شرح حال مرحوم آیت الله محمد ایمانی لاهیجانی

{قسمت چهارم}

محمدتقی ادهم نژاد لنگرودی، ستارگان حرم، جلد 19، صفحه 12-39

نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه

مسئولیت دیگری که همزمان با ریاست شعبه 4 دیوان عالی کشور به ایشان محول شد، نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه تربیت معلم بود. وجود گرایش ها و سلایق مختلف در بین تشکل‌های دانشجویی و انجمن‌های فعال در دانشگاه، زمینه‌ساز بروز اختلافات و گاهی اوقات نزاع و کشمکش‌هایی شده بود که همگی آرامش و ثباتی که لازمه هر مجموعه علمی‌ - آموزشی است را به شدت تهدید می‌کرد. در این میان، وجود کانون وحدت بخشی که به مثابه مرکز ثقلی برای نیروها و جریان‌های مختلف عمل کند، ضروری می‌نمود. در چنین شرایطی آیت الله ایمانی، عهده‌دار این مسئولیت خطیر شد و تاریخ دانشگاه تربیت معلم و بیانات مسئولان دانشگاه، همگی شاهد بر این مطلب است که ایشان توانستند به نحو احسن از عهده آن برآیند.

دکتر حسن مهدویان، رئیس وقت دانشگاه تربیت معلم، در این زمینه اظهار می‌دارد: «آن چه من در مدت چند سال آشنایی از ایشان دیدم، همه، جنبه علمی ‌و آگاهی ایشان بر تفسیر و مسایل اخلاقی بود و همه جنبه عملی ایشان. اصولاً کارکردن در دانشگاه از ظرافت خاصی برخوردار است، به خصوص روحانی که در سمت نمایندگی نهاد رهبری می‌خواهد انجام وظیفه کند، باید ظرافت و هوشیاری و دقت زیادی را بکار گیرد. حاج آقا ایمانی؛ اولاً نسل جوان را خوب می‌شناخت، علاقه به هدایت آن ها داشت و در پی آن بود تا آن ها هدایت اسلامی ‌پیدا کنند. از این رو تا زمانی که در دانشگاه حضور داشت بین گروه‌های مختلف دانشجویی اختلاف و نزاعی وجود نداشت. ایشان حق و حقیقت را در نظر داشت و حق را در هر دسته‌ای می‌دید، آن را تأیید می‌کرد. حتی اگر گروهی اشتباهاتی هم داشتند آن را به طور کلی طرد نمی‌کرد».

حضور فعال و مدبرانه در دانشگاه و نظر پدرانه ایشان نسبت به دانشجو و دید یکسان و خالی از حب و بغض، نسبت به گروه‌ها و تشکل‌ها به سرعت روحیه تفاهم و همکاری را بین تمامی ‌اجزای دانشگاه حاکم کرد.

معظم‌له در بیان ابتدای ورودشان به دانشگاه می‌فرمودند: «اولین قدمی ‌که ما برداشتیم، نماز جماعت تشکیل دادیم با این که نمازخانه‌ای وجود نداشت، سالنی را گرفتیم و تبدیل به نمازخانه کردیم، بین الصلوتین مقید شدم که صحبت کنم و آیه‌ای را که برای صحبت انتخاب کردم، آیه شریفه «واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولاتفرقوا» بود؛ همگی به ریسمان محکم الهی یعنی ولایت چنگ بزنید و متحد شوید. آن گاه عوامل وحدت و عوامل اختلاف را بیان می‌کردم. بیش از یک سال حول این موضوع صحبت کردم و همگی را به وحدت و هماهنگی با ریاست دعوت کردم و به گونه‌ای وانمود کردم که نظر من نسبت به دانشجویان نظر پدر و فرزندی است».

وی همزمان با تصدی این مسئولیت، به تدریس در دانشگاه نیز اشتغال داشت. ایشان معتقد بود، صِرف دانش علمی‌ و کاربردی محض برای موفقیت در امر تدریس دانشجویان، کافی نیست؛ بلکه ایجاد ارتباط صمیمی‌ با دانشجو و بکارگیری روش‌هایی برای جلوگیری از یک نواخت شدن کلاس که باعث خستگی و بی رغبتی دانشجو به درس می‌شود، همگی عواملی است که در بالابردن بازدهی تدریس بسیار مفید است. به همین جهت، کلاس‌های درس ایشان بسیار باطراوت و شاهد حضور فعالانه دانشجویان بود. نکته قابل توجه دیگر این که از طرف دانشگاه به ایشان پیشنهاد شد تا برای اعطای مدرک دکترا، رساله‌ای را تهیه و تدوین کنند و ایشان علی رغم مشغله‌های فراوان، با ارائه رساله‌ای تحت عنوان «قسامه» موفق به تطبیق مدرک دکترا و اخذ رتبه استاد یاری در رشته الهیات و معارف اسلامی ‌شد.^[25]

