اینهمه رفتند و مای شَوخ چشم

هیچ نگرفتیم از ایشان اعتبار

آنچه دیدی بر قرار خود نماند

وینچه بینی هم نماند بر قرار

اینهمه هیچست چون می‌بگذرد

تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار

نام نیکو گر بماند ز آدمی

به کزو ماند سرای زرنگار

** با بدان بد باش و با نیکان نکو

    جای گل گل باش و جای خار خار

در رابطه با این بیتِ از  شعر سعدی (علیه الرحمه )  که در بالا آمده است اشکالی به نظر بنده می رسد که عرض می کنم. در تعالیم دینی وقرآنی چنین سفارش شده که در برابر بدی های دیگران عفو و گذشت داشته باشیم و در برابر انسان های بد  ، رفتار کریمانه وبزرگوارانه  از خود نشان دهیم .( وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْناً وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً   بندگان ِ(خاص خداوندِ ) رحمان ، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبّر بر زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند ( و سخنان نابخردانه گویند ) ، به آنها سلام می گویند ( و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند  سوره فُرقان آیه 63 . ) (وَ الَّذینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً   و کسانی که شهادت به باطل نمی دهند ( و در مجالس باطل شرکت نمی کنند ) و هنگامی که با لغو و بیهودگی برخورد کنند ، بزرگوارانه از آن می گذرند.  سوره فرقان آیه 72 .) گ

بنابراین اگر کسی  به ما بدی نماید تا حد ممکن باید گذشت نمود مگر موارد خاصی که باید طبق موازین شرعی وعقلی و قانونی باید  برخورد جدی انجام شود. پس این فرمایش سعدی که می فرماید :  (با بدان بد باش و با نیکان نکو) با اصول اخلاقی دینی و قرآنی سازگاری ندارد. 

خواجه عبدالله انصاری می فرماید:

بدی را بدی کردن سگساری است .

خوبی را خوبی کردن خرکاری است.

بدی را خوبی کردن کار خواجه عبدالله انصاری است.

**استاد  سید اصغر سعادت میرقدیم