حجت‌الاسلام امیر صالِحی، کارشناس فقه مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی

***نسیم معرفت***

بسم الله الرحمن الرحیم

*** ادله اِعتِبارِابزارِجدیدمثل تلسکوب دررُؤیتِ هِلالِ ماهِ قمری+آیت الله شیخ محمدجوادفاضل لنکرانی+با اصلاحات و اضافات و توضیحات لازم توسّط آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری لشت نشایی  گیلانی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/650 .+کلیک کنید .

آیت الله شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (عَلَیهِمُ السَّلامُ) معتقد است: در رُؤیت هلال، فرقى بین چشم غیرمُسلَّح و چشم مُسلَّح نمى‌کند؛ و از این جهت، رؤیت با تلسکوپ هم کافى است؛ همانطورى که با عینک و دوربین شکارى و مانند آنها کافى است.

شبکه اجتهاد: از مسائل مورد بحث در عصر حاضر، اعتبار و یا عدم اعتبار وسائل و آلات جدید در رُؤیت هلال است. با پیدایش وسائل جدیدی همچون دوربین و تلسکوپ، این پرسش نیز مطرح شده که دیدن هلالِ ماه با ابزار و وسایل پیشرفته مثل تلسکوپ، آیا همانند دیدنِ ماه با چشم معمولی که در این بحث از آن به چشم عادی و غیر مُسلَّح یاد می‌شود است؟ به عبارت دیگر، آیا رُؤیت با چشم مُسلَّح کافی است  یا نه ؟

فهرستِ مطالب مورد بحث : 1- تحریر محلّ نزاع 2- تعریف هلال 3- دلایل مُوافقین رُؤیت با چشم مُسلّح 4- ادلّه مُخالفین رؤیت با چشم مسلّح 5- ادّعاى اوّل: انصراف 6-  اشکالات انصراف 7-  تحلیل روایات 8-  نتیجه 9- جمع‌بندى بخش اوّل 10-  ادّعاى دوّم: طریقیّت و موضوعیّت 11-  موضوع رؤیت 12-  اشکالات و توهّمات مُنکرین رؤیت با چشم مسلّح 13-  اشکال اوّل 14-  اشکال دوّم 15-  اشکال سوّم 16- اشکال چهارم 17-  اشکال پنجم .

***  بعید نیست از مجموع روایات بتوانیم این مطلب را استفاده نماییم که در زمان گذشته، تنها راه حصول یقین [یا اطمینان] فقط رؤیت بوده، و مُحاسَبات فَلَکی حتّی برای خود مُحاسَبَه کننده یقین آور نبوده است، تا چه رسد به دیگران. در این روایات [در باب رؤیت هلال] نیز مسأله ظن و گمان ، مورد نفی واقع شده است؛ ولی در زمان حاضر که مُحاسَبات دقیق فَلَکی موجب اطمینان و علم است، چه بسا بتوان به آن اعتماد نمود. از این رو، چنانچه بر طبق مُحاسَباتِ دقیق در غروب یکی از روزها ، ماه از تَحتُ الشُّعاعِ خورشید خارج شود، آن شب می‌تواند اوّل ماه قمری باشد و از این جهت است که فقیهان قائلند چنانچه از طریق مُحاسَبات، به شروع ماه جدید اطمینان شود، همین اطمینان کفایت می‌کند. به عبارت دیگر، نکته دقیق و قابل توجّه آن است که شارع در مورد شروع ماه قمری، هیچگونه اِعمال تعبّدی ننموده است؛ به گونه‌ای که بین ماه قمری و ماه شرعی فرق وجود داشته باشد. فقط تنها نکته‌ای را که شرط کرده آن هم برای وجوب روزه نه برای شروع ماه ، اعتماد نکردن بر شکّ، ظَنّ و رأی و گمان است و به جز آن، هیچگونه تعبّدی را اِعمال نکرده است.

