مصحف فاطمه (س) منبعی غنی برای شیعیان است

محتوای مصحف فاطمه علیهاالسلام

{نقل از پایگاه اینترنتی نصر19}

روایات مختلفی درباره محتوای مصحف فاطمه علیهاالسلام وجود دارد؛ برخی از این روایات مطالبی را نفی و بعضی دیگر مطالبی را اثبات می کند که از این قرار است:

محتوای نفی شده

با توجه به روایات اهل بیت علیهم السلام در می یابیم که مصحف فاطمه علیهاالسلام شامل بر دو قسمت، یعنی قرآن و دیگری احکام شرعی نیست. این روایات با تعبیرهای زیر آمده است:

قرآن نیست (17) گمان نمی کنم قرآن باشد (18) چیزی از قرآن در آن نیست (19) چیزی از کتاب الله در آن نیست (20) آیه ای از کتاب الله در آن نیست (21) حرفی از قرآن در آن نیست (22) و یک حرف از قرآن موجود در آن نیست (23)

از این همه تاکید و تکرار بر نفی وجود مطالب قرآنی در مصحف فاطمه در می یابیم که در زمان امام باقر و امام صادق علیهماالسلام مصحف، به معنای قرآن مکتوب بود. اما چرا امامان به آن مصحف فاطمه و نه کتاب فاطمه می گفتند؟ اگر کتاب می گفتند دیگر نیازی به این همه یاد آوری و آگاهی نداشت!

در پاسخ باید گفت: از آن رو که مصحف حضرت، بدین نام از آغاز خوانده می شد و در آن هنگام به معنای قرآن نبود، در زمان های بعد نیز همین اسم تکرار می شد. امام علی علیه السلام کتاب فاطمه را مصحف نامید: به همسرم مصحفی مشحون از علم داده شد که به کسی این دانشها داده نشد. (24)

مصحف، احکام شرعی را در برندارد ، در مورد احکام شرعی، امام صادق می فرماید: چیزی از حلال و حرام- احکام- در آن نیست. (25)

محتوای اثبات شده

روایات- به گونه تفصیل- تمام محتوای مصحف فاطمه را ذکر نکرده، بلکه عنوان ها یا برخی سخنان را بیان نموده اند. این روایات در منابع مختلفی پراکنده است و ذکر می کنند در مصحف فاطمه این مطالب آمده است:

مقام عظیم پیامبر صلی الله علیه وآله (26)

حوادثی که رخ خواهد داد (27)

نامهای انبیا و اوصیا (28)

اسامی پادشاهان و پدرانشان (29)

پی نوشت ها:

1-    بحارالانوار، ج 27، ص 371، ح 3.

2-    مکارم الاخلاق و معالیها، خرائطی، ص43، چاپ مکتبة الاسلام العالمیة، قاهره.

3-    فروع کافی، کلینی، ج3 ، ص 705، ح 2 تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ دارالاضواء، بیروت.

4-    اعیان الشیعه، ج 1، صص314- 315.

5-    سیرة الائمة الاثنی عشر، ج 1، صص96 – 97.

6-    استنصار فی النفس علی الائمة الاطهار، ص 13، چاپ دارالاضواء.

7-    اصول کافی، ج 1، ص311، تحقیق غفاری، چاپ موسسه نشر اسلامی، قم.

8-    الارشاد، شیخ مفید، ص262، چاپ بصیرتی قم کمال الدین، صدوق، ج 1، ص 312 بحارالانوار، ج 36، ص201.

9-    تهذیب الاحکام، طوسی، ج 9، ص 144، ح 50، چاپ دارالاضواء، بیروت.

10- بحارالانوار، ج 103، صص 135- 136، ح 14.

11- همان.

12- اصول کافی، ج 1، ص24، ح 2 / بحارالانوار، ج 26، ص44، ح 77.

13- بحارالانوار، ج 26، ص 39، حدیث70.

14- بصائرالدرجات، صفار، ص 153، ح 6 / اصول کافی، ج 1، ص241، ح 5

15- بحارالانوار، ج 26، ص 46، حدیث 94.

16-    حج، آیه 75/ فاطر، آیه 1 / انعام، آیه 61/ اعراف، آیه 37 / هود، آیه 69/ حجر، آیه 15 / مریم، آیه 17- 19 و…

17- بحارالانوار، ص 45، ح 30.

18-    همان، ح 79.

19- همان، ص 43، ح 39.

20-    همان، ج 47، ص 271، ح3.

21-    همان، ص 46، ح 34.

22-    همان، ج 26، ص 39، ح 10.

23- همان، ج 37، ص176 / روضةالکافی، ص 43، ح 13.

24- بصائرالدرجات، ص200، ح 2.

25- اصول کافی، ج1، ص390، ح 1.

26- بحارالانوار، ج26، ص 41، ح 72.

27- اصول کافی، ج 1، ص240، ح 2 / بحارالانوار، ج 26، ص 13، ح اول.

28- بحارالانوار، ج 47، ص32.

29- بحارالانوار، ج 26، ص 13، ح اول/ اصول کافی، ج 1، ص 242، ح 3.

30- اصول کافی، ج 1، ص 241، ح 4.

