آری. فرمود: از سمت راست راه، کوه سیاه را دیده ای؟
همان جا زوراء است که در آن، هشتاد هزار تن کشته می شوند،
و از ایشان، هشتاد مرد از فرزندان فلانی که همه شایسته رهبری اند،
کشته می شوند. گفتم: فدایت شوم، چه کسی آنان را می کشد؟
فرمود: فرزندان عجم (ایرانیان) (2).
همچنین، در خبری از صاحب الزّمان(علیه السلام)، در بیان پاره ای از حوادث آستانه ظهور، از «پشت ری» یا بخش شمالی تهران کنونی با نام «زوراء» یاد شده است:
... شَروسی از ارمنستان و آذربایجان، به قصد پشت ری،
کوه سیاه متّصل به کوه قرمز و چسبیده به کوههای طالقان،
خروج می کند. در نتیجه، بین او و مَرْوَزی نبردی سخت در میگیرد
که در آن، خردسال پیر، و پیرْ فرتوت میشود و میان آن دو کشتار
آشکار می گردد. پس در این هنگام، منتظر خروج وی (شروسی)
به سوی زوراء (پشتِ ری) باشید. او در آنجا درنگ نمیکند
تا آنکه به ماهان و سپس به واسطِ عراق برود...(3).
مراد از «کوه سیاه»، بخشی از رشته کوههای البرز واقع در شمال غربی تهران است که از دور سیاه دیده می شود و بین آنجا و کوههای طالقان، در منطقه کرج، کوه های قرمزرنگی وجود دارند، و مقصود از «ماهان»، «دَینَوَر» و «نَهاوَند» است.
1. الغیبة، ص 149، ب 10، ح 4.
2. الکافی، ج 8، ص 126، ح 198.
3. بحار الأنوار، ج 52، ص 45، ب 18، ح 32، به نقل از: کمال الدّین، ص 7- 426، جزء 2، ب 44، ح 23 (برای آگاهی از متن کامل حدیث و شرح آن، به مبحث «جنگ امریکا و روسیه با ایران، پیشگوییهای روایات اسلامی»، مراجعه کنید).
*******************************************************************************
درباره تهران و ری و زورا که برخی از محدثین آنرا تهران نامیده اند روایاتی زیادی آمده است که بخشی از آنها را محمودی گلپایگانی در کتاب پیرامون ایران و طهران جمع آوری کرده اند.
در همین رابطه در منتخب التواریخ ص 875 آمده است:
امام صادق علیه السلام فرمودند :
ای مفضل ایا میدانی زورا کجا واقع شده است؟
عرض کردم خدا و حجتش داناترند.
فرمود :بدان ای مفضل در حوالی ری کوه سیاهی ست که در دامن ان شهری بنا شده است که طهران نامیده شود و ان است زورا که قصرهایش مثل قصرهای بهشت و زنهایش مثل حور العین است بدان ای مفضل ان زنها متلبس به لباس کفار میشوند ودر هیئت ظالمان میباشند و به محل سکونت شوهر ها کفایت نمیکنند و از ایشان درخواست طلاق میکنند و مردها به مردها و زنها به زنها اکتفا میکنند و مردها شبیه به زنها و زنها شبیه به مردها میشوند پس اگر تو بخواهی دینت را حفظ کنی پس دراین شهر سکونت مکن و مسکن برای خود قرار مده چون محل فتنه است پس از انجا به قله کوهها و از سوراخی به سوراخی مثل روباه و بچه اش فرار کن.
( الزام النصاب ص 183،منتخب الاثر ص 430، بحار الانوار ج 52 ص 258،روزگار رهایی ج 2 ص 762
موعود نامه:238 )
همچنین در مناقب العتره ابن فهد حلی آمده است:
رسول خدا صل الله علیه واله وسلم فرمودند :
وای بر امت من از شورای کبری و شورای صغری
عرض شد این دو شورا چه وقت خواهد بود؟
فرمود شورای کبری بعد از وفات من برای غصب خلافت برادرم و حق دخترم برپا خواهد شدو شورای صغری در غبیت کبری و در زورا (تهران) برای تغییر سنت من و تبدیل احکام واقع خواهد شد.
در کنز العمال ج14 ص 229 نعمان بن بشیر روایت کند که : پیش از ساعت ظهور فتنه هایی بروز میکند همچون اینکه شب تار باشد و شخص در صبح مومن بوده و چون شب فرا رسد کافر گردد و یا شب کند در حالی که مومن بوده و صبح کند در حالی که کافر شده استو گروهی دین و اخلاق خود را به متاعی ناچیز از دنیا بفروشند.
