***نسیم معرفت***
** از صفحه 19 تا ص 21 از کتاب ( انسان مجموعه ای از جهان ، اثر مرحوم علامه حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی ) :
به نام خدا
** کرامت چیست و کریم چه کسی است ؟
ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا ، ( بر مرکبهای راهوار ) حمل کردیم و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده ایم ، برتری بخشیدیم.
کرامت هر موجودی بستگی دارد به مرتبه و خصوصیات وجودی و افعالِ شایسته و کمالِ لایق به آن . موجود کریم کسی است که جامع انواع خیرات و فضائل و شَرَفِ مناسب با حال خودش باشد و یکی از اسماءالله ، کریم است . کرامت در ذات اَقدسِ اَحَدیَّت وجودا و صفاتا و اَفعالا به حدّ اعلای کمال و شَرَف و فضیلت موجود است . لذا هرموجودی به اندازه و سِعه و حیطه وجودیش واجد کمالاتِ وجودی و صفاتی و افعالی بوده و به هر مقدار و پایه و اساس ، جامعِ انحاءِ فضایل و خیرات و شَرَف بیشتر باشد ، آن موجود کریم تر و کرامتِ آن از سائرین بیشتر است . به عبارت اُخری نظام هستی مانند حَلَقات زنجیر به هم پیوسته و متصل و دارای مراتبی از کمال و نقصان و فعلیت و قوّه و شدت و ضعف است و هر موجودی که ذاتا و وجودا صِرفِ کمال و بَحت (خالص و صرف) هستی و فاقدِ از نقصان باشد ، او گرامی ترین موجود هستی خواهد بود . به همین مناسبت و جهت ، خداوند مجید ، اَکرَمُ الأَکرَمین خوانده شده است .
مقصد و هدف اصلی و غرض اساسی و بحث و تحقیق مهم در این کتاب راجع به انسان است که در این اِقلیمِ ماده و طبیعت ، موجود اصیل و اَشرَف نامگذاری شده است . غرض ما در این کتاب ، بررسی و تحلیل در حالات و خواصّ انسان است که می خواهیم بدانیم که امتیاز انسان با همنوعان خود و سایر موجوداتِ اِمکانی به چه چیز و چگونه است ؟
به طور مسموع و طبق تحقیقات زیست شناسی در حدود یک میلیون و دویست هزار نوع حیوان در دریا و روی زمین زندگی می کنند که انسان در رأس همه آنها قرار دارد . انسان نسبت به سایر انواع ، گذشته از امتیازاتِ کمالی ، امتیاز فصلی هم دارد . در منطق ثابت شده است که برخورد فصول مُقَسِّمه ، اَجناس را حِصَّه حِصَّه می کند و از هر حِصَّه و تقسیم ، نوعی پیدا و تشکیل می گردد و هر فصلی هم مُقَوِّمِ نوعِ خود خواهد بود . لذا فصل انسان با فصول سایر حیوانات متفاوت است .
فرق امتیازات کمالی انسان با سایر حیوانات بسیار فوق العاده است . البته مخفی نماند که منظور از کمال حیوان ، کمالات مخصوص آن نوع است نه کمالات تحمیلی که مربوط به آن نیست . مثلا ممکن است خرس راننده موتور بشود چنانچه در رسانه های تصویری دیده می شود یا میمون ، راننده ماشین بشود لکن اینها کمالات حیوانی نیست بلکه کمالاتی است که به آنها تحمیل شده است و ما منکر تربیت حیوانات یا بعضی از آنها نیستیم . به طور مسلّم بعضی از حیوانات در بعضی از امور قابل تربیت اند . محل شک و تردید نیست که کمالِ مخصوصِ به هرنوعی از حیوان ، محدود و مربوط و مناسب با حال خود اوست و هرکدام از انواعِ حیوانات ، کمالاتِ اختصاصیِ خودشان را بالفطره و الغَریزه دارا می باشند و احتیاج به کسب و اُستاد ندارند . مثلا حیوانات ، دشمن خودشان را بِالفِطره می شناسند و (دراین رابطه ) لازم به تعلیم و تربیت نیستند . گوسفند وقتی که شتر را می بیند فرار نمی کند اما به محض دیدن گرگ فرار را بر قرار ترجیح می دهد و سراسیمه می شود در صورتی که حجم و وزن گرگ چندین برابر کمتر از وزن شتر است . مرغ خانگی با دیدن اسب و گاو فرار نمی کند ولی به محض دیدن روباه فرار می کند . جوجه مرغابی و اردک در خشکی به دنیا می آید و به محض تولد بلافاصله به آب می افتد و شروع به شنا می کند و حیوانات علف خوار ، علف سمّی را از عیر سمّی با شامّه تشخیص می دهند بدون اینکه علف را به دستگاه تشخیص بفرستند. زنبور های عسل همیشه لانه شان را یکنواخت می سازند بدون اینکه طرز لانه سازی را به مقتضای زمان و مکان تغییر بدهند . تمام این افعال و اعمال که از این حیوانات سرزده و یا می زند ، بِالفِطره است و اُستادِ اَزَل این موهبت عُظمی را در اینها به ودیعه گذاشت که در موقع لزوم و رفع احتیاج از خودشان و در مواقع ضروری ، کمالِ استفاده را از آنها بنمایند ، برخلاف انسان که خالی از همه چیز از مادر متولد می شود وبا دست تُهی از رَحِم مادر به دنیا می آید ، فاقد تمام کمالات است بالفعل . و همه کمالات و فضائل در او مرکوز ( و مُستقَرّ ) است بالقوّه یعنی باید اورا تعبیر به حیوان بالفعل و انسان بالقوّه کرد .
قوله تعالی :وَ اللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ . سوره نَحل آیه 78 . و خدا شما را از بطن مادران بیرون آورد در حالی که هیچ نمی دانستید و به شما چشم و گوش و قلب عطا کرد تا شاید شکر ( این نعمت ها ) بجای آرید .
بنابرین هیچ نوع ازکمالات انسان فطری نیست بلکه همه اش را به توسط استاد و تجربه و ممارست و زحمت بدست می آورد و کسب می کند یعنی اگر انسان در دنیا تلاش نکند ، پیِ کسب و کار نرود و وجودش را معطّل نگه دارد ، چیزی نصیب و سهم و عاید او نخواهد شد و مانند معدنِ استخراج نشده ( اَلنَّاسُ مَعَادِنُ کَمَعَادِنِ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ ) از این قَنطَره مَجاز که دنیا باشد می گذرد و ( خَسِرَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةَ ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ سوره حج آیه 11) خواهد شد . وصول به کمالات برای انسان مرهون سعی و تلاش و کوشش اوست ، و مُفت و رایگان به او داده نخواهد شد مگر شَذَّ وَ نَدَر – وَما خَرَجَ بِالدَّلیلِ .
قوله تعالی : وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعی سوره نَجم آیه 39 . نیست از برای انسان مگر آن چیزی را که با سعی و کوشش بدست آورد .
** از صفحه 19 تا ص 21 از کتاب ( انسان مجموعه ای از جهان ، اثر مرحوم علامه حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی ) :
**تایپ و اصلاح و کمی اضافات : توسط استاد سیداصغر سعادت میرقدیم
.: Weblog Themes By Pichak :.