منبع : تبیان با رعایت اختصار

{نقل از پایگاه اینترنتی نصر19}

 مصحف فاطمیه چیست؟

 شایع ترین پرسش درباره این مصحف، عنوان جنجال برانگیز و شبهه ناک آن، یعنی “مصحف” است؛ زیرا چنین برمی آید که این مصحف، قرآن خاصی است. بسیاری از برادران اهل سنت می پندارند شیعه، قرآنی دیگر- جز قرآن موجود – در اختیار دارد! و گمان کرده اند مصحف فاطمه علیهاالسلام همان قرآن است! این پندار حتی در مطبوعات دنیای عرب نمایان شده است؛ برای نمونه روزنامه”آخرخبر” در سودان در تاریخ ششم رجب 1416 مقاله ای را درج کرده و مدعی شده است، شیعیان قرآنی دیگر به نام مصحف فاطمه دارند!

باید اذعان کرد وجود مصحف فاطمه ثابت شده و راهها و اسناد درستی برای اثبات آن وجود دارد؛ اما می بایست به پیرایه ها و شائبه های پیرامون آن پاسخ داد، به ویژه که تاکنون اثر مستقلی در این باره چاپ و منتشر نشده، فقط به صورت ضمنی بدان پرداخته اند.

علی بن سعید از امام صادق علیه السلام روایت می کند: به خدا سوگند، مصحف فاطمه نزد ماست و در آن حتی یک آیه از کتاب الله نیست. (1) در نتیجه باید گفت “مصحف” به معنای کتاب مجلد و شامل هر کتابی می شود و اختصاص به قرآن ندارد، گو این که معنای مشهور مصحف، قرآن است. پس از نظر لغوی نمی توان گفت مصحف به معنای قرآن است.

برخی اخبار که از کتابهای حضرت زهرا علیهاالسلام سخن می گوید، هیچ یک عنوان مصحف را بازگو نمی کند. از این رو برخی پنداشته اند مصحف همان است که در اخبار آمده و این سبب اختلاف نظر شده است. البته این احادیث، سخن از کتاب های حضرت فاطمه علیهاالسلام می کند، نه تنها از مصحف ایشان. از این رو شایسته می نماید به دیگر کتاب های منسوب به ایشان اشاره شود، تا از میان آنها به مصحف دست یابیم.

1-    کتاب اخلاقی

در احادیث کتابی با این عنوان ذکرنشده، بلکه در کتابها به مضمون آن اشاره شده است. خرائطی از مجاهد نقل می کند: ابی بن کعب به دیدار فاطمه – رضی الله عنها، دختر محمد، صلی الله علیه وسلم – رفت. فاطمه به او کتابی پوشیده در شاخه های درخت خرما نشان داد، که در آن نوشته شده بود: هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، با همسایه اش به نیکی رفتار کند. (2)

ظاهراً کسانی که گفته اند مصحف فاطمه در بردارنده معارف و اخلاق و آداب است، این احادیث را دیده اند.

2-    کتاب تشریعی

کتابی با چنین عنوانی نیز در احادیث ذکر نشده است؛ ولی امام صادق علیه السلام در پاسخ به پرسش های کارگزار منصور- خلیفه عباسی – در مدینه آنچه را می فرماید، مستند به این کتاب می کند. (3) علامه سید محسن امین این کتاب را مصحف فاطمه دانسته (4) ولی باید گفت روایاتی وجود دارد و ذکر خواهد شد که می گوید مصحف حضرت در بردارنده احکام حلال و حرام نیست، و اگر چنین احکام فقهی ذکر شده، در مصحف و روایتی دیگر از حضرت فاطمه علیهاالسلام است، که از پدر بزرگوارش پیامبر اسلام نقل کرده است. (5)

3-    لوح فاطمه

ابوالفتح کراجکی معتقد است: تمامی شیعیان در صحت محتوای این لوح اتفاق نظر دارند. (6) در کتاب کمال الدین و تمام النعمة از شیخ صدوق مضمون این لوح ذکر شده است. (7) محتوای این لوح هدیه خدا به پیامبر بوده است که پیامبر آن را به حضرت فاطمه علیهاالسلام بخشید.

4-    وصیتنامه

حضرت زهرا علیهاالسلام کتابی از خود به جا گذاشت که وصایایش را در آن نوشته بود. (9) این وصایا، امور شرعی – از جمله تکلیف هفت باغی که توسط رسول الله “صلوات الله علیه” وقف آن حضرت شده بود- نیز توصیه ها و امور سیاسی بود. (10) از جمله وصایای سیاسی حضرت، عدم حضور برخی در تشییع جنازه ایشان، معلوم نکردن محل دفن و … است. این وصایا از شمار مطالبی است که در مصحف فاطمه علیهاالسلام وجود داشته است. برخی گفته اند امام علی علیه السلام این وصایا را پس از درگذشت حضرت زهرا علیهاالسلام بر بالین وی یافت. (11)

5-    مصحف فاطمه علیها السلام

این کتاب توسط آن حضرت، املاء نشده و از این رو به آن “مصحف فاطمه” گفته اند که هدیه ای الهی به ایشان بوده است. بنابراین نویسنده یا گوینده این سخنان کیست؟ اگر محتوای این مصحف، قرآن نیست، چه چیز در آن یافت می شود؟ حجم این کتاب چقدر است؟ و…

نویسنده مصحف

امام صادق علیه السلام در جواب سوال “حماد بن عثمان” مبنی بر این که نویسنده مصحف کیست، می فرماید: امیر مومنان هر چه را می شنید، می نوشت، تا این که به صورت کتابی در آمد. (12)

املاء کننده و گوینده احادیث

خدای تعالی

برخی گفته اند گوینده سخنان موجود در مصحف، خداوند است. امام صادق علیه السلام می فرماید: خداوند آن سخنان را فرموده و بر حضرت فاطمه الهام کرده است. (13) این گونه الهام برای مادر حضرت موسی نیز وجود داشته .

فرشته

بعضی معتقدند این سخنان از فرشته ای است.

جبرئیل

در صحیحه ابوعبیده از امام صادق علیه السلام است که سخنان از آن ِ جبرئیل است. (14)

رسول خدا

امام حسین علیه السلام می فرماید: مصحف فاطمه نزد ما است. به خدا سوگند! یک حرف از قرآن در آن نیست. سخنان این مصحف از آن رسول الله و خط علی علیه السلام است. (15)

بنابراین حدیث، گوینده سخنان این مصحف، رسول الله است. علامه مجلسی در ذیل این حدیث می گوید: مقصود از فرستاده خدا، جبرئیل است. همچنان که در آیات بسیاری، به ملائکه، رسولان خدا گفته شده است. (16)

چه بگوییم سخنان این مصحف از خداست یا جبرئیل، تفاوتی ندارد، زیرا خداوند به واسطه جبرئیل، این احادیث را فرموده؛ ولی نمی توانیم معتقد باشیم مقصود از “رسول الله” پیامبراسلام است؛ زیرا روایات بسیاری تصریح دارد سخنان این مصحف پس از وفات رسول الله صلی الله علیه و اله و در تسلای وفات آن حضرت، برای حضرت فاطمه علیهاالسلام گفته شد.

آنچه این گفته را درست تر می نماید، این است که حضرت دارای دو کتاب دیگر، یکی در اخلاق و دیگری در تشریع است. پس می توان گفت مصحف فاطمه، به املای رسول الله بوده، به ویژه روایاتی که می گوید جبرئیل املاء کرده، احکام شرعی را نگفته است. پس اگر حضرت فاطمه علیهاالسلام کتابی در احکام شرعی داشته، روشن می شود رسول الله آن را به ایشان آموخته و گفته است.

پس از این که دانستیم سخنان این مصحف از پروردگار به واسطه جبرئیل، و نویسنده آن امام علی علیه السلام است، این پرسش پیش می آید که چرا به حضرت فاطمه علیهاالسلام منسوب شده است؟ به رغم آن که حضرت نه گوینده و نه نگارنده آن است!

در پاسخ باید گفت: این سخنان برای حضرت فاطمه و برای تسلای خاطر او نازل شد، از این رو مصحف، منسوب به حضرت فاطمه است. نظیر این امر در انتساب تورات به حضرت موسی علیه السلام و انجیل به حضرت عیسی علیه السلام و زبور به داوود علیه السلام دیده می شود.

 تفسیر سوره کوثر

این سوره در مکه نازل شده و داراى 3 آیه است. 

محتوا و فضیلت سوره کوثر

مـشـهـور ایـن اسـت کـه ایـن سـوره در (مـکـه ) نـازل شـده اسـت ولى بـعـضـى احـتـمـال مـدنـى بـودن آن را داده انـد، ایـن احـتـمـال نـیـز داده شده است که این سوره دو بار نـازل شـده یـکـبـار در مـکـه و بـار دیـگـرى در مـدیـنـه ، ولى روایـاتـى کـه در شـاءن نزول این سوره وارد شده ، قول مشهور را که این سوره مکى است تاءیید مى کند.
در شـاءن نـزول ایـن سـوره مـى خـوانـیـم : (عـاص بـن وائل ) کـه از سـران مـشـرکـان بود، پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) را به هنگام خارج شدن از مسجد الحرام ملاقات کرد، و مدتى با حضرت گفتگو نمود، گروهى از سـران قـریـش در مـسـجـد نـشـسـتـه بـودند و این منظره را از دور مشاهده کردند، هنگامى که (عـاص بـن وائل ) وارد مـسجد شد به او گفتند: با که صحبت مى کردى ؟ گفت : با این مرد (ابتر! )
ایـن تـعـبیر را به خاطر این انتخاب کرد که (عبدالله ) پسر پیغمبر اکرم (صلى الله عـلیـه و آله و سلم ) از دنیا رفته بود، و عرب کسى را که پسر نداشت (ابتر) (یعنى بلاعقب ) مى نامید، و لذا قریش این نام را بعد از فوت پسر پیغمبر براى حضرت انتخاب کـرده بـود (سـوره فـوق نـازل شـد و پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) را به نعمتهاى بسیار و کوثر بشارت داد، و دشمنان او را ابتر خواند.
تـوضـیح اینکه : پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) دو فرزند پسر از بانوى اسـلام خـدیجه داشت : یکى قاسم و دیگرى طاهر که او را (عبدالله ) نیز مى نامیدند، و ایـن هـر دو در مـکـه از دنـیـا رفـتـنـد، و پـیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فاقد فـرزنـد پـسـر شـد، ایـن مـوضوع زبان بدخواهان قریش را گشود، و کلمه (ابتر) را براى حضرتش انتخاب کردند.
آنـهـا طـبـق سـنـت خـود بـراى فـرزنـد پـسـر اهـمـیـت فـوق العـاده اى قـائل بـودند، او را تداوم بخش برنامه هاى پدر مى شمردند، بعد از این ماجرا آنها فکر مى کردند با رحلت پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) برنامه هاى او به خاطر نداشتن فرزند ذکور تعطیل خواهد شد و خوشحال بودند.
قرآن مجید نازل شد و بطرز اعجازآمیزى در این سوره به آنها پاسخ گفت ، و خبر داد که دشـمـنـان او ابتر خواهند بود، و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهد شد، بشارتى کـه در ایـن سوره داده شده از یکسو ضربه اى بود بر امیدهاى دشمنان اسلام ، و از سوى دیـگـر تـسـلى خـاطـرى بـود بـه رسـول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) که بعد از شنیدن این لقب زشت و توطئه دشمنان قلب پاکش غمگین و مکدر شده بود.
در فـضـیـلت تلاوت این سوره در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) آمـده اسـت : مـن قـراءهـا سـقـاه الله مـن انـهـار الجـنـة ، و اعـطـى مـن الاجـر بـعـدد کـل قـربـان قـربـه العـبـاد فـى یـوم عـیـد، و یـقـربـون مـن اهل الکتاب و المشرکین :
هـر کـس آن را تـلاوت کند خداوند او را از نهرهاى بهشتى سیراب خواهد کرد، و به عدد هر قـربانى که بندگان خدا در روز عید (قربان ) قربانى مى کنند، و همچنین قربانیهائى که اهل کتاب و مشرکان دارند، به عدد هر یک از آنان اجرى به او مى دهد.
نام این سوره (کوثر) از اولین آیه آن گرفته شده است .
آیه و ترجمه
بسم الله الرحمن الرحیم
إ نا اءعطینک الکوثر (1)
فصل لربک و انحر (2)
إ ن شانئک هو الا بتر (3)
ترجمه :
بنام خداوند بخشنده مهربان
1- ما به تو کوثر (خیر و برکت فراوان ) عطا کردیم .
2- اکنون که چنین است براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن .
3- مسلما دشمن تو ابتر و بلا عقب است .
تفسیر
ما به تو خیر فراوان دادیم
روى سـخـن در تمام این سوره به پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) است (مانند سـوره و الضـحـى و سـوره ا لم نشرح ) و یکى از اهداف مهم هر سه سوره تسلى خاطر آن حضرت در برابر انبوه حوادث دردناک و زخم زبانهاى مکرر دشمنان است .
نخست مى فرماید: ما به تو کوثر عطا کردیم (انا اعطیناک الکوثر).
(کوثر) وصف است که از کثرت گرفته شده ، و به معنى خیر و برکت فراوان است ، و به افراد سخاوتمند نیز کوثر گفته مى شود.
در ایـنـکـه مـنـظـور از کـوثـر در ایـنـجـا چـیـسـت ؟ در روایـتـى آمده است که وقتى این سوره نـازل شد پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) بر فراز منبر رفت و این سوره را تـلاوت فـرمـود، اصـحاب عرض کردند: این چیست که خداوند به تو عطا فرموده ؟ گفت : نهرى است در بهشت ، سفیدتر از شیر، و صافتر از قدح (بلور) در دو طرف آن قبه هائى از در و یاقوت است ….
در حـدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم که فرمود: کوثر نهرى است در بـهـشت که خداوند آن را به پیغمبرش در عوض فرزندش (عبد الله که در حیات او از دنیا رفت ) به او عطا فرمود.
بـعـضـى نـیـز گـفته اند: منظور همان حوض کوثر است که تعلق به پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) دارد و مؤمنان به هنگام ورود در بهشت از آن سیراب مى شوند.
بـعـضـى آن را بـه نـبـوت تفسیر کرده ، و بعضى دیگر به قرآن ، و بعضى به کثرت اصـحـاب و یـاران ، و بـعـضـى بـه کـثـرت فـرزنـدان و ذریـه کـه هـمـه آنـهـا از نـسـل دخـتـرش فـاطمه زهرا (علیهاالسلام ) به وجود آمدند، و آنقدر فزونى یافتند که از شماره بیرونند، و تا دامنه قیامت یادآور وجود پیغمبر اکرمند، بعضى نیز آن را به شفاعت تـفـسـیـر کـرده و حـدیـثـى از امـام صـادق در ایـن زمـیـنـه نقل نموده اند.
تـا آنـجـا کـه (فـخـر رازى ) پانزده قول در تفسیر (کوثر) ذکر کرده است ، ولى ظاهر این است که غالب اینها بیان مصداقهاى روشنى از این مفهوم وسیع و گـسترده است ، زیرا چنانکه گفتیم (کوثر) به معنى (خیر کثیر و نعمت فراوان ) اسـت ، و مـى دانـیـم خـداوند بزرگ نعمتهاى فراوان بسیارى به پیغمبر اکرم (صلى الله عـلیـه و آله و سـلم ) ارزانى داشت که هر یک از آنچه در بالا گفته شد یکى از مصداقهاى روشن آن است ، و مصداقهاى بسیار دیگرى نیز دارد که ممکن است به عنوان تفسیر مصداقى براى آیه ذکر شود.
بـه هـر حـال تـمـام مواهب الهى بر شخص پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) در تـمام زمینه ها حتى پیروزیهایش در غزوات بر دشمنان ، و حتى علماى امتش که در هر عصر و زمـان مـشعل فروزان قرآن و اسلام را پاسدارى مى کنند، و به هر گوشهاى از جهان مى برند، همه در این خیر کثیر وارد هستند.
فـرامـوش نـبـایـد کرد این سخن را خداوند زمانى به پیامبرش مى گوید که که آثار این خـیـر کثیر هنوز ظاهر نشده بود، این خبرى بود از آینده نزدیک و آینده هاى دور، خبرى بود اعجازآمیز و بیانگر حقانیت دعوت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم.
ایـن نـعـمـت عظیم و خیر فراوان شکرانه عظیم لازم دارد، هر چند شکر مخلوق هرگز حق نعمت خـالق را ادا نمى کند، بلکه توفیق شکرگزارى خود نعمت دیگرى است از ناحیه او لذا مى فـرمـایـد: اکـنـون کـه چـنـیـن اسـت ، فـقط براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن (فصل لربک و انحر).
آرى بـخـشنده نعمت او است ، بنابراین نماز و عبادت و قربانى که آن هم نوعى عبادت است بـراى غـیـر او مـعنى ندارد، مخصوصا با توجه به مفهوم رب که حکایت از تداوم نعمتها و تدبیر و ربوبیت پروردگار مى کند.
کوتاه سخن اینکه (عبادت ) خواه به صورت نماز باشد، یا قربانى کردن مخصوص رب و ولى نعمت است ، و او منحصرا ذات پاک خدا است .
این در برابر اعمال مشرکان است که براى بتها سجده و قربانى مى کردند، در حالى که نـعـمـتـهـاى خـود را از خـدا مـى دانـسـتـنـد! و بـه هـر حـال تـعـبـیـر (لربـک ) دلیل روشنى است بر مساءله لزوم قصد قربت در عبادات .
بسیارى از مفسران معتقدند که منظور نماز روز عید قربان ، و قربانى کردن در همان روز اسـت ، ولى ظـاهـرا مـفـهـوم آیه مفهوم عام و گسترده اى است هر چند نماز و قربانى روز عید یکى از مصداقهاى روشن آن است .
تعبیر به (وانحر) از ماده (نحر) که مخصوص کشتن شتر است ، شاید به خاطر این است که در میان قربانیها شتر از اهمیت بیشترى برخوردار بود، و مسلمانان نخستین علاقه بسیار به آن داشتند، و قربانى کردن شتر بدون ایثار و گذشت ممکن نبود.
در اینجا دو تفسیر دیگر براى آیه فوق ذکر شده است :
1- مـنـظـور از جمله (وانحر) رو به قبله ایستادن به هنگام نماز است ، چرا که ماده نحر بـه مـعـنـى گـلوگـاه مـى بـاشـد، سـپـس عـرب آن را مـعـنـى مـقـابـله بـا هـر چـیـز اسـتـعـمـال کـرده اسـت ، و لذا مـى گـویـنـد (مـنـازلنـا تـتـنـاحـر) یـعنى : منزلهاى ما در مقابل یکدیگر است .
2- مـنـظـور بـلنـد کـردن دسـتـهـا بـه هـنـگـام تـکـبـیـر و آوردن آن در مـقـابـل گـلوگـاه و صـورت اسـت ، در حـدیـثـى مـى خـوانـیـم : هـنـگـامـى کـه ایـن سـوره نـازل شـد پـیـغـمـبـر اکـرم (صـلى الله عـلیـه و آله و سـلم ) از جبرئیل سؤ ال فرمود: این (نحیره ) اى که پروردگارم مرا به آن ماءمور ساخته چیست ؟
(جـبـرئیل ) عرض کرد: این نحیره نیست ، بلکه خداوند به تو دستور مى دهد هنگامى که وارد نماز مى شوى موقع تکبیر، دستها را بلند کن ، و همچنین هنگامى که رکوع مى کنى یـا سـر از رکـوع برمى دارى ، و یا سجده مى کنى ، چرا که نماز ما و نماز فرشتگان در هفت آسمان همین گونه است ، و براى هر چیزى زینتى است ، و زینت نماز بلند کردن دستها در هر تکبیر است.
و در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم که در تفسیر این آیه با دست مبارکش اشـاره کـرده و فـرمـود: مـنـظور این است که دستها را اینگونه در آغاز نماز بلند کنى به طورى که کف آنها رو به قبله باشد.
ولى تـفـسـیـر اول از هـمـه مـنـاسـب تـر اسـت ، چـرا کـه مـنـظـور نـفـى اعـمـال بـت پـرسـتـان اسـت که عبادت و قربانى را براى غیر خدا مى کردند، ولى با این حـال جـمـع مـیـان هـمه معانى و روایاتى که در این باب رسیده است هیچ مانعى ندارد و به خـصـوص اینکه درباره بلند کردن دست به هنگام تکبیرات روایات متعددى در کتب شیعه و اهـل سـنـت نـقـل شـده اسـت ، بـه ایـن تـرتـیـب آیـه مـفـهـوم جـامـعـى دارد کـه ایـنـهـا را نـیـز شامل مى شود.
و در آخـریـن آیـه ایـن سوره با توجه به نسبتى که سران شرک به آن حضرت مى دادند مى فرماید: (تو ابتر و بلاعقب نیستى ، دشمن تو ابتر است !) (ان شانئک هو الابتر).
(شـانـى ء) از مـاده (شنئان ) (بر وزن ضربان ) به معنى عداوت و کینه – ورزى و بدخلقى کردن است ، و (شانى ء) کسى است که داراى این وصف باشد.
قـابـل توجه اینکه : (ابتر) در اصل به معنى (حیوان دم بریده ) است و انتخاب این تعبیر از سوى دشمنان اسلام به منظور هتک و توهین بود، و تعبیر (شانى ء) بیانگر ایـن واقـعـیـت است که آنها در دشمنى خود حتى کمترین ادب را نیز رعایت نمى کردند، یعنى عداوتشان آمیخته با قساوت و رذالت بود، در حقیقت قرآن مى گوید: این لقب خود شما است نه پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ).
از سـوى دیـگر همانگونه که در شاءن نزول سوره گفته شد: قریش انتظار مرگ پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) و برچیده شدن بساط اسلام را داشتند، چرا که مى گفت ند او بلا عقب است ، قرآن مى گوید تو بلا عقب نیستى ، دشمنان تو بلا عقب اند!
نکته ها 
1- فاطمه (علیهاالسلام ) و کوثر
گفتیم کوثر یک معنى جامع و وسیع دارد، و آن خیر کثیر و فراوان است ، و مصادیق آن زیاد اسـت ، ولى بـسـیارى از بزرگان علماى شیعه یکى از روشن ترین مصداقهاى آن را وجود مـبـارک (فـاطـمـه زهـرا) (سـلام الله عـلیـهـا) دانـسـتـه انـد، چـرا کـه شـاءن نـزول آیـه مى گوید: آنها پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) را متهم مى کردند که بلا عقب است ، قرآن ضمن نفى سخن آنها مى گوید: ما به تو کوثر دادیم .
از این تعبیر استنباط مى شود که این (خیر کثیر) همان فاطمه زهرا (علیهاالسلام ) است ، زیرا نسل و ذریه پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) به وسیله همین دختر گرامى در جـهـان انـتـشـار یافت نسلى که نه تنها فرزندان جسمانى پیغمبر بودند، بلکه آئین او و تمام ارزشهاى
اسـلام را حـفـظ کـردنـد، و بـه آیـنـدگـان ابـلاغ نـمـودنـد، نـه تـنـهـا امـامـان مـعـصـوم اهـل بـیـت (عـلیـهـمـالسـلام ) کـه آنها حساب مخصوص به خود دارند، بلکه هزاران هزار از فـرزنـدان فـاطـمـه (عـلیـهـاالسـلام ) در سراسر جهان پخش شدند که در میان آنها علماى بزرگ و نویسندگان و فقها و محدثان و مفسران والا مقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثار و فداکارى در حفظ آئین اسلام کوشیدند.
در ایـنـجـا بـه بـحث جالبى از (فخر رازى ) برخورد مى کنیم که در ضمن تفسیرهاى مختلف کوثر مى گوید:
قـول سـوم ایـن اسـت کـه ایـن سـوره بـه عـنـوان رد بـر کـسـانـى نـازل شـده که عدم وجود اولاد را بر پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) خرده مى گـرفـتـنـد، بـنـابـرایـن مـعـنـى سـوره ایـن اسـت کـه خـداونـد بـه او نـسـلى مى دهد که در طـول زمـان بـاقـى مـى مـانـد، بـبـیـن چـه انـدازه از اهـل بـیـت را شـهـیـد کـردنـد، در عـیـن حـال جـهـان مـملو از آنها است ، این در حالى است که از بنى امیه (که دشمنان اسلام بودند) شـخـص قابل ذکرى در دنیا باقى نماند، سپس بنگر و ببین چقدر از علماى بزرگ در میان آنها است ، مانند باقر و صادق و رضا و نفس زکیه و.
2- اعجاز این سوره
ایـن سـوره در حـقـیـقـت سـه پـیـشگوئى بزرگ در بردارد: از یکسو اعطاء خیر کثیر را به پـیـغـمـبـر نـویـد مـى دهـد (گـر چـه (اعـطـیـنـا) بـه صـورت فـعـل مـاضـى اسـت ، ولى مـمـکـن اسـت از قـبـیـل مـضـارع مـسـلم بـاشـد کـه در شکل ماضى بیان
شده ) و این خیر کثیر تمام پیروزیها و موفقیتهائى را که بعدا نصیب پیغمبر اکرم (صلى الله عـلیـه و آله و سـلم ) شـد، بـه هـنـگـام نـزول ایـن سـوره در مـکـه قابل پیشبینى نبود، شامل مى شود.
از سوى دیگر خبر مى دهد که پیغمبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) بلا عقب نخواهد بود، بلکه نسل و دودمان او به طور فراوان در جهان وجود خواهند داشت .
از سـوى سـوم خـبـر مـى دهد که دشمنان او ابتر و بلا عقب خواهند بود، این پیشگوئى نیز تحقق یافت ، و چنان دشمنانش تار و مار شدند که امروز اثرى از آنها باقى نمانده است ، در حـالى کـه طوائفى همچون بنى امیه و بنى عباس که به مقابله با پیغمبر (صلى الله عـلیـه و آله و سـلم ) و فـرزنـدان او بـرخـاسـتـنـد روزى آنـقـدر جـمـعـیـت داشـتـنـد کـه فـامـیـل و فـرزنـدان آنـهـا قابل شماره نبود، ولى امروز اگر هم چیزى از آنها باقى مانده باشد هرگز شناخته نیست .
3- ضمیر جمع در باره خدا براى چیست ؟
قابل توجه اینکه در اینجا و در آیات فراوان دیگرى از قرآن مجید خداوند با صیغه متکلم مع الغیر از خود یاد مى کند مى فرماید: ما کوثر را به تو عطا کردیم !
ایـن تـعـبـیـر و مانند آن براى بیان عظمت و قدرت است ، زیرا بزرگان هنگامى که از خود سخن مى گویند نه فقط از خود که از ماءمورانشان نیز خبر مى دهند، و این کنایه از قدرت و عظمت و وجود فرمانبردارانى در مقابل اوامر است .
در آیـه مـورد بـحـث کـلمـه (ان ) نـیـز تـاءکـید دیگرى است بر این معنى ، و تعبیر به (اعطیناک ) و نه (آتیناک ) دلیل بر این است که خداوند (کوثر) را به حضرتش بخشیده و اعطا فرموده است ، و این بشارتى است بزرگ به پیغمبر اکرم
تـا در بـرابـر یـاوه گـوئیـهاى دشمنان قلب مبارکش آزرده نشود، و در عزم آهنینش فتور و سستى راه نیابد، و بداند تکیه گاه او خدائى است که منبع همه خیرات است و خیر کثیر در اختیار او نهاده .
خـداونـدا! مـا را از بـرکـات این (خیر کثیر) که به پیامبرت مرحمت فرمودى بى نصیب مگردان .
پـروردگـارا! تـو مـى دانـى مـا آن حـضـرت و ذریـه طـاهـریـنـش را از صـمـیـم دل دوست داریم ، ما را در زمره آنان محشور کن .
بارالها! عظمت او و آئینش بسیار است روز به روز بر این عظمت و عزت و شوکت بیفزاى .
آمین یا رب العالمین

{نقل از پایگاه اینترنتی نصر19}

  آثار تسبیح حضرت فاطمه(سلام الله علیها)

{نقل از سایت شهیدآوینی}

امام صادق علیه السلام مى فرمایند:
دو برادر به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله آمدند و عرض کردند:
ما مى خواهیم براى تجارت به شام برویم . به ما بیاموزید که (براى محفوظ ماندن از خطرات ) چه بگوییم .
حضرت فرمودند: وقتى به کاروانسرا رفتید نماز عشا را به جاى آورید و سپس هر کدام از شما هنگامى که به بستر خواب رفت ، تسبیح فاطمه زهرا علیهاالسلام را بگوید و بعد از آن آیة الکرسى را بخواند. در این صورت تا صبح از هر شرى محفوظ خواهد بود.
در بین راه عده اى دزد آن ها را تعقیب کردند و وقتى آن دو به کاروانسرا وارد شدند، غلام خود را مامور کردند که برود و ببیند این دو برادر در چه حالى به سر مى برند؛ خوابند یا بیدار. وقتى غلام به آنان رسید، دو برادر به بستر خواب رفتند و هر یک از آنها آیة الکرسى و تسبیح فاطمه زهرا علیهاالسلام را قرائت کرد و به دنبال آن (غلام دید که ) ناگاه در و دیوار آن دو را احاطه کرد. پس آن غلام هر چه اطراف آنها را گشت جز دو دیوار چیزى ندید و به نزد دزدها بازگشت . آن ها به او گفتند: خدا تو را ذلیل کند! تو به ما دروغ گفتى ؛ بلکه ناتوانى کردى و ترسیدى ! آن گاه خودشان برخاستند و نگاه کردند ؛ ولى آن ها نیز جز دو دیوار چیز دیگرى ندیدند. سپس گرداگرد آن دو دیوار قرار گرفتند ولى چیزى نشنیدند و کسى را ندیدند. پس به جایگاه خود بازگشتند.
بعد از آن که صبح شد دزدها به نزد آن دو برادر آمدند و گفتند: شما کجا بودید؟
گفتند: ما همین جا بودیم و از جاى خود تکان نخوردیم . دزدها گفتند: به خدا قسم که ما آمدیم و جز دو دیوار چیزى ندیدیم . پس به ما بگویید که داستان شما از چه قرار است .
آن دو گفتند: ما به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله رفتیم و از او درخواست کردیم تا چیزى به ما بیاموزد. پس آن حضرت آیة الکرسى و تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را به ما آموخت و ما هم آن ها را گفتیم . دزدان گفتند: بروید که به خدا قسم ، ما به دنبال شما نخواهیم آمد و با وجود این کلام (آیة الکرسى و تسبیحات ) هیچ دزدى نمى تواند متعرض ‍ شما شود. ⁽⁷³⁾
101 - تعلیم تسبیح فاطمه زهرا (س ) 
امام باقر علیه السلام مى فرماید:
خداوند به چیزى برتر از تسبیح فاطمه علیهاالسلام حمد و ستایش نشد و اگر چیزى برتر از آن بود، هر آینه رسول خدا صلى الله علیه و آله آن را به فاطمه علیهاالسلام مى بخشید (مى آموخت ).
102 - نحوه گفتن تسبیح فاطمه (س ) 
امام صادق علیه السلام مى فرماید:
در تسبیح فاطمه علیهاالسلام با تکبیر الله اکبر شروع کرده و سى و چهار مرتبه بگو، پس از آن سى و سه بار تحمید الحمد لله و سپس سى و سه مرتبه تسبیح سبحان الله .
103 - تسبیح هنگام خواب  
امام صادق علیه السلام مى فرماید: هر کس شب را با تسبیح فاطمه علیهاالسلام سپرى کند (و هنگام خواب تسبیح گوید) از مردان و زنانى باشد که خدا را زیاد یاد مى کنند. ⁽⁷⁴⁾
104 - گفتن تسبیح قبل از خواب  
امام صادق علیه السلام مى فرماید:
یکى از جاهایى که تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام گفتن آن وارد است هنگامى که به خوابگاه خود رفتى ، سى و چهار بار الله اکبر بگو، و سى و سه بار الحمد لله و سى و سه بار سبحان الله و آیة الکرسى و معوذتین را قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس و ده آیه از اول سوره صافات و ده آیه از آخر آن را بخوان . ⁽⁷⁵⁾

نقل ازسایت فاطمة الزهراء س

شعاع نور چهره فاطمه+سند

حضرت زهرا سلام الله علیها از دیدگاه روایات فریقین، دارای نامها و القاب متعدد است.با دقت در روایات، به دست می‌آید که انتخاب نامها و القاب آن حضرت بر اساس حکمت ها و مناسبت هایی است که در فضائل وجودی آن حضرت، ریشه دارد.

