نسیم معرفت

ارتباط بیدار شدن اصحاب کهف با مسئله معاد و برانگیخته شدن در روز قیامت با استفاده از متن عربی کتاب اَلمیزان+ توسط استاد سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

* وَ أَمّا دَلالَةُ بَعثِهِم عَنِ النَّومِ عَلَى أَنَّ البَعثَ یَومَ القِیامَةِ حَقُُّ فَإِنَّما هُوَ مِن جِهَةِ أَنَّ اِنتِزاعَ أَرواحِهِم عَن أَجسادِهِم [فِی] ذاکَ الدَّهرِ الطَّویلِ وَ تَعطیلَ شُعُورِهِم وَ رُکُودَ حَواسِّهِم عَن أَعمالِها وَ سُقُوطَ آثارِ القُوَى البَدَنِیَّةِ کَالنَّشوِ وَ النَّماءِ وَ نَباتِ الشَّعرِ وَ الظُّفرِ وَ تَغَیُّرِ الشِّکلِ وَ ظُهُورِ الشَّیبِ وَ غَیرِ ذلِکَ وَ سَلامَةَ ظاهِرِ أَبدانِهِم وَ ثِیابِهِم عَنِ الدُّثُورِ وَ البَلىِ ثُمَّ رُجُوعِهِم إِلَى حالِهِم یَومَ دَخَلُوا الکَهفَ بِعَینِها ، یُماثِلُ اِنتِزاعَ الأَرواحِ عَنِ الأَجسادِ بِالمَوتِ ثُمَّ رُجُوعِها إِلَى ما کانَت عَلَیها ، وَ هُما مَعاََ مِن خَوارِقِ العادَةِ لا یَدفَعُهُما إِلّا الأِستِبعادُ [وَ التَّعَجُّبُ] مِن غَیرِ دَلیلِِ .

سؤال : ممکن است سؤال شود که بیدار شدن اصحاب کهف چه دلالتى دارد بر اینکه بَعث و برانگیخته شدن در روز قیامت حق است و به عبارت دیگر این دو مسئله چه ارتباط و چه مشابهتی نسبت به هم دارند ؟! جوابش آن است که : و اما دلالت و وجه مشابهتِ بَعث و بیدار شدن اصحاب کهف از خوابشان بر برانگیخته شدن در روز قیامت و مَعاد از این جهت است که در دوران و روزگار طولانی خوابِ اصحاب کهف (309 سال قمری) جان ها و اَرواحشان در عالم خواب از اَجساد و بدنهایشان کنده و جدا شده بود و نیز در این مدت همه مََشاعِر و قُوای ادراکی شان تعطیل گشته و ادراکات حِسّی و حواسِّ پنجگانه ظاهری و باطنی آنها از کار باز ایستاده و متوقِّف گشته بود . ( حواسّ ظاهری عبارتند از : 1- بینایی یا باصِره 2- شنوایی یا سامِعه 3- بَساوایی یا لامِسه 4- چشایی یا ذائِقه 5- بویایی یا شامَّه و حواسِّ باطنی نیز عبارتند از : 1- حسِّ مشترک 2- قوّه واهمه 3- قوه خیال 4- قوّه حافظه 5- قوه مُتصرِّفه . قوّه متصرِّفه اگر در تصرف و اختیار و در استِخدامِ قوّه عاقله که مافوق همه قوای ظاهری و باطنی است ، باشد به آن قوّه مُتفکِّره یا مُفکِّره می گویند و اگر تحت تصرُّف قوّه واهمه باشد به آن قوه مُتََخَیِّله یا مُصَوِّرَه گفته می شود ) و همچنین همه آثارِ ظاهری حیات و زندگى و قُواى بدنى و جسمی آنان از قبیل رُشد و نُمُوِّ جسمی و روییدن و رویش مو و ریش و ناخن و تغییر شکل و قیافه و ظهور و آشکار شدن علائم پیری از کار افتاده بود و به عبارت دیگر بدنهای آنها دیگر نَشو و نَما نکرد و موى سر و ریش و ناخن هایشان دیگر بلند نشد و شکل و قیافه آنها دگرگون نگردید . اگر جوان بودند پیر نشدند و اگر صحیح و سالم بودند ، مریض و بیمار نشدند ، ظاهر بدنها و لباسهایشان محو و مُندرس و پوسیده نشد و پس از سه قرن به خواب رفتن (309 سال قمری) مثل آن روزی که داخل غار شده بودند بدون هیجگونه تغییر و دگرگونی جسمی و بدنی بار دیگر برگشتند و زنده شدند و همه این امور و آثارِ خواب اصحابِ کهف و جدا شدن ارواحشان از اَبدانشان و بیدار شدنشان بعد از خواب طولانی در واقع و بِعَینِه نظیر و مُماثِل و همانندِ جدا شدن ارواح و جان ها از اَجساد و بدن های انسان ها بواسطه مرگ می باشد که در روز قیامت دوباره به همان حال و صورتی که بودند برانگیخته می شوند و برمی گردند و هر دو ماجرا یعنی ماجرای خوابِ اصحاب کهف و مسئله مرگ و محشور شدن در روز قیامت از این جهت که امری خارق العاده هستند با هم مشترک و مُشابِه و مُماثِل هم می باشند . لا یَدفَعُهُما إِلّا الأِستِبعادُ [وَ التَّعَجُّبُ] مِن غَیرِ دَلیلِِ . و باز نمی دارد و جلوگیری نمی کند از پذیرش و قبول این دو حقیقت مگر استبعاد (بعید دانستن آن ها) و تعجّبی که هیچ دلیلی ندارد . و به عبارت دیگر کسى که قصّه و ماجرای خوابِ اصحاب کهف را اعتقاد و باور داشته باشد نمى تواند جریان معاد و مسئله برانگیختن شدن در روز قیامت را ایمان و باور نداشته باشد زیرا که این دو ماجرا مثل و مماثل هم هستند و قاعده فلسفی هم در این رابطه آن است که : («حُکمُ الأَمثالِ فِیما یَجُوزُ وَ فِیما لایَجُوزُ واحِدُُ اَو سَواءُُ». نِهایةُ الحِکمة از علامه طباطبایی مرحله اول فصل پنجم ص 32.) یعنی حوادثِ مُشابِه و همانند از جهت امکان و عدم امکان (امتناع) حکمِ همانند و مثل هم دارند و هیچ دلیلى بر نفى آن جز صِرفِ استبعاد و تعجَّب کردن وجود ندارد .