تحریر محلّ نزاع

پیش از بررسی نظریه‌ها و مُستندات آن ها، لازم است محلّ نزاع کاملاً مشخّص گردد . از نظر واقعی و تکوینی دو حالت مهمّ برای ماه وجود دارد :

الف) مُقارَنَه: زمانی است که ماه تحت شعاع خورشید قرار می‌گیرد [و به اصطلاح به  مُحاق می رود] و به هیچ وجه با چشم معمولی قابل رُؤیت نیست.  [علم نجوم  ثابت کرده است که ماه در حرکت انتقالی خود به دَور زمین که از غرب به سوی شرق جریان دارد برخلاف حرکت خورشید که از مشرق به مغرب است ،  هر 30 روز یک‌بار بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و در این حال به سبب مُقارنه با خورشید و تابش آن ، تاریک و ناپیدا و به اصطلاح در مُحاق قرار می گیرد و با خروج از حالت مُقارَنَه و مُحاذاتِ با خورشید و حرکت به سمت شرق قابل رُؤیت می‌شود .در  زمان ها و اَعصار گذشته مردم در غروب روز بیست و نهم ماه به بالای تپّه ها یا پشت بام ها می‌رفتند و هِلالِ ماه را در اُفُقِ غربی جستجو می‌کردند ولی امروزه با فراهم بودن انواع نرم افزار‌ها و ابزار‌های مُحاسباتی ، کارشناسان نجومی و تیم های متخصِّص و مخصوصِ اِستهلالِ ماه از سوی مراجع عظام بویژه از سوی مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العُظمی امام سید علی خامنه ای هر ساله در رابطه با ماه مبارک رمضان  در غروب بیست و نهمین روز ماه قمری برای رُؤیت هلال اقدام می‌کنند .]

ب) ولادت: زمانی است که ماه از مُحاق و تحت الشُّعاع خارج می‌شود [ ولادتِ ماه یعنی اینکه ماه از خطّ فاصله میان زمین و خورشید عبور کند و از مُحاق خارج گردد ] و ماه نو و جدید آغاز می‌گردد؛ و در لغت و عُرف از آن به هِلال تعبیر می‌کنند. به عبارت دیگر، اوّلین زمان ولادت، همان اوّلین زمان از هِلال خواهد بود.

آنچه به عنوان ملاک در روایات وارد شده ، عنوان مُرکّب «رُؤیَةُ الهِلال» است. در این عنوان دو کلمه «رُؤیَت» و «هِلال» وجود دارد که لازم است هر دو عنوان توضیح داده شود . در مطالب بعد ، نسبت به تعریف رُؤیت و این که آیا دارای طریقیّت است یا موضوعیّت و آیا از نظر سبب [سببِ رؤیت مثل دیدن با چشم عادی و یا با دوربین و تلسکوب] ، اطلاق دارد یا خیر؟ بحث خواهیم کرد. بنابراین، آنچه در این بخش مورد توجّه قرار می‌گیرد ، کلمه «هِلال» است که به همان معنای «ماه نو و جدید» و  ولادت ماه می‌باشد . گرچه از برخی عبارات [فقهاء و کارشناسان] استفاده می‌شود که ممکن است بین زمان ولادت و تحقّق هلال فاصله باشد و از هنگام ولادت در اثر شدّت ضعف نور باید مقداری فاصله شود تا هلال تحقّق پیدا کند ، امّا ظاهراً به مجرّدِ ولادت ، هلال ماه آغاز می‌شود . [  باید توجه داشت که براساس روایاتِ مربوط به رُؤیت هلال ، رُؤیت ، ملاکِ ثبوتِ ماه است نه تولُّد ماه زیرا ممکن است ماه ، ولادت پیدا کرده باشد ولی قابل رُؤیت نباشد]

تعریف هِلال

هِلال در لغت به معنای ماهِ نو است ؛ هرچند برخی ماهِ دوشبه تا شب سوّم و برخی تا شب هفتم را نیز هِلال نامیده اند. «1» در لِسانُ العَرَب آمده است :

