***نسیم معرفت***
پرسش : دلیل حرمت صدقه به اهل بیت(ع) چیست؟ آیا حدیثی در این زمینه وجود دارد؟ به چه سبب و دلیلی صدقه بر اهل بیت(ع) حرام است؟
پاسخ :
در تعالیم و آموزه‌های قرآن و حدیث، صدقه دارای جایگاه و ارزش فراوانی است. و از چیزهایی است که دین اسلام به آن اهمیت فراوان داده و به مناسبت‌های مختلف و بهانه‌های گوناگون به آن سفارش کرده و اهمیت آن‌را تبیین نموده است. اما آنچه از روایات در مسئله حرمت صدقه بر پیامبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) و اهل بیت (عَلَیهِمُ السَّلامُ) استفاده می‌شود؛ این است که مردم در بیشتر موارد، اجناسی را که دیگر نیازی به آن نداشته و ندارند به عنوان صدقه به دیگران می‌دهند که در حقیقت صدقات، حکم ضایعات را دارد؛ و به تعبیر روایت چرک دست است؛ از این جهت اموال این چنینی سزاوار خاندان با شرافت پیامبر(ص) نیست. روایت در این زمینه میفرماید: «لَا تَحِلُّ الصَّدَقَةُ لِی وَ لَا لِأَهْلِ بَیْتِی إِنَّ الصَّدَقَةَ أَوْسَاخُ النَّاس»؛[1] صدقه برای من و اهل بیتم حلال شمرده نشده؛ به دلیل آن‌که صدقه چرک دست است. «وَ لَمْ یَجْعَلْ لَنَا فِی سَهْمِ الصَّدَقَةِ نَصِیباً أَکْرَمَ اللَّهُ رَسُولَهُ (ص) وَ أَکْرَمَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ أَنْ یُطْعِمَنَا مِنْ أَوْسَاخِ النَّاس»؛[2] خداوند برای ما در صدقات سهمی قرار نداد؛ زیرا خداوند پیامبر و خاندانش را گرامی و عزیز داشت از این که از چرک دست مردم ارتزاق کنیم.
یکی از دلایل پرداخت صدقه برطرف کردن نیاز افراد نیازمند است، و اگر به کسی صدقه می‌پردازند برای برطرف نمودن احتیاج و نیازمندی او است، و این عنوان(نیازمندی) مناسب شأن نبوّت و امامت نیست. و از آن‌جا که پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بی‌نیاز از اموال مردم‌اند؛ لذا صدقه بر آنها حرام شده است؛ چرا که رسول خدا (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) از ناحیه اختصاص فَئ و خُمس غنی بودند و موضوع استحقاق صدقات، فقر است : «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکین...»؛[3] صدقات براى فقیران است و مسکینان و ... . در روایت آمده است که اگر کسی چیزی را به امام(ع) به این عنوان که امام نیازمند است، بدهد، ایمان درست ندارد که در تعبیر امام(ع) به آن شخص عنوان کافر[4] اطلاق شده است: «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْإِمَامَ یَحْتَاجُ إِلَى مَا فِی أَیْدِی النَّاسِ فَهُوَ کَافِرٌ إِنَّمَا النَّاسُ یَحْتَاجُونَ أَنْ یَقْبَلَ مِنْهُمُ الْإِمَامُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها».[5] امام صادق(ع) فرمود: کسى که معتقد باشد امام به آنچه در دست مردم است، احتیاج دارد کافر است. بلکه مردم نیازمندند که امام (خُمس و سهم و سایر وجوه را) از آنها بپذیرد؛ چراکه خداى تعالی میفرماید: (خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها) : «از دارایی‌هایشان صدقه بگیر تا آنان را پاک و منزه سازى.[6]
در تاریخ آمده است؛ سلمان فارسی در اولین ملاقات خود با پیامبر اسلام (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) مقداری طعام با خود آورد؛ زیرا اطراف پیامبر افراد نیازمند زیاد بودند. سلمان طعام را به پیامبر داد، پیامبر فرمود: اگر صدقه است، به اصحاب صُفَّه بدهید و اگر هدیه بود آن‌را دریافت می‌کرد. سلمان علت اجتناب پیامبر را جویا شد، پیامبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) فرمود: این نوع صدقات را به عنوان محتاج و نیازمند می‌آورند، و بر ما حرام است. در ملاقات دوم سلمان پیشکش خود را به عنوان هدیه آورد، به پیامبر (ص) گفت نیت صدقه نکرده‌‌ام و به شما هدیه می‌کنم. پیامبر (ص) هدیه سلمان را پذیرفت و با اصحاب صُفَّه یک‌جا از هدیه سلمان خوردند.[7]
یکی از دلایل پرداخت صدقه برطرف کردن نیاز افراد نیازمند است، و اگر به کسی صدقه می‌پردازند برای برطرف نمودن احتیاج و نیازمندی او است، و این عنوان(نیازمندی) مناسب شأن نبوّت و امامت نیست. و از آن‌جا که پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بی‌نیاز از اموال مردم‌اند؛ لذا صدقه بر آنها حرام شده است؛ چرا که رسول خدا (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) از ناحیه اختصاص فَئ و خُمس غنی بودند و موضوع استحقاق صدقات، فقر است : «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکین...»؛[3] صدقات براى فقیران است و مسکینان و ... . در روایت آمده است که اگر کسی چیزی را به امام(ع) به این عنوان که امام نیازمند است، بدهد، ایمان درست ندارد که در تعبیر امام(ع) به آن شخص عنوان کافر[4] اطلاق شده است: «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْإِمَامَ یَحْتَاجُ إِلَى مَا فِی أَیْدِی النَّاسِ فَهُوَ کَافِرٌ إِنَّمَا النَّاسُ یَحْتَاجُونَ أَنْ یَقْبَلَ مِنْهُمُ الْإِمَامُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها».[5] امام صادق(ع) فرمود: کسى که معتقد باشد امام به آنچه در دست مردم است، احتیاج دارد کافر است. بلکه مردم نیازمندند که امام (خُمس و سهم و سایر وجوه را) از آنها بپذیرد؛ چراکه خداى تعالی میفرماید: (خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها) : «از دارایی‌هایشان صدقه بگیر تا آنان را پاک و منزه سازى.[6]
