***نسیم معرفت***

به نام خدا

 قانون تدریج

یکی از سنت های پروردگار در عالم هستی (به غیر از عالَمِ مُجردات که آنها را مُبدَعات می گویند) مساله تدریج در امور تکوینی و تشریعی است . خداوند متعال که قادر عَلَی الأِطلاق است حِکمتش براین تعلق گرفته که پدیده ها و مخلوقات را به تدریج بیافریند و تکالیف شرعی را نیز به تدریج برای انسان ها مقرّر فرماید. همه اینها به جهت این است که طبیعت و سرشت انسان در این عالم ، اقتضاء دارد که پلّه پلّه و مرحله به مرحله و گام به گام به مراتب بالاتر رشد و تعالی پیدا کند. در عالم طبیعت و خلقت همه چیز بر طبق قانون تدریج و براساس اَسباب و مُسبَّبات و عِلَل و معلول ها سیر می نماید . خلقت آسمان ها و زمین وَ ما بَیْنَهُما  در شش روز (شش دوره) که در چندین آیه از قرآن به آن اشاره شده  و سیرِ لیل و نهار و نطفه در رَحِم مادر و یا بذر در دل زمین و مانند آن ها همه و همه گواه و شاهد بر قانون تدریج هستند . وقتی که ما بذری را در دل خاک کِشت می کنیم انتظار نخواهیم داشت که فورا محصول و ثمر دهد بلکه به تناسب هر بذری ، مدتی باید بگذرد و همه عوامل دست به دست هم دهند تا به تدریج و پس از گذشتِ مدت زمانی ، ثمر و نتیجه ای نصیب شود .در رابطه با انسان ها نیز قانون تدریج جاری است . هیچ کس نباید انتظار داشته باشد که یک دفعه همه مشکلات حل شود و به یکباره همه خواسته ها محقق گردد . نباید انتظار و توقع داشت که هرچه خواستیم فورا درست شود و محقق شود بلکه باید با سعی و تلاش و کوشش و توسل به عوامل معنوی و مادی گام به گام به سوی مقصود حرکت کنیم . انبیاء الهی از حضرت آدم (عَلَیهِ السَّلامُ) تا حضرت خاتم  (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَمَ)   طبق حکمتی که به آن اشاره کردم جهت تربیت و هدایت انسان ها به تدریج و نوبت به نوبت آمدند و مقررات و احکام الهی و آسمانی  به تدریج و متناوباََ برای انسان ها آورده شد .  به غیر از موارد استثنایی که یا اعجاز است و یا کرامت ، هیچ کس به یکباره و یک دفعه ، استاد و عالم و دانشمند و دکتر و مهندس و تاجر و ... نشد  بلکه  :

سالها باید که تا یک کودکی از  روی طبع

عالمی دانا شود یا شاعری شیرین سخن

عمرها   باید که تا   از سنگ خارا   زآفتاب                     

 در بَدَخشان  لَعل گردد  یا عقیق اندر یَمَن

قرن ها باید که تا  از لطف حق پیدا  شود                      

 با یَزیدی  در خراسان  یا اُوَیسی  در قَرَن

پس به خود بباورانیم که در عالم هستی و عالم طبیعت(عالَمِ کَون و فَساد) قانون تدریج حاکم است و بدانیم که به تدریج و گام به گام با امید و همت عالی و سعی و کوشش و تلاش و... می توان به مقصود رسید .

سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

** آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی