آیاروح ونَفْس یک چیزویک حقیقت است یانه؟+آیت الله سید اصغر سعادت

لوله فولادی برق > پرسش و پاسخ

سؤال

با سلام و احترام

آیا روح و نَفْس یک چیز و یک حقیقت و به یک معنا است یا مختلفند و منظور از آیه «وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» چیست ؟

پاسخ : عَلَیکُمُ السَّلام : چند سطری در رابطه با موضوع مطرح شده عرض می کنم : روح و نَفْس به یک معناست لکن در مرتبه تعلّق به بدن به جهات عدیده از آن به نَفْس تعبیر می شود و تعبیر روحی در رابطه با تَکَوُّن و آفرینش انسان در آیه مورد اشاره «وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی. سوره ص آیه 72» که کلمه روح اضافه تشریفی دارد دلالت بر منزلت و عظمت و جایگاهِ کمالی و روحانی و ملکوتی و قُربی و معراجی و الهی انسان دارد . در باب تَکوُّن و آفرینش انسان بر خلاف سایر موجودات ، بر بُعد روحانی و الهی انسان توجه خاصّ شده است و حقیقت روحِ انسان ، روحانی و ملکوتی و نورانی و الهی است که چند مدتی در قفس بدن محبوس است . خداوند مُتعال در سوره مؤمنون در باره خلقت انسان چنین فرمود : وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ «12» ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَکِینٍ «13» ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ «14» . «و همانا ما انسان را از عُصاره‌اى از گِل آفریدیم . سپس او را به صورت نُطفه در جایگاهى استوار قرار دادیم . سپس از نطفه ، لَخته خونى آفریدیم ، آن گاه لَخته خون را پاره‌گوشتى ساختیم و پاره گوشت را به صورت استخوان‌هایى در آوردیم ، و استخوان‌ها را با گوشت پوشاندیم ، سپس آن را آفرینش تازه‌اى دادیم ، پس شایسته‌ تکریم و تعظیم است خداوندى که بهترین آفرینندگان است » . خداوند وقتی که انسان را آفرید بر خود تحسین و آفرین گفت و راجع به هیچ آفرینشی چنین نفرمود و این دالّ بر عظمت خلقت انسان است که روح او ، روح مَلَکُوتی و الهی است . حافظ شیرازی هم فرمود : من مَلک بودم فردوس بَرین جایم بود - آدم آورد در این دَیرِ خراب آبادم . فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ یعنی مَنشأِ خیر و برکت و در خُورِ تعظیم و تحسین و ستایش و ثناء است خداوندی که بهترین آفرینندگان است . پس نفس و روح یک حقیقت است نه دو حقیقت و فَصل مُقوِّم انسان یک‌ چیز است نه دو چیز که هم نفس و هم روح باشد و گر نه لازمه اش آن است که یک حقیقت یا یک شئ با اینکه یک حقیقت و یک شئ است دو حقیقت و دو شئ گردد . فَصل هر چیزی بیانگر حقیقت آن شئ است و هر شئ ای یک فَصل بیشتر ندارد و روح و نفس نمی تواند دو فصل برای انسان باشد . در نتیجه روح و نفس یک چیز است ولی در دو مرتبه و دو مرحله قابل لحاظ و تصوّر است . با لحاظ مرتبه تجرّد ، روح گفته می شود و به لحاظ تعلّقِ روح به بدن ، از آن به نفس ، تعبیر می گردد . در باب تکوّن و‌ پیدایش روح هم بحث هایی است که در جای خود از جمله اسفار مُلّا صدرا تحقیق شده است ....‌