فرزندان

آیت الله ایمانی در سال 1330 ش با دختر مرحوم حجة الاسلام حاج شیخ احمد عاصی لاهیجی (پدر گرامی ‌حاج آقا عاصی مداح معروف قم) ازدواج نمود که ثمره ازدواج وی پنج فرزند (4 پسر و یک دختر) است که اسامی ‌پسرانش عبارتند از:

1. محمدجعفر ایمانی، حقوقدان.
2. دکتر محمدحسین ایمانی، دکترای رشته اقتصاد و استاد دانشگاه.
3. محمدرضا ایمانی، کارمند.
4. حجة الاسلام رسول ایمانی.

وفات

آیت الله ایمانی بعد از عمری تلاش در راه خدمت به اسلام و محرومان و ستمدیدگان به خصوص در مسند شریف قضاوت، بعد از تحمل بیماری طولانی، سرانجام در آبان 1378 ش دارفانی را وداع گفت و مرغ روحش به ملکوت اعلی پرواز کرد. پیکر پاکش با تجلیل فراوان، از مسجد امام حسن عسکری علیه‌السلام تا حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها تشییع گردید و آن گاه حضرت آیت الله آقای محمدتقی بهجت، دامت برکاته بر آن بدن شریف نماز گذارد.

وی در گلزار شهدای قم علی بن جعفر علیه‌السلام در جوار شهدای گلگون کفن وطن اسلامی‌مان رخ در نقاب خاک کشید. مجالس فراوانی از طرف خانواده محترم، دوستان و ارادتمندان، حضرت آیت الله محمدتقی بهجت، جامعه مداحان و بازاریان محترم قم، قوه قضائیه و دیوان عالی کشور، دانشگاه تهران در قم و تهران منعقد گردید. در گیلان نیز مجالس فراوانی از سوی عالمان و بازاریان و کسبه، به خصوص در شهرهای لاهیجان و آستانه اشرفیه و نیز در روستاهای لاهیجان، از سوی مردم آن سامان و با حضور مرحوم آیت الله احسان بخش، نماینده ولی فقیه در گیلان و امام جمعه رشت و استاندار و سایر مقامات محلی و ائمه جمعه و جماعات استان گیلان برگزار و با شکوه خاصی از خدمات آن مرحوم تجلیل شد. روحش شاد.^[26]