اَلهِلالُ غُرَّةُ القَمَرِ حَتَّی یُهِلَّهُ النّاسُ [حِینَ یُهِلُّهُ النّاسُ] فِی غُرَّةِ الشَّهرِ وَ قِیلَ یُسَمَّی هِلالاً لِلَیلَتَینِ مِنَ الشَّهرِ ثُمَّ لایُسَمَّی بِهِ إِلَی أَن یَعُودَ فِی الشَّهرِ الثّانِی ، وَ قِیلَ یُسَمَّی بِهِ ثَلاثُ لَیالِِ ، ثُمَّ یُسَمَّی قَمَراً.«2»

از این عبارت روشن می‌شود که از هنگام ولادتِ ماه ، یعنی از همان شب اوّل ، عنوان هِلال بر ماه صدق می‌کند؛ زیرا، عنوان «اِبن لَیلَتَین» [ یا «اِبن ثَلاث»: فرزند سه شب که در باره هلال ماه گفته می شود] به معنای فرزندِ دو شب ،  و به عبارت دیگر شب اوّل و دوّم است . در نتیجه، در شب اوّل که ماه از مُحاق خارج شده است، هِلال بر آن صدق می‌کند هرچند که مردم آن را ندیده باشند. [البته اطلاق هلال به محض خروج ماه از مُحاق ، که قابل رؤیت نیست ، اطلاقی مَجازی و مُسامِحی است نه واقعی و حقیقی] تعبیر «حَتَّی یُهِلَّهُ النّاسُ» به عنوان مُقوِّم این معنی نیست؛ بلکه از آثار غالبی آن می‌باشد. شاهد این مطلب آن است که «اَلقامُوسُ المُحیط»«3» هِلال را به «غُرَّةُ القَمَر» [آغاز و پیدایشِ و یا روشنی ماه] معنی کرده و تعبیر «حَتَّی یُهِلَّهُ النّاسُ» در آن وجود ندارد. سپس آورده است : قالَ اَبُو إِسحاقِِ وَ الَّذِی عِندِی وَ ما عَلَیهِ الأَکثَرُ ، أَن یُسَمَّی هِلالاً إِبنُ لَیلَتَینِ [أَن یُسَمَّی إِبنُ لَیلَتَینِ هِلالاََ]، فَإِنَّهُ فِی الثّالِثَةِ یَتَبَیَّنُ ضَوءُهُ . بنابراین، در همان ابتدا که نور ماه بسیار ضعیف بوده و به گونه‌ای نیست که بر سیاهی آسمان غلبه کند ، هلال صادق است.

در «صِحاحُ اللُّغَة» آمده است: «اَلهِلالُ أَوَّلُ لَیلَةِِ وَ الثّانِیَةُ وَ الثّالثَِةُ ثُمَّ هُوَ قَمَرُُ».«4» در این عبارت نیز اوّلین شب را از هلال می‌داند؛ و در واقع، عنوان هلال دارد. از سوی دیگر عبارت «حَتّی یُهِلَّهُ النّاسُ» نیز در آن وجود ندارد.

بنابراین، هلال یک معنای لُغَوی روشن دارد . این مطلبِ معروف نیز که هلال را از این جهت هلال می‌گویند که هرگاه مردم آن را ببینند فریاد می‌زنند هرچند از اِبنُ الأَعرابی در لِسانُ العَرَب آمده است  ولی در هِلالِ محلّ بحث ، اعتباری ندارد.

در «صِحاحُ اللُّغَة» هم چنین آمده است : «وَ یُقالُ أَیضاً : اُستُهِلَّ هُوَ بِمَعنَی تَبَیَّنَ وَ لا یُقالُ أُهِلَّ»؛ در این عبارت اِستِهلال را به تَبَیُّن و ظهور تفسیر نموده است؛ چرا که اگر شخصی اِستِهلال کند ولی هلال را رُؤیت ننماید [هِلال به تَبَیُّن و ظُهور نرسد]، اِستِهلال صدق نمی‌کند. امّا نکته قابل توجّه آن است که در روایات، اِستِهلال، ملاک برای حکم نیست و آنچه دخالت دارد هِلال و رُؤیَةُ الهِلال است.

نکته دیگری که باید به آن توجّه داشت، این است که اگر بر فرض بپذیریم در معنای حقیقی هلال، ظهور و روشنی به حدّی که مردم ببینند و فریاد بزنند، معتبر باشد، در جای خود ثابت شده که در تحقّق عنوان، وجه تسمیه دخالت تامّ ندارد. به این معنی که اگر در موردی وجه تسمیه هم صدق نکند، عنوان می‌تواند محقّق شود . [به عبارت دیگر در شب اوّل که ماه از مُحاق خارج شده است، عُنوانِ هِلال مُحقَّق می شود اگر چه وجه تسمیه هلال به معنای فریاد زدن بر آن صدق نکند . کلمه هِلال و اِستِهلال در لُغت معانی گوناگونی دارد و اینکه چرا به هلال ماه ، هلال می گویند وجه تسمیه هایی هم برای آن بیان کرده اند] نتیجه آن که هِلال از همان هنگام ولادت آغاز می‌شود و آیه شریفه «یَسْئَلُونَکَ عَنِ اْلأَهِلَّةِ… »(سوره بقره آیه189) نیز به طور قطع شامل چنین هلالی خواهد بود.

[ سؤال : آیا با مُحاسَبات دقیق مُنجِّمین ، ولادتِ ماه تعیین می شود ؟ به عبات دیگر آیا] همانطوری که مُنجِّمین مُقارَنَه را از طریق مُحاسَبات دقیق تعیین می‌کنند، ولادت را نیز می‌توانند از همان طریق تعیین کنند؛   [پاسخ] امّا اوّلاً اینگونه مُحاسَبات به خودی خود و با قطع نظر از این که مُفید اطمینان است یا نه؟ حُجّیّت شرعی ندارد؛ و ثانیاً در ادلّه ، «رُؤیت» ، ملاک قرار داده شده است. بنابراین نمی‌توان به آن اعتماد کرد و باید گفت که ظاهراً ملاک، رُؤیت و دیدن هلال است .

حال ، بحث در این است که اگر همین هلال که زمانِ ولادتِ ماه است، با تلسکوپ دیده شود به طوری که هیچ تغییری در واقع به وجود نیاورد و فقط هلال واقعی را نشان دهد، آیا چنین دیدنی حُجّیّت دارد؟ در کلمات برخی از بزرگان مانند مرحوم مُحقِّق خوئی(ره) نسبت به هلال محلّ بحث چنین آمده است : کَونُ الهِلالِ عِبارَةََ عَن خُرُوجِهِ عَن تَحتِ الشُّعاعِ بِمِقدارِِ یَکُونُ قابِلاً لِلرُّؤیَةِ وَ لَو فِی الجُملَةِ . در تعریف هلال ،  علاوه بر خروج از تحت الشُّعاع فرموده اند : باید مقداری هم از خورشید فاصله گرفته و از تحت الشُّعاع خارج شده باشد به گونه‌ای که قابل رُؤیت هرچند در برخی از مناطق باشد . به نظر ما اضافه کردن چنین قیدی [بِمِقدارِِ یَکُونُ قابِلاً لِلرُّؤیَةِ وَ لَو فِی الجُملَةِ] به تعریف هِلال دلیلی ندارد؛ و اساساً برای این مقدار، هیچ ضابطه و معیاری نداریم. و اگر بخواهیم هلال را اینگونه تعریف کنیم، شاید بتوان گفت که نزاع [بین فقهاء در باره هِلالِ ماه]، لفظی می‌شود. توضیح مطلب آن است که اگر بگوییم مراد از هِلال، چنین معنایی است که ماه به اندازه‌ای از خورشید فاصله گرفته باشد که از جهتِ شدّتِ ضعفِ نور، بِالفِعل با چشم معمولی دیده نشود، ولی قابلیّت رُؤیت از نظر علمی مُنتفی نباشد و با تلسکوپ یا دوربین دیده شود؛ در این صورت، حتماً همه فقیهان باید قائل به کفایت و صحّت آن شوند. گرچه ظاهر فتاوا آن است که در این فرض [خُروجِ ماه از تَحت الشُّعاعِِ خورشید به گونه ای که قابلیّت رُؤیت با تلسکوب و مانند آن را داشته باشد] نیز چون رُؤیت با چشم عادی محقّق نشده است، کفایت نمی‌کند؛ امّا حقیقت آن است که اگر اطمینان داشته باشیم که ماه چندین ساعت است که از تحت الشُّعاع خارج شده و به عبارت دیگر، چندین ساعت از هلال ماه می‌گذرد، آن شب اوّلین شب از ماه قمری خواهد بود و دیگر مَجالی برای تأمّل باقی نمی‌ماند.

در صورتی که کسی این ادّعا [اول ماه بودن بر طبق تعریف مُحقِّق خویی] را نپذیرد و چنین فرضی [خُروجِ ماه از تَحت الشُّعاعِِ خورشید به گونه ای که قابلیّت رُؤیت با تلسکوب و مانند آن را داشته باشد] را هم در محل نزاع داخل بداند، نتیجه آن می‌شود که باید بحث را به طور کلّی تر مطرح کنیم، به گونه‌ای که دو صورت زیر را نیز شامل شود:

صورت اوّل: ولادتِ ماه آغاز گردیده است؛ ولی به گونه‌ای است که طبق مُحاسَبات فَلَکی، امکان رؤیت با چشم معمولی در آن وجود ندارد؛ یعنی ماه در همان لحظات اوّلیه خروج از تحت الشُّعاع باشد.

صورت دوّم: این که مقداری [فرضاََ چند ساعتی از تحت الشُّعاعِ خورشید] فاصله گرفته باشد؛ به گونه‌ای که از نظر مُحاسبات فلکی، امکان رُؤیت با چشم معمولی بسیار ضعیف باشد؛ امّا امکان آن به طور کلّی  [اگرچه با دوربین و تلسکوب]  منتفی نباشد و بِالفِعل هم رؤیت معمولی حاصل نشود.
[ ولی به گونه ای است که فی الجمله اگر چه در برخی از مناطق قابلیت رؤیت را دارد : بِمِقدارِِ یَکُونُ قابِلاً لِلرُّؤیَةِ وَ لَو فِی الجُملَةِ]

در این دو صورت که باید گفت در کلمات دیگران که در این باره بحث نموده اند، بین آن ها هیچ تفکیکی نشده است و حال آن که گفتیم صورت دوّم  [که متضمِّن قیدِ «بِمِقدارِِ یَکُونُ قابِلاً لِلرُّؤیَةِ وَ لَو فِی الجُملَةِ» است] می‌تواند از محل نزاع خارج باشد [و در این صورت نزاع بین فقهاء ، لفظی باشد نه واقعی] . حال چنانچه با ابزار و تلسکوپ ، هلال رؤیت شود ، آیا چنین رؤیتی اعتبار دارد؟ در این بحث، به مشهور فقیهان نسبت داده شده که رؤیت با چشم مسلّح کفایت نمی‌کند؛ امّا از آنجا که این بحث از مَباحِث مُستَحدَثَه است و سابقه استفاده از چشم مسلّح به زمان نه چندان دور باز می‌گردد حتّی به صورت دقیق تر، همانطور که در برخی از نوشته‌ها آمده است باید گفت که استفاده ضابطه دار و روش مند از ابزار برای رؤیت هلال، عُمری بیش از چند دهه ندارد ، لذا نمی‌توان شهرت معتبر بین فقیهان را که همان شهرت میان مُتقدِّمین است ادّعا نمود . البته در بین فقیهان معاصر این شهرت وجود دارد ، امّا برای استدلال معتبر نیست . ...   ....  .....

. ...   ....   ...... ....

....   ....    .....   ادامه  مطلب  + رجوع به سایت حکیم زین العابدین عسکری لشت نشایی  گیلانی رشتی
 

*** ادله اِعتِبارِابزارِجدیدمثل تلسکوب دررُؤیتِ هِلالِ ماهِ قمری+آیت الله شیخ محمدجوادفاضل لنکرانی+با اصلاحات و اضافات و توضیحات لازم توسّط آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری لشت نشایی  گیلانی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/650 .+کلیک کنید .

*** ادله اِعتِبارِابزارِجدیدمثل تلسکوب دررُؤیتِ هِلالِ ماهِ قمری+آیت الله شیخ محمدجوادفاضل لنکرانی+با اصلاحات و اضافات و توضیحات لازم توسّط آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری لشت نشایی  گیلانی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/650 .+کلیک کنید .

 ***بیست نُکته در رابطه با قتل فجیع رُومینا اَشرفی حَویقی تالشی گیلانی توسط پدرش+نوشته دکتر احمد حاجی ده آبادی دانشیار دانشگاه تهران+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/651 .+کلیک کنید .

***نسیم معرفت***

***حوزه علمیه باید آینده پژوهی داشته باشد و گرنه در جا می زند!!!+حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن وحدتی شُبَیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رَضَوی+هشتم خرداد 1399 .شبکه اجتهاد+کلیک .

* آخرین اخبار+ شبکه اجتهاد +کلیک

مشکل ما در مطالعات فقهی مشکلِ کمبود شناخت نسبت به موضوعات بیرونی است. در مسائل اجتماعی موضوعات را باید آنگونه که هست بشناسیم. ما نمی‎توانیم دَرِ حُجره را ببندیم و بگوییم اگر این‌طور باشد آن‌طور است. حکم بدهیم به نحوه قضیه ‌شرطیه؛ بلکه باید ورود بکنیم. اگر فقیه می‎خواهد فتوای او کارگشا باشد چاره‎ای جز این نیست که در موضوعات ورود بکند و موضوعات را آن‌گونه که هست بشناسد. ....   ..... باید تقسیم کار بکنیم. دیگر گذشته زمان اینکه یک مجتهدی بخواهد از ابتدای طهارت تا آخر دیات مطالعه بکند، فتوا بدهد و فتوایش هم بتواند معیار عمل خارجی قرار بگیرد !  ....    .....   منابع فقه ما متناسب با نیازهای امروز نیست. مسائل مُستَحدَثَه‎ای که آخِر تَحریرُ الوسیله (از مرحوم امام خمینی) و مِنهاجُ ‌الصّالحین (از مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم خویی) و این‌هاست هرکدام این‌ها بابی است. باید ابواب فقه به‎روز بشود؛ محتوای فقه به‎روز بشود و این هم البته یک مکانیزمی دارد که راجع به این‌ها ما فکر کردیم؛ حتی طرح مکتوب داریم. این‌ها را در آینده‎پژوهی دوستان ما در نظر بگیرند.

 اگر ما بخواهیم در زمان خودمان زندگی کنیم به آینده هم کاری نداشته باشیم، چون فردا شود فکر فردا کنیم، غلط است. ما اگر بخواهیم تکامل پیدا بکنیم، باید اُفق 700 دانه را نگاه بکنیم؛ «أنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کلِّ سُنْبُلَهٍ مِائهُ حَبَّهٍ».( بقره، آیه 261) باید تا آنجا برسیم. اگر ما بخواهیم به وضع موجودمان بسنده کنیم، آن تکامل رخ نمی‌دهد. اگر همین باشد، خیلی عقب هستیم. مَهدویّت یعنی آینده ‌روشن. به نظر من، ما که ایمان به مَهدویّت داریم، ما که ایمان به آینده ‌روشن داریم، باید در تراز آینده ‌روشن برنامه‎ریزی بکنیم و لازمه‎اش این است که سوار بر موج بشویم. ما آینده را ببینیم و متناسب با آینده ‌روشنمان ، آن افق کامل ، برنامه‎ریزی و حرکت بکنیم . مطلوب این است. اگر ما بگوییم در زمان حرکت می‌کنیم، درجا می‎زنیم و به کمال مطلوب نمی‎رسیم. همت بلند دار که مردان روزگار از همت بلند به جایی رسیده‌اند. این تعالیم اهل‌بیت  (عَلَیهِمُ السَّلامُ) ما هست که فرمودند باید افق‎های بلند را شما نگاه بکنید. الآن همین تجربه ‌آینده‎پژوهی در حوزه ‌مسائل نظامی ببینید چقدر توفیق به ما داده است! در غیر این صورت حوزه ناکارآمد جلوه می‎کند . اگر ما بخواهیم در زمان هم حرکت کنیم، ناکارآمد خواهیم بود؛ چون تحولات دیگر دست ما نیست، ما باید راه را باز کنیم؛ ما باید سوار بر موج بشویم و اگر می‎خواهیم سوار بر موج بشویم، باید آینده‎پژوهی داشته باشیم.

***حوزه علمیه باید آینده پژوهی داشته باشد و گرنه در جا می زند!!!  +حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن وحدتی شُبَیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رَضَوی+http://ijtihadnet.ir/%d8%a8%d8%a7%db%8c%d8%af-%da%86%db%8c%d9%86%d8%b4-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-/+هشتم خرداد1399 . .+شبکه اجتهاد+کلیک کنید .

************************************

*** موضوعات و عناوین فقهی و اقتصادی و اعتقادی و سیاسی و تحلیلی شبکه اجتهاد+مشهد مقدس+تنظیم توسط استاد سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+رجوع کنید به سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/639 .+کلیک کنید .

*** موضوعات و عناوین فقهی و اقتصادی و اعتقادی و سیاسی و تحلیلی شبکه اجتهاد+مشهد مقدس+تنظیم توسط استاد سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+رجوع کنید به سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/639 .+کلیک کنید .

*** موضوعات و عناوین اخلاقی و تربیتی و اجتماعی و اعتقادی و حدیثی+پایگاه اندیشوران حوزه+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

*** عناوین و موضوعات اخلاقی،تربیتی ، اجتماعی، سیاسی...+وبلاگ نسیم معرفت+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

*** مطالب حضرت آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی گیلانی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/623 . +کلیک کنید

***کتابخانه اینترنتی آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی ....+کلیک کنید

*** تفسیر سوره کهف توسط آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+ بر اساسِ «متنِ عربی کتابِ اَلمیزان جلد 13.علامه طباطبایی»+سایت سعادت میرقدیم ها+کلیک کنید  +

http://saadatmirghadimha.rzb.ir/post/8 .

 
***مقصوداز رَحِم دربحث لزوم ووجوب صِلَه اَرحام چیست؟+آیت الله محمد جوادفاضل لنکرانی+با اصلاحات  و حواشی  و اضافات توسط : آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/628 .+کلیک کنید .

***چراآیت الله بروجردی درباره اعدام نوّاب صفوی و...توسط شاه کاری نکرد؟!!!+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+http://nasimemarefat.parsiblog.com/Posts/5136/ .+کلیک کنید .

***چراآیت الله بروجردی درباره اعدام نوّاب صفوی و...توسط شاه کاری نکرد؟!!!+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+http://nasimemarefat.parsiblog.com/Posts/5136/ .+کلیک کنید .

***نقد کتاب بررسی راه‌های مَحرمیّت از دیدگاه فقه امامیه+کتاب بررسی راه های مَحرمیّت از دیدگاه فقه امامیّه به قلم حجت الاسلام حسن عالمی طامَّه+[فَإِذا جاءَتِ الطَّامَّةُ الْکُبْرى‌ *یَوْمَ یَتَذَکَّرُ الْإِنْسانُ ما سَعى‌ «سوره نازعات آیه 34 و 35»]....این کتاب اما گرفتار ضعف‌ها و خطاهای قابل توجه و گاه غیرقابل گذشت شده است....+حجت الاسلام سید ضیاء مُرتَضَوِی+1395 .+http://ijtihadnet.ir/%d9%86%d9%82%d8%af-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%b1%d8%a7%d9%87%e2%80%8c%d9%87%d8// .+شبکه اجتهاد+کلیک کنید .

**** آیاامام حسین(ع)برضدایرانیان وشیعیان ایرانی سخن گفته است؟!!!+آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی گیلانی+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی +http://hakim-askari.rozblog.com/post/637 .