یکی از نامهای آن حضرت، «زهراء» است که در روایات شیعه و اهل سنت برای ایشان ذکر شده است.از دیدگاه لغت، واژه «زهراء» از ریشه «زهر» مؤنث کلمه «ازهر» است.

ابن اثیر می‌نویسد:

الْأَزْهَرُ: الأبیض المستنیر، و الزَّهْرُ و الزَّهْرَةُ: البیاض النیّر، و هو أحسن الألوان.( ابن أثیر الجزری، ابوالسعادات المبارک بن محمد (متوفاى606هـ)، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، ج‏2، ص321، تحقیق طاهر أحمد الزاوی - محمود محمد الطناحی، ناشر: المکتبة العلمیة - بیروت - 1399هـ - 1979م.)

«ازهر» سفیدی روشن کننده، «‍زهر و زهرة» سفیدی نورانی است و رنک سفید، بهترین رنگها است.

ابن منظور نیز می‌نویسد:

و الزَّاهِرُ و الأَزْهَرُ: الحسن الأَبیض من الرجال، ... و رجل أَزْهَرُ أَی أَبیض مُشْرِقُ الوجه. و الأَزهر: الأَبیض المستنیر. و الزُّهْرَةُ: البیاض النَّیِّرُ، و هو أَحسن الأَلوان.واحدتهما زَهْرَاءُ.و المرأَة زَهْرَاءُ؛ و کل لون أَبیض کالدُّرَّةِ الزَّهْراءِ،..(الأفریقی المصری، جمال الدین محمد بن مکرم بن منظور (متوفاى711هـ)، لسان العرب، ج‏4، ص 332، ناشر: دار صادر - بیروت، الطبعة: الأولى.)

«زاهر و ازهر» به معنای مردی است که صورت نیکو و چهره سفیدی دارد. «رجل ازهر»‌؛ یعنی مردی که صورت او همانند سفیدی مشرق می‌درخشد. «ازهر» به معنای سفیدی درخشنده و «زهره» سفیدی نورانی است و این بهترین رنگهاست.مؤنث آن، «زهراء» است.به زن «زهراء» می‌گویند. و هر رنگی سفیدی همانند در، زهراء ‌است.

حکمت نامگذاری حضرت فاطمه، به زهرا (س) در روایت عایشه

در روایات شیعه، دلیل و حکمت نامگذاری حضرت فاطمه سلام الله علیها به «زهراء» به صورت مفصل بیان شده است که نقل این روایات مجال دیگری می‌طلبد.

در این مختصر به روایتی از عایشه، همسر رسول خدا صلی الله علیه وآله در این باره اشاره می‌کنیم.

احمد بن سنان قرمانی دمشقی، در کتاب «الاخبار الدول وآثار الاول فی التاریخ» گوشه ای از فضائل حضرت زهرا سلام الله علیها را بیان کرده و از جمله این سخن عایشه را در باره حکمت نامگذاری آن حضرت به «زهراء» نقل کرده است:

ذکر فضائل فاطمة الزهراء البتول رضی الله عنها

بنت رسول الله صلی الله علیه وآله، کان صلی الله علیه وسلم یحبها، لانها کانت عابدة‌ زاهدة ، وکانت تذکرة له من خدیجة، وکانت لها اسماء‌ لها تدعی بها: احدها البتول، والثانی زهراء، والثالث طاهرة، والرابع مطهرة، والخامس فاطمة.

قالت عائشة : کنا نخیط ونغزل وننظم الإبرة باللیل فی ضوء وجه فاطمة وقالت : إذا أقبلت فاطمة کانت مشیتها مشیة رسول الله صلى الله علیه وسلم وکانت لا تحیض قط لأنها خلقت من تفاحة الجنة ، ولقد وضعت الحسن والحسین بعد العصر ، وطهرت من نفاسها فاغتسلت وصلت المغرب ولذلک سمیت الزهراء .(القرمانی، احمد بن یوسف، (متوفای 1019هـ)، الاخبار الدول وآثار الاول فی التاریخ، ج1، ص256، تحقیق : الدکتور فهمی سعد و الدکتور احمد حطیط، عالم الکتب.)

بیان فضائل فاطمه زهرا، بتول که خداوند از او راضی باد.

وی دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله است، رسول خدا او را دوست می‌داشت؛ زیرا او یک انسان عابد و زاهد بود. او یاد آور مادرش خدیجه بود.حضرت زهرا نامهایی داشت که به آن ها خوانده می‌شد:اول: بتول؛دوم؛ زهرا؛سوم؛ طاهره،؛چهارم: مطهره؛پنجم: فاطمه.عایشه می‌گوید: ما در شعاع نور صورت فاطمه، در شب تاریک خیاطی ، پشم ریسی و سوزن نخ می‌کردیم.عایشه گفته است: هنگامی‌که فاطمه به سوی ما می‌آمد، راه رفتن او همانند راه رفتن رسول خدا صلی الله علیه وسلم بود. فاطمه هرگز حیض نمی‌شد؛ زیرا او از سیب بهشتی آفریده شده بود.فاطمه، فرزندانش حسن و حسین را بعد از نماز عصر به دنیا آورد، و از نفاس پاک شد و غسل نمود و نماز مغرب را پاک انجام داد؛ از این جهت است که فاطمه ، «زهرا» نامیده شده است.

طبق روایت فوق، یکی از حکمتهای نامگذای حضرت به «زهراء»، نورانیت چهره مبارک آن حضرت و پاک بودنش از عادات زنانگی بیان شده است.

نقل از سایت سنت