در تاریخ آمده است؛ سلمان فارسی در اولین ملاقات خود با پیامبر اسلام (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) مقداری طعام با خود آورد؛ زیرا اطراف پیامبر افراد نیازمند زیاد بودند. سلمان طعام را به پیامبر داد، پیامبر فرمود: اگر صدقه است، به اصحاب صُفَّه بدهید و اگر هدیه بود آن‌را دریافت می‌کرد. سلمان علت اجتناب پیامبر را جویا شد، پیامبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) فرمود: این نوع صدقات را به عنوان محتاج و نیازمند می‌آورند، و بر ما حرام است. در ملاقات دوم سلمان پیشکش خود را به عنوان هدیه آورد، به پیامبر (ص) گفت نیت صدقه نکرده‌‌ام و به شما هدیه می‌کنم. پیامبر (ص) هدیه سلمان را پذیرفت و با اصحاب صُفَّه یک‌جا از هدیه سلمان خوردند.[7]
[1]. ابن حیون، نُعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام، محقق، مُصحِّح، فیضى، آصف، ج 1، ص 259، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ دوم، 1385ق.
[2]. کُلَینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 8، ص 63، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. توبه، 60.
[4]. البته کفر در این‌جا به معنای کفر مصطلح نیست، بلکه به معنای کامل نبودن ایمان است.
[5]. کافی، ج 1، ص 537.
[6]. توبه 103.
[7]. جُوزی، جَمالُ الدین ابی الفرج، صُفَّةُ الصَّفوَة، ج 1 ص، 202، دار الحدیث، قاهره، 1421ق.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
: پرسش های اتفاقی
- مجردات به چه چیزهایی اطلاق می‌شود؟ آیا انسان هم از مجردات محسوب می‌شود؟
- سهل بن سعد ساعدی که بود؟
- منظور از «شر المرجع فی القبور» که در فرازی از دعای شب اول ماه رجب آمده چیست؟
- حکم شرعی قراردادهای فارکس و لوریج اعطایی چیست؟
- ویژگیهای سوره اخلاص چیست و چه آثار و برکاتی دارد؟
- فرق بین مبانی اسلام و موازین اسلام چیست؟
- لحظه شروع روزه گرفتن از ابتدای اذان صبح است یا بعد از پایان اذان صبح است؟
- آیا در زمان متوکل عباسی و به دستور او دست زائران قبر امام حسین(ع) را میبریدند؟!
- دختری برای درس خواندن به خواستگارهایش جواب رد داده است، الآن که نیاز به شوهر دارد، باید چه کار کند؟
- آیا دریافت دیرکرد از کسانی که مبلغ شارژ خود را با تأخیر پرداخت میکنند، جایز است؟
پربازدیدترین ها
- پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
- تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
- حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
- معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
- فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
- آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
- عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
- آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
- اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
- آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
https://www.islamquest.net/fa/archive/az21798+سایت اسلام کوئیست +آیت الله هادوی تهرانی .
************************************
*** قرآن کتابی پراز خیر وبرکت+ کتابخانه اینترنتی آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+پایگاه اندیشوران حوزه +http://saadat.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=2252 +کلیک کنید .
*** انسان گُل سَرِ سَبَدِ موجودات(تفسیر)+ تنظیم و اصلاحات و اضافات توسط استاد سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+ پایگاه اندیشوران حوزه + http://saadat.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=6779 .+کلیک کنید .
***کتابخانه اینترنتی آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی ....+کلیک کنید
http://saadatmirghadimha.rzb.ir/post/8 .
تاریخ : یکشنبه 101/7/10 | 11:34 صبح | نویسنده : سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی | نظر
.: Weblog Themes By Pichak :.