*** ربا در تسهیلات خُرد بیشتر است/ نظام بانکی پاسخگوی نگرانی‌ مراجع باشد+محمد رضا مُروِّجی+شبکه اجتهاد+http://ijtihadnet.ir/%d8%b1%d8%a8%d8%a7-%d8%af%d8%b1-%d8%aa%d8%b3%d9%87%db%8c%d9%84%d8%a7/ .+کلیک کنید .

** علامه طباطبایی و تحکیم ولایت فقیه+علامه مصباح یزدی+نسیم معرفت +http://nasimemarefat.parsiblog.com/Posts/5188/ ..+کلیک کنید .

*** ترانه عشق +پایگاه اندیشوران حوزه +آیت الله سید اصغر سعادت میر قدیم لاهجی+http://saadat.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=12070 ..+کلیک کنید .

*** ترانه عشق +پایگاه اندیشوران حوزه +آیت الله سید اصغر سعادت میر قدیم لاهجی+http://saadat.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=12070 ..+کلیک کنید .

***بررسی تفویض ولایت از سوی فقیه و لزوم احراز عدالت مدیران+حجت‌الاسلام علی آقا پیروز مدیرگروه مدیریت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی در مقاله‌ای با عنوان «بررسی تفویض ولایت از سوی فقیه و لزوم احراز عدالت مدیران» که در  فصلنامه علوم سیاسی(شماره 76) منتشر شده است به بررسی آن پرداخته است+فرق تفویض و تنفیذ+قائلان به ولایت مطلقه فقیه : از جمله قائلان این نظریه، صاحب جواهر، محقق کرکی و امام خمینی هستند. براساس نظریه امام، ولایت فقیه بر پایه سه رکن ولایت قضایی، ولایت تقنینی و ولایت اجرایی (سیاسی) استوار خواهد بود که قلمرو اختیارات فقیه را در این سه حوزه مشخص و معین می‌سازد، بر پایه این فرضیه، ولایت قابل تفویض است و حق تصرف و ولایت از ولی فقیه به سطوح پایین‌تر تسری می‌یابد. + هشتم اردیبهشت 1396 .http://ijtihadnet.ir/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d9%81%d9%88%db%8c%d8%b6-%d9%88%d9%84%d8%a7%db%8c%d8%aa-%d8%a7/.+شبکه اجتهاد .+کلیک کنید .

***********************************

***اگر ضوابط استنباط از دل فقه بیرون می‌آمد…+فقاهت مطلوب کدام است؟ +دینی 1400 سال پیش در جزیره‌العرب بر آخرین رسول (ص) نازل‌شده است. ما پس از 1400 سال می‌خواهیم آن را همان‌طور که نازل‌شده، بفهمیم. چگونه و با تجهیز به چه علوم و مهارت‌هایی می‌توانیم به این فهم برسیم؟/حجت الاسلام  محمدتقی اکبرنژاد تبریزی+http://ijtihadnet.ir/%d8%a7%da%af%d8%b1-%d8%b6%d9%88%d8%a7%d8%a8%d8%b7-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%86%d8%a8%d8%a7%d8%b7-/ ..+شبکه اجتهاد+کلیک کنید .

*** عشقنامه +از استاد سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/647 ..+کلیک کنید .

*** عشقنامه +از استاد سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/647 ..+کلیک کنید .

***مجموعه مقالات وگفتمان های اقتصادی و بانکداری اسلامی+بانظارت آیت الله  سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی +سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی رشتی- (*)+http://hakim-askari.rozblog.com/cat/49 .+کلیک کنید .

*** آیا پول و اِسکناس زکات دارد ؟!!+حُجّت الاسلام سَجّاد چُوبینه شیرازی+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی+اصلاحات و اضافات توسُّط استاد سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی +http://hakim-askari.rozblog.com/post/648  . +کلیک کنید .

*** ادله اِعتِبارِابزارِجدیدمثل تلسکوب دررُؤیتِ هِلالِ ماهِ قمری+آیت الله شیخ محمدجوادفاضل لنکرانی+با اصلاحات و اضافات و توضیحات لازم توسّط آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+سایت حکیم زین العابدین عسکری لشت نشایی  گیلانی رشتی+http://hakim-askari.rozblog.com/post/650 .+کلیک کنید .