پانویس

1. ↑ «شَعربافان» محله‌ای است در جنوب شرقی شهر لاهیجان که به نام «شعربافان محله» معروف است این ناحیه، محله بافندگان و نساجان پارچه‌های ابریشمی ‌بوده و در قدیم، در حدود چهارهزار و اندی چرخ‌های ابریشم‌کشی و دستگاه‌های بافت پارچه‌های ابریشمی ‌در این محله بکار می‌پرداخته و چون به ابریشم «شَعر» نیز می‌گویند، بدان سبب، این محله به «شعربافان» یا «شعرفاف محله» شهرت یافته است از آستارا تا استرآباد، دکتر منوچهر ستوده، ج 2، ص 77؛ ولایت دارالمرز گیلان، هلرا بینو ترجمه جعفر خمامی‌زاده، ص 248.
2. ↑ منظور شیعه و مذهب جعفری دارند.
3. ↑ این مدرسه با مدیریت آیت الله حاج شیخ مهدی مهدوی لاهیجانی اداره می‌شد.
4. ↑ در سابق معمول بود که شرح لمعه فقط برخی از کتاب‌های آن همانند صلاة، صوم، زکاة، خمس، حج، ارث، نکاح، طلاق و اجاره، وکالة، متاجر و را می‌خواندند و سایر آن را که اغلب قواعد فقهی را شامل می‌شد تدریس آن معمول نبود زیرا کاربرد عملی نداشت و مرحوم صدوقی همانند سایر مدرسین کتب متداول لمعه را تدریس می‌کردند.
5. ↑ آقا سید محمد یمنی جد مادری قطب الدین محمد اشکوری دیلمی ‌لاهیجی صاحب تفیسر «شریف» است وی شش قرن قبل از ترس پادشاه روم، برای حفظ مذهب، با فرزندانش از یمن وارد قزوین شد که مورد اکرام فراوان شاه طهماسب صفوی واقع شد؛ ولی به علت ناسازگاری آب و هوا، به امر سلطان به لاهیجان مهاجرت و بعد از مدتی وفات یافت مرقدش زیارتگاه مردم و گورستان مهم لاهیجان در جوارش واقع است. ر.ک: اعلام الشیعه، قرن 12، ص 697 برای آگاهی بیشتر از شرح زندگانی این سید جلیل القدر ر.ک: سادات متقدمه گیلان، محمد مهدوی لاهیجانی.
6. ↑ بر اساس نسخه خطی به قلم آیت الله سید احمد کیسمی‌ (1237-1300 ق) در کتابخانه آیت الله قربانی نماینده ولی فقیه گیلان و امام جمعه رشت قدمت این مدرسه، بیش از دو قرن است او می‌گوید: زمانی که من وارد این مدرسه شدم، جمعی از افاضل، مانند میرزا حبیب الله رشتی در این مدرسه مشغول تحصیل بودند جهت اطلاع بیشتر ر.ک: پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، محمدعلی قربانی، ص 780.
7. ↑ از آستارا تا استرآباد، ج 2، ص 78.
8. ↑ سفرنامه میرزاحسین فراهانی، ص 333؛ لاهیجان به شهر ابریشم تعبیر شده است ر.ک: فرهنگ معین، ج 6، ص 1798؛ لغت نامه دهخدا، ج 36، ص 86؛ فرهنگ نفیسی، ج 4، ص 2934؛ برهان قاطع، ج 3، ص 1873؛ جغرافیای کامل ایران، ج 2، ص 1030.
9. ↑ پیام حوزه نشریه شورای عالی حوزه علمیه قم، ش 14، سال 1376، مقاله حوزه علمیه لاهیجان توسط اینجانب تدوین و به چاپ رسیده است.
10. ↑ عالم محقق آیت الله شیخ محمد مهدوی لاهیجانی در سال 1317 ق در لاهیجان متولد شد وی تحصیلات مقدمات و سطوح را در لاهیجان و رشت به اتمام رسانید و به اتفاق برادرش به نجف اشرف عزیمت کرد و نزد آیات عظام اصفهانی، عراقی، نائینی، بلاغی و تلمذ نمود و به درجه بلند اجتهاد نائل گردید وی در سال 1394 ق به لاهیجان رفت و در این شهر مأوا گزید و مشغول تألیف و تصنیف گردید و به پاره‌ای از امور مذهبی مشغول گشت آیت الله قربانی می‌گوید: به حق، معظم‌له مصداق فرموده معصوم علیه‌السلام: یذکرکم الله رؤیته، بود، مرد عمل، علم، عبادت، قلم و تحقیق بود و این شهر کمتر عالمی ‌به این جامعیت به خود دیده است ایشان بیش از 60 اثر دارند که از تألیفات وی «سادات متقدمه گیلان»، «جغرافیای گیلان»، «رجال دو هزار ساله گیلان» به چاپ رسیده است وی در سال 1403 ق رحلت کرد و در لاهیجان مدفون گردید ر.ک: نام ها و نامدارها، جهانگیر سرتیپ پور، ص 447؛ تراجم الرجال، سید احمد حسینی اشکوری، ص 142.
11. ↑ گنجینه دانشمندان، ج 7، ص 14؛ مجله حوزه، ش 58، مهر و آبان، 1372 ش.
12. ↑ شرح حال کوتاهی از زندگانی آیت الله ایمانی توسط فرزند معظم‌له حجة الاسلام رسول ایمانی در اختیارم گذاشته شد که از آن نهایت بهره‌برداری گردید.
13. ↑ مصاحبه نگارنده با آیت الله حاج شیخ محمدعلی فیض گیلانی، عضو محترم جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
14. ↑ خبرگان ملت.
15. ↑ مصاحبه با آیت الله فیض گیلانی.
16. ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج 3، ص 174.
17. ↑ مصاحبه نگارنده با دکتر محمدحسین ایمانی.
18. ↑ همان.
19. ↑ جزوه آقای رسول ایمانی و مصاحبه با دکتر محمدحسین ایمانی.
20. ↑ همان.
21. ↑ مصاحبه با حجة الاسلام رسول ایمانی.
22. ↑ همان، ص 6.
23. ↑ مصاحبه با آیت الله فیض گیلانی.
24. ↑ مصاحبه با حجة الاسلام رسول ایمانی.
25. ↑ موضوع سعایت از طلبه‌های شمال را اینجانب از زبان برخی از اعلام بزرگوار شنیده‌ام که بیان مرحوم ایمانی از همه آقایان محترمتر بوده است ما همواره در بیوت آقایان مشکل داشته و داریم و این نکته باید ذکر شود چیزی از قداست حوزه کم نمی‌کند.
26. ↑ جزوه شرح حال آیت الله ایمانی.

منابع

محمدتقی ادهم نژاد لنگرودی، ستارگان حرم، جلد 19، صفحه